علی شمیرانی - یكی از مهم‌ترین نگرانی‌ها در اجلاس‌های جهانی جامعه اطلاعات، تقابل و تاثیر فناوری‌های نوین بر حوزه‌های فرهنگی و اجتماعی بوده و هست. فناوری به مثابه شمشیر دو لبه‌ای است كه در عین اثرات مثبت می‌تواند منجر به لطماتی هم بشود.
برای نمونه یكی از محورهای نگرانی در جامعه جهانی گسترش زبان انگلیسی در فضای مجازی و در عین حال از میان رفتن خرده فرهنگ‌ها و زبان‌های دیگر در دنیای جدید است. در كشور ما نیز ورود فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات از ابتدا با دغدغه‌های فرهنگی مواجه بوده و هست. نگرانی‌ها در خصوص اثرات منفی فرهنگی و اجتماعی فناوریها، پدیده‌ای است كه همواره نقش بازدارنده در توسعه فناوری ایفا كرده و به عبارت دیگر با فناوری صرفا برخورد سلبی شده تا ایجابی. در نتیجه و بر اثر تجربه، ما در استفاده از فناوری ابتدا با كاربردهای منفی آن در جامعه مواجه شده‌ایم و با گذشت زمان رفته رفته كاربردهای دیگر نیز مد نظر مصرف‌كنندگان و تصمیم‌گیران قرار گرفت.
تجربه ورود و نحوه برخورد با ابزار و فناوری‌هایی نظیر تلفن، فكس، ویدیو، كامپیوتر، بازی‌های كامپیوتری و تلفن‌همراه پیش روی ماست. هم‌اكنون نیز با پدیده‌هایی همچون اینترنت، ماهواره و كاربردهای جدید تلفن‌همراه مواجه هستیم. شیوه برخورد اما همچنان یكسان است. برای نمونه خدمات اپراتور سوم تلفن همراه كشور در نوعی بن بست قرار دارد. از سوی دیگر حتی زمانی كه در كشور تلاش می‌شود تا از طریق بومی‌سازی و استفاده از شبكه‌های داخلی در حوزه فضای مجازی، به شكلی برخی نگرانی‌ها را تقلیل داد، بازهم با نوعی ابهام و مقاومت از سوی كاربران مواجه می‌شویم. اما علت چیست؟
به اعتقاد نگارنده، فقدان نهادهای مطالعات فرهنگی و اجتماعی فناوری و مراجعه دستگاه‌ها و نهادهای تصمیم‌گیر به این نهادهای مطالعاتی یكی از مهم‌ترین دلایل این امر محسوب می‌شود. در دنیا نهادهایی از این دست با رصد فناوریها از حیث علمی، فرهنگی، اجتماعی و حتی امنیتی، به موقع وارد عمل شده و تبدیل به بازویی مشورتی برای تصمیم‌‌سازان و مصرف‌كنندگان می‌شوند.هم‌اكنون كم نیستند نهادهای بازیگر در حوزه فناوری كه به شكلی یك‌بعدی صرفا از مضرات فناوری گفته و در انتظار اثردهی هستند. اما زمانی‌كه از طریق نهادهای مطالعات فرهنگی و اجتماعی در حوزه فناوری به شكلی توامان فرصت‌ها و تهدید‌ها مورد تحقیق قرار گرفته و در جامعه تزریق شود، زمینه‌های نگرانی نیز كاسته خواهد شد.
منبع: روزنامه فناوران اطلاعات
