روزگاری نه چندان دور خرید روزنامه و روزنامه خواندن یکی از مهمترین کارهایی بود که هر دانشجوی روزنامه نگاری باید انجام می داد. حتی مشق خبرها و گزارش های چاپ شده روزنامه ها نیز از جمله کارهایی بود که هر دانشجوی این رشته دست کم یک بار آن را تجربه می کرد؛ اما امروز روزنامه ‌نگاران آینده به سرعت از رسانه ‌ها و سرویس‌ های خبری سنتی کناره‌ گیری می‌ کنند. آنها معتقدند ادامه چنین سیستمی (رسانه ‌های سنتی) غیرعملی و ناکارآمد است و به هیچ وجه قابل مقایسه با نسل جدید رسانه نیست.

نتیجه یک تحقیق که به سرپرستی پرفسور «آلن نایت»، استاد رشته مطالعات رسانه و روزنامه‌ نگاری دانشگاه کوئینزلند استرالیا انجام شده است، نشان می‌ دهد؛ حدود 90 درصد از دانشجویان رشته روزنامه ‌نگاری علاقه چندانی به مطالعه و تعقیب اخبار روزنامه ‌ها ندارند. آنها ترجیح می ‌دهند اخبار و گزارش‌ های مورد علاقه خود را یا از طریق شبکه‌ های تلویزیونی و یا از طریق رسانه‌ های آنلاین دنبال کنند.

نایت، در تحلیل نتایج بدست آمده از این تحقیق به این نتیجه رسید که با وجود بیگانگی نسل جدید روزنامه‌نگاران آینده (دانشجویان رشته روزنامه ‌نگاری) با روزنامه ‌ها، 95 درصد آنها به شدت علاقه‌ مند دنبال کردن اخبار هستند.

‌بررسی‌ های وی و تیم همراهش نشان می‌ دهد که با وجود محبوبیتی که شبکه‌ های خبری تلویزیونی به عنوان یکی از منابع قابل استناد خبر در میان دانشجویان رشته روزنامه ‌نگاری دارند؛ اما رسانه‌ های آنلاین توانسته ‌اند با سرعتی وصف ناپذیر گوی سبقت را از آنها بربایند و از محبوبیتی دو چندان برخوردار شوند.

نایت بر این اعتقاد است که: «بروز برخی اشتباهات کوچک از سوی رسانه‌ های کاغذی به ویژه روزنامه‌ ها سبب شده است تا دانشجویان رغبت چندانی به مطالعه آنها نشان ندهند و بگویند: روزنامه ‌ها‌ دیگر کارایی لازم را ندارند. پر از مقالات و گزارش ‌های نفس ‌گیر هستند. عملا موتور جست و جوگری ندارند و از همه بدتر این که جای جوهرشان روی انگشتان می ‌ماند. (روزنامه‌ ها) رو به زوال هستند و برای نجات خود شما را مجبور می‌ کنند تا آنها را بخرید!»

پرفسور نایت همچنین می‌ افزاید: «اگر روزنامه ها می خواهند از چنین موقعیت ناامید کننده ای رهایی پیدا کنند و باز به روزگار پر رونق خود بازگردند باید بتوانند با شیوه های مدرن و نوین دنیای رسانه ارتباط برقرار کنند. چنین چیزی هم به این سادگی ها رخ نخواهد داد مگر این که خود را آماده کنند و وارد کارزار مبارزه اقتصادی با غول‌ های این عرصه شوند.»

او می‌گوید: «رابرت مرداک، یکی از بزرگ‌ترین سرمایه‌ دار ان آمریکایی- استرالیایی و سهام‌ دار اصلی شرکت نیوز کورپوریشن، چند سال پیش متوجه این حقیقت شد که برای نجات رسانه‌های مکتوبش باید مدیرانش را وادار کند تا با شیوه های نوین ارتباطات و رسانه آشنا شوند و این رسانه ها (روزنامه ها) را مسلح به ساختارهایی کنند که همسو با رسانه های آنلاین باشند. در نتیجه مرداک و مردانش قبل از هر کاری سیستمی را طراحی کردند که بر اساس آن روزنامه‌ هایشان بر اینترنت به روز می شدند. آنها دریافته بودند که اگر نتوانند خود را با سرعت سرسام آوری که دنیای مدرن و دیجیتال ارتباطات در حال حرکت است، همراه و همگام کنند خیلی زودتر از آنچه بتوان تصور کرد از صفحه روزگار محو خواهند شد. نکته جالب توجه این بود که مرداک بیش از هر چیز به بخش امریکایی رسانه‌ های تحت مالکیت اش فشار آورد که دچار چنین تغییر و تحولی شوند؛ چرا که سرعت و شتاب این تحولات در این بخش از کره زمین بیشتر از هر جای دیگر احساس می شد!» با اندکی دقت و تعمق در بررسی‌ ها و تحقیقات مشابه با آنچه پرفسور نایت و شاگردانش انجام داده اند متوجه می شویم که رسانه های جدید با اتکا به قدرت های اقتصادی و توانایی مالی مالکان و سهامدارانشان توانسته اند قدم در مسیر توسعه بگذارند و جای خود را در میان نسل جوان روزنامه نگاران باز کنند.

چند سال پیش گروه «فایرفاکس » در استرالیا با همین رویکرد اقدام به بازبینی استراتژی ها و سیاست های رسانه ای خود کرد. مدیران فایرفاکس دریافته بودند که برای نجات سهام خود باید نسخه ای آنلاین از روزنامه شان را منتشر کنند که در حد و اندازه های مدل های جهانی یا به عبارت دیگر بین المللی رقیبانشان باشد. در حقیقت فایرفاکسی ها تصمیم گرفتند قبل از این که دیر شده باشد و رقبا آنها را از میدان به در کنند پا به دنیای روزنامه نگاری آنلاین و دیجیتالی بگذارند. چنین اقدامی اما نیاز به پشتوانه مالی کلان داشت. زیرا در گام نخست روزنامه نگاری آنلاین در قیاس یا روزنامه نگاری ستنی که مبتنی بر چاپ و کاغذ و فروش روزانه آن بود؛ نمی توانست پول ساز باشد. این تغییر و تفاوت در کسب درآمد به قدری فاحش و درخور توجه بود که فایرفاکس در ابتدای کار حتی اعلام ورشکستگی و ضرر مالی کرد و مجبور شد عذر بسیاری از روزنامه نگاران برجسته اش را بخواهد؛ اما خیلی زود معلوم شد که نمی توان با اتکا به نسخه های آنلاین و شیوه های نوین ارتباطات و رسانه، به همه نیازهای خبری و رسانه را پاسخ داد. چرا که روزنامه ها بخش زیادی از مطالبات خبری را تشکیل می دهند که با وجود توسعه روز افزون شیوه های نوین ارتباطات و انتشار اخبار، به عنوان منابع موثق و مهم خبری جامعه استرالیا اهمیت دارند.

پرفسور نایت با توجه به میل و گرایش نسل جدید روزنامه نگاران به رسانه های جدید در جمع بندی کلی می افزاید: «با وجود این که اینترنت انقلاب عظیمی در دنیای رسانه ایجاد کرده است و بسیاری از روزنامه نگاران جوان را مجاب کرده که مرگ رسانه های مکتوب به ویژه روزنامه ها نزدیک است؛ اما به هیچ وجه نمی توان این حقیقت را کتمان کرد که روزنامه ها ابزار ارتباطی و رسانه هایی بسیار مهم هستند و روزنامه نگاری نیز به همین میزان از اهمیت به سزایی برخورداراست البته نه فقط به خاطر تحقق دموکراسی که به خاطر حیات حکومت ها چرا که وجود روزنامه و تعداد و خط مشی آنها در هر جامعه ای نشان دهنده خط قرمزها و میزان دیکتاتوری یا آزادی های موجود در آن جامعه خواهد بود. در حالی که رسانه های آنلاین به این وضوح و شفافی نمی توانند بیان کننده چنین ظرافت هایی باشند.»

نایت همچنین تاکید دارد که نباید تاثیری که رسانه های آنلاین و شیوه های جدید ارتباطی به ویژه در دنیای مجازی و اینترنت بر مفهوم روزنامه نگاری گذاشته اند، را نادیده انگاشت. به ویژه آن که ابزار های رسانه ای همچون توییتر و فیس بوک در بسیاری از موارد توانسته اند جای خالی روزنامه ها را پر کنند. به خصوص وقتی که محدودیت های اجتماعی و سیاسی اجازه مانور و اطلاع رسانی را از روزنامه ها گرفته اند. به اعتقاد این استاد رشته مطالعات رسانه و روزنامه‌ نگاری با این که آینده تیره، مبهم و به ظاهر ترسناکی در انتظار روزنامه های چاپی است؛ اما به طور قطع همه آنها برای نجات خود از نابودی مطلق می بایست به شیوه های روزنامه نگاری دیجیتالی روی آورند. چرا که دنیای امروز با اینترنت و شیوه های نوین ارتباطات معنی پیدا می کند.

منبع و پی‌نوشت‌ها:

www.abc.net.au/news/2009-03-11/journalism-students-dont-read-papers/1615790

منبع: وب‌سایت خبرنگاران ایران
ترجمه و تلخص: انوشه جاوید