واله عزیز و سارا مارشال * - در سال ۲۰۰۶ میلادی، «گیلیان تت » خبرنگار روزنامه فایننشال تایمز بحران مالی را پیش بینی کرد. دو دهه قبل، او در حوزه انسان شناسی فعالیت می کرد و درباره قبایل کوچ نشین تبت و سپس مراسم ازدواج در تاجیکستان تحقیقات متعددی را انجام داده بود. تت از تجربیاتش به عنوان یک انسان شناس برای شناسایی عیوب مالی استفاده و آن را تبدیل به پوشش رسانه ای برای مقایسه بازارها کرد. او به آنچه در پوشش های خبری به آن پرداخته نمی شد، نگاهی کرد و چون خسته کننده یا بی ربط بود، آن را کنار گذاشت.

«پیر بوردو » انسان شناس اجتماعی در دهه ۱۹۷۰ میلادی این مورد را «سکوت اجتماعی» نامید و تت از همین تئوری در دهه ۱۹۸۰ میلادی هنگامی که فرهنگ سمبولیسم (۱) را در دهکده های تاجیک (هنگام صحبت با افراد درباره مراسم ازدواجشان) مقایسه می کرد، آن را به کار برد. بعدها در سال ۲۰۱۱ میلادی روزنامه گاردین یک تحقیق انسان شناسی درباره لندن با همکاری «یوریس یورندیک»، روزنامه نگار هلندی انجام داد. اما این تنها یک تحقیق روزنامه نگاری نبود بلکه دانشی بود که می توان از آن بهره برد. انسان شناسان می توانند به سازمان های خبری کمک کنند تا مخاطبان خود را درک کنند.

انسان شناسی در حقیقت شاخه ای از علوم اجتماعی است که فرهنگ و جوامع انسانی و روابط اجتماعی درون و مربوط به آن را بررسی می کند. مدل اولیه تحقیق انسان شناسی مشاهده شرکت کنندگان است؛ محققان مدتی را با موضوع تحقیق خود در مکان طبیعی زندگی آنها می گذرانند تا بتوانند میان آنچه می گویند و آنچه واقعا انجام می دهند تمایز قائل شوند. در کنار مصاحبه های طولانی، خاطرات افراد مورد تحقیق، شیوه روابط و نمونه گیری آماری نیز نیاز است، سپس این مشاهدات به عنوان قوم شناسی نوشته می شوند. روزنامه نگاری و انسان شناسی هر دو ادعا می کنند رفتار و تجربیات انسانی را مشاهده و تحلیل می کنند البته به شیوه ای متفاوت و در بازه های زمانی بسیار متفاوت. هر دو آنها یافته های خود را برای دنیا منتشر می کنند تا درک بهتری ایجاد شود و افراد معنای انسان بودن را متوجه شوند. ترکیب این دو، شیوه اخبارگویی کامل تر با بستری غنی تر فراهم می کند.

علاوه برآن بخش زیادی از دانش دریافتی و تفسیر درست آن به صورت ارزش اسمی تلقی می شود. به عنوان مثال این ایده محبوب را در نظر بگیرید که فناوری دیجیتال، انسان را از هم بیگانه می کند و از اجتماعی بودن او می کاهد. اما تحقیقات انسان شناسی که اکنون انجام می شوند نتایج مختلفی را نشان می دهند. این هدف مشترک میان دو روش ، علاقه بیشتری به تولیدات رسانه و به تدریج تبلیغات، خرده فروشی، طراحی و فناوری ارتباطات به خصوص ایجاد می کند. در بخش دوم شرکت IBM «ملیسا سفکین» و شرکت اینتل «ژنویو بل» را استخدام کردند که هر دو به عنوان انسان شناسانی خارق العاده در منطقه سیلیکون ولی شناخته شده اند. به کارگیری طولانی مدت انسان شناسان توسط IBM طی سالیان طولانی ، بخش خدمات فناوری جهانی این شرکت را از تمام اتفاقات و روندها مطلع نگه داشته است. این غول فناوری، جامعه شناسان را برای تحقیق به محیط های فرهنگی مشتریانش می فرستد تا مطمئن شود محصولی کاملا صحیح می سازد.

طی سال های اخیر اینتل در انگلیس و ایرلند فرایند استفاده از فناوری را میان افراد مسن بررسی کرده است تا ایده ای جدید درباره این که بتواند تنهایی را بکاهد و به سلامت افراد بیفزاید، ارائه کند. این مورد تصادفی نیست که توجه به انسان شناسی کاربردی توسط رسانه در زمانی انجام می شود که ماهیت اطلاعات و جمع آوری داده ها هر روز پیچیده‌ تر می‌ شود.

هم اکنون میل آنلاین مشغول بررسی استخدام انسان شناسان است. امسال حدقل یک خروجی خبر استخدام انسان شناسان را به بحث گذاشت تا بتواند تحلیل هایی را که از طریق خدمات خبری آنلاین فراهم کرده به درستی درک کند. در ماه جون، «کوین بیتی» مدیر ارشد DMG Media که چند روزنامه ملی مانند میل آنلاین، دیلی میل و مترو را در اختیار دارد، در کنفرانس خبری اعلام کرد چگونه کسب و کارهای مختلف هر هفته در دسترس ۳۶ درصد جمعیت انگلیس قرار می گیرد. به گفته او این شرکت برنامه "افزایش سطح بینش" ۳۱ میلیون نفری که در مرکز داده اش دارد. میل آنلاین ممکن است ۵۰ میلیارد نکته جدید درباره ۴۳ میلیون نفر طی ۱۰ روز دریابد. اما چه کسی می تواند رفتارهای آنان در داده ها را توضیح دهد؟ البته انسان شناسان. در حقیقت "بیتی" در سخنرانی اش اعلام کرد که صنعت نشر درحال استخدام انسان شناسان است.

انسان شناسان بخش خبر نه تنها می توانند فرایند تحقیقات را در داستان ها و رویدادهای خبری جهان پر رنگ تر کنند (به خصوص برای فعالیت های بلندمدت و کارهای تحقیقاتی) بلکه می توانند استفاده از تحلیل ‌ها را تقویت و به داده های کلان اضافه کنند. در فرایند جمع‌ آوری خبر این نوع درک هر روز بیش از گذشته الزام آور می شود و هم زمان شاهد جهانی شدن اخبار هستیم. سازمان های رسانه خبری ملی مانند میل گاردین به طور روزافزونی مرزهای بین المللی را در پوشش های خود در می نوردند. همراه آن نیاز به نقشه‌ بندی پیچیدگی‌ های بسترهای فرهنگی، سیاسی، اجتماعی مختلف و ناشناخته نیز شدت می گیرد که برای ساختن داستان ‌ها و مدیریت تولید خبر مهم هستند. انسان شناسان دقیقا برای انجام این عمل تربیت شده اند.

شرکت های فناوری، آزادانه از انسان شناسان استفاده می کنند تا از زندگی مشتریان فعالی و احتمالی خود چشم انداز بهتری داشته باشند و بتوانند زیر پوست داده هایی بروند که در تحقیقات کمیتی جمع آوری کرده اند. در قرن بیست و یکم محتویات رسانه به ادامه فناوری ارتباطات تبدیل شده که آن را ترویج می‌ کند، یک ترکیب جالب از رسانه و پیام. آیا شرکت‌ های رسانه خبری نباید به اندازه همتایان خود در صنعت فناوری درباره تکامل بازار کنجکاو باشند؟

بولتن‌ های خبری تلویزیون را در نظر بگیرید: دیگر آنها را منفعلانه تماشا نمی کنیم یا این که پس از پخش اخبار اظهارنظرهایی مدیریت شده را در نسخه آنلاین داستان ذکر می کنیم. افزایش استفاده از توییتر و تلفن همراه و شاید تبلت به معنای آن است که مخاطبان اکنون نظرات خود را بیان می کنند و از همه جالب تر آنکه تهیه کنندگان خبر را به طور واقعی به چالش می کشند.

در بستر همگرایی فناوری و مقاومت با مدل سنتی ادبی اخبار، ماهیت در حال تغییر خبر برای مخاطبان، موضوع مهمی در تحقیق انسان ‌شناسی هر سازمان خبری محسوب می شود. در مقیاس جهانی، «جف بزوس» مدیر ارشد آمازون، واشنگتن ‌پست را خرید که این نمونه کاملی از تاثیرات متقابل میان فناوری و رسانه است و نشان می‌ دهد چطور هر دو طرف به تدریج فراتر از شناخت کنونی ما رشد کرده اند.

برای مطلع بودن از تغییرات، صنعت اخبار به انسان شناسان نیاز دارد: سازمان های خبری باید از روش های مبتنی بر دانش اجتماعی استفاده کنند تا فرایند جمع آوری خبر را قدرت بخشند و ماهیت داستان های تولیدی را وسیع ‌تر کنند. بنابراین باید لنزهای دوربین انسان شناسی را به سمت مردمی گرداند که به آن ها خدمت می شود یعنی تماشاچی ‌ها، شنوندگان و خوانندگان، آن هم در عصری که آن ها از همدیگر متمایزترند و از لحاظ جغرافیایی بیش از گذشته از هم دورند.

پی نوشت:

(۱) سمبولیسم [فرانسوی: symbolisme]: مکتبی و سبکی در هنر و به‌ویژه در ادبیات که برای بیان و احساسات درونی یا واقعیت‌های اجتماعی از نمادها بهره می‌گیرند؛ نمادگرایی؛ نمادپردازی.

* واله عزیز، خبرنگار آزاد و انسان ‌شناس در حوزه دیجیتالی است. او در گاردین، کانال اخبار ۲۴، بی‌بی‌سی، الجزیره و تلویزیون بلومبرگ فعالیت کرده و همچنین تحقیقات مردم شناسی متعددی درباره استفاده از رسانه جمعی از سوی موسسه تحقیقات استراتژیک Push Insights واقع در لندن انجام داده است. او کارشناسی ارشد انسان ‌شناسی از دانشگاه «یو.سی.‌ال» دارد. سارا مارشال نیز سردبیر بخش فناوری در Journalism.co.uk است.

ترجمه و خلاصه مطلب: انوشه جاوید

منبع گزارش: سایت روزنامه نگاری
برگرفته از وب‏سایت خبرنگاران ایران