یک پژوهشگر حوزه‌ی شبکه‌های اجتماعی درباره‌ی تأثیر این شبکه‌ها معتقد است: نمی‌توانیم اقبال فزاینده به شبکه‌های اجتماعی را در میان مردم نادیده بگیریم، زیرا با حذف هر راهکار ارتباطی، به‌دلیل وجود خواست و دلیل اصلی ارتباط، راهکار سخت‌افزاری و نرم‌افزاری جایگزین به سرعت انتخاب و به‌کار گرفته می‌شود.

علی‌اکبر اکبری‌تبار - دانشجوی مقطع دکتری در رشته‌ی علوم اجتماعی و پژوهشگر شبکه‌های اجتماعی - در گفت‌و‌گو با ایسنا، با بیان این‌که در شبکه‌های اجتماعی، با پدیده‌ای شبیه دنیای واقعی مواجه هستیم، ادامه داد: با توجه به این‌که شبکه‌های اجتماعی مجازی براساس منطق و روابط در جامعه، طراحی و تولید می‌شوند و در آن‌ها با فضایی شبیه دنیای واقعی مواجه هستیم.

وی اظهار کرد: اگر شبکه‌های اجتماعی مجازی را گونه‌ای از رسانه‌ها و وسیله‌های ارتباطی میان افراد جامعه ببینیم، آن‌گاه با توجه به خواست‌ها برای هرچه نزدیک‌تر کردن ارتباطات به دنیای واقعی و تلاش در راستای فراتر رفتن از محدودیت‌های جغرافیایی، زبانی، زمانی و مکانی، متوجه دلیل اقبال روزافزون کاربران و مردم نسبت به این شبکه‌ها می‌شویم.

او با اشاره به نقش شبکه‌های اجتماعی در کاهش محدودیت‌ها، گفت: با توجه به کارآیی رسانه‌های اجتماعی به‌طور کلی و شبکه‌های اجتماعی مجازی به‌طور خاص، در حذف و کاهش محدودیت‌های مختلف جغرافیایی، زبانی، زمانی و ... و شباهت زیاد آن‌ها به زندگی افراد و بافت ارتباطات و شبکه‌ی اجتماعی در دنیای واقعی، تأثیر و حضور این شبکه‌های اجتماعی در زندگی افراد، رشدی فزاینده و روزافزون دارد و با اضافه‌ شدن کارکردهای جذاب و مفید به این شبکه‌ها و همچنین ارائه‌ی نسخه‌های جدیدتر با تطابق بیشتر با دستگاه‌ها و تکنولوژی‌های قابل حمل و استفاده‌ی تقریبا همه‌جایی از این فضا، شاهد روند روزافزون و روبه رشد تأثیرگذاری و حضور مستمر این ابزارها و فناوری در زندگی روزمره‌ی مردم هستیم.

وی در ادامه به بیان مثالی پرداخت: خانواده‌ی کوچکی را تصور کنید که برای گذراندن یک روز در مکانی تفریحی خارج از تهران، در اینترنتی درباره‌ی مکان‌های تفریحی جست‌وجو می‌کنند. یکی از منابع قوی و ارزشمند در دسترس این خانواده، محتوایی است که کاربران شبکه‌های اجتماعی مجازی درباره‌ی مکان‌های دیدنی اطراف تهران با ارائه‌ی عکس‌ها و فیلم‌های شخصی‌شان منتشر کرده‌اند و نظرات و دیدگاه‌های خود را نیز به اشتراک گذاشته‌اند و امکانات تفریحی، غذا و ... آن مکان‌ها را با جزییات و آدرس دقیق و ... طرح کرده‌اند. با توجه به این‌که این اطلاعات توسط کاربران متعدد و به شیوه‌ای مشابه جمع‌سپاری با نرخ تولید سریع و زیاد صورت می‌گیرد، عملا رسانه‌ی دیگری امکان تولید چنین محتوایی را ندارد.

اکبری‌تبار درباره‌ی این‌که با توجه به گستره و تأثیرگذاری شبکه‌های اجتماعی، آیا این شبکه‌ها در حال کم‌رنگ‌تر کردن نقش رسانه‌های سنتی هستند؟ توضیح داد: از جمله ویژگی‌های رسانه‌های اجتماعی و شبکه‌های اجتماعی مجازی، سرعت ارسال و دریافت اطلاعات است که با توجه به بنیان و ماهیت جمعی تولید، انتقال و انتشار اطلاعات در آن‌ها، کمک می‌کند تا افراد سریع‌تر از هر نوع رسانه‌ی جمعی دیگری و مهم‌تر از آن، بدون محدودیت‌های عینی و ذهنی‌ای که جزو بدیهیات تولید و انتشار اخبار در رسانه‌های جمعی است، به اطلاعات دسترسی یابند.

او ادامه داد: با توجه به این‌که در دنیای واقعی نیز انتشار کلامی اطلاعات از طریق آشنایان، میزان باورپذیری بیشتری ایجاد می‌کند، این نوع چرخش اطلاعات در شبکه‌های اجتماعی مجازی، شباهت زیادی به گونه‌ی ترجیحی و آشنای دریافت اطلاعات توسط مردم دارد و اقبال به آن نسبت به رسانه‌های جمعی که متولیان، فرستندگان و تولیدکنندگان پیام خاص و مشخصی دارند، بیشتر می‌شود و گویای روند فزاینده‌ی جایگزینی شبکه‌های اجتماعی مجازی به‌عنوان منبع دریافت اخبار و اطلاعات کاربران با رسانه‌های جمعی رسمی است.

وی همچنین درباره‌ی برخورد سلبی با رسانه‌های اجتماعی، تصریح کرد: سیاست درست در برخورد با رسانه‌های اجتماعی به‌طور کلی و شبکه‌های اجتماعی مجازی، تلاش در راستای تمرکززدایی و افقی‌سازی نظارت بر فعالیت کاربران در این فضاهاست؛ به این معنی که نهادهای جامعه‌پذیر اصلی که تأثیرگذاری بالقوه‌ی بیشتری بر مخاطبان و بخصوص نوجوانان و جوانان می‌توانند داشته باشند، مانند خانواده و گروه هم‌سالان، مسوولیت نظارتی بگیرند و با آموزش کاربران و آگاهی‌بخشی درباره‌ی استفاده‌های مفید و مضر شبکه‌های اجتماعی مجازی، فرصت استفاده‌ی آگاهانه، هدفمند و مفید از این فضا به کاربران داده شود. به این طریق، نهادهای متولی فرهنگ‌سازی و آگاهی‌بخشی، با جمع‌آوری، تدوین و انتشار اطلاعات مرتبط با انواع استفاده‌های ممکن از فضای مجازی و نیز ترغیب و حمایت از محققان به مطالعه‌ی علمی دقیق و مستمر این فضا و ویژگی‌های خاص کاربران ایرانی، امکان سیاست‌گذاری هدفمندتر و تأثیرگذارتر را فراهم می‌آورند.