رضا امیرخانی در نشست نقد و بررسی دو اثر تازه از حسین انتظامی با بیان اینکه اگر این دو کتاب، نویسنده‌ای غیر از انتظامی داشت، توسط او خوانده نمی‌شد، گفت: به نظرم نویسنده باید از منظر کتاب به معنی واقعی به این دو اثر نگاهی تازه بیندازد.

به گزارش خبرنگار مهر، نشست نقد و بررسی دو اثر تازه منتشر شده از سوی حسین انتظامی با عنوان «نقطه» و «ناوبری وب» با حضور جمعی از کارشناسان در کافه خبر برگزار شد.

فواد صادقی: برخی از مطالب این کتاب به شیوه‌ای غیرواقعی با جامعه ما برخورد کرده است

در این نشست، فواد صادقی مدیر سایت خبری «بازتاب» با اشاره به اینکه مفهوم ناوبری وب که مورد تاکید انتظامی در دو کتاب تازه وی بوده است و تغییرات مترتب در آن در متن کتاب به صورتی مشخص مورد توجه قرار نگرفته است، اظهار کرد: در کار وب با مفاهیم متعددی سروکار داریم. انتظار من این بود که وقتی در حال تدوین مجموعه مقالاتی درباه این موضوع هستیم، نگاهمان به پر کردن خلأ‌های ناشی از آن باشد و مسائل ناپرداخته در حوزه وب مورد توجه قرار بگیرد که این امر در کار آقای انتظامی رخ نداده است.

وی افزود: برخی از مفاهیم مورد توجه انتظامی در این کتاب تفصیلی و تکراری است و گاه روایت آن نیز بسیار خسته‌کننده است. به برخی مسائل ورود پیدا شده است و به برخی دیگر تنها در حد و اندازه اشاره چند نکته توجه شده است و به نظرم در مجموع این کتاب‌ها می‌توانست عمومیت بیشتری در ارائه مطالب داشته باشد.

صادقی ادمه داد: به نظر می‌رسد برخی از مطالب این کتاب به شیوه‌ای غیرواقعی با جامعه ما برخورد کرده است و فرهنگ غیر پاسخگوی جامعه ایران را نادیده گرفته است، اما در کنار این موضوع، رعایت اصول اخلاقی در کار رسانه و توجه به آن که مورد تاکید انتظامی نیز بوده، از نکات مثبت این کتاب است که جا داشت تقویت هم می‌شد.

این فعال رسانه همچنین لزوم کاربردی‌تر شدن ارائه مطالب در حوزه مدیریت منابع انسانی در کار رسانه و نیز نپرداختن به موضوع اقتصاد رسانه، همچنین استراتژی وب را از دیگر نقص‌های این دو کتاب عنوان کرد.

بهمن هدایتی: جای خالی آزادی بیان در آثار انتظامی

در ادامه این نشست، بهمن هدایتی روزنامه‌نگار و مسئول سایت خبری پارسینه با اشاره به موضوع اخلاق رسانه‌ای گفت: سوال اصلی ما این است که چرا بی‌اخلاقی سیاسی در رسانه‌ها شکل می‌گیرد؟ شاید پاسخ کلیشه‌ای‌اش این باشد که بگوییم مسئولیتش برعهده بی‌اخلاق‌هاست، اما واقعیت این است که چون هنوز از همه ظرفیت‌های سیاست در ایران بهره‌برداری نمی‌شود، چهار چوب ‌کارها نیز محافظه‌کارانه و مستعد بروز بی‌اخلاقی می‌شود.

وی افزود: من نمی‌دانم چرا نویسنده این دو کتاب در خلال تمام موضوعات مطرح شده توسط خود اصراری به بازکردن جایگاه آزادی بیان در رسانه‌ها ندارد. به نظر من نویسنده نوعی محافظه‌کاری را در کتابش با اخلاق خلط کرده است و این محل انتقاد است.

امیرخانی: آثار انتظامی با نام نویسنده‌ای جز او خواندنی نیست

رضا امیرخانی، رمان‌نویس نیز که از میهمانان این نشست به شمار می‌رفت در سخنانی با اشاره به نداشتن تجربه روزنامه‌نگاری توسط خود گفت: نخستین تجربه من برای آموختن روزنامه‌نگاری دو جلسه 5 ساعته‌ آموزشی با حسین انتظامی بود که پس از ارائه پیشنهاد یک مسئول فرهنگی، مبنی بر راه‌انداختن یک روزنامه توسط من صورت گرفت و پس از آن فهمیدم که من روزنامه‌نگار نیستم.

وی افزود: انتظامی جزو جوان ـ پیرهای نظام است. کتاب او اما اگر نام نویسنده‌ای غیر از او را بر خود داشت من نمی‌خواندمش؛ چرا که ارزش کتاب به حضور تجربه‌های انتظامی در آن است.

امیرخانی افزود: کتاب در کنار مطالب خود از نوعی معرفی نشدن مناسب نویسنده خود رنج می‌برد و جا داشت که مولف و تجارب او به نحو بهتری در کتاب معرفی می‌شد.

این نویسنده در ادامه به موضوع حضور انواع کتاب در کشور اشاره کرد و گفت: بخش عمده‌ای از کتاب‌های ما همان CD است که محل عرضه اندیشه شفاهی ماست و قابل استناد هم نیست. از سوی دیگر در حوزه اندیشه نیز با نوعی از کتاب روبروییم که از آن به عنوان مصاحبه مکتوب یاد می‌کنم که گاهی نیز ویرایش شده است. در کنارش مجموعه یادداشت‌ها را نیز داریم که ارزش واقعی برای کتاب شدن ندارند و عرصه کمیاب بعدی کتاب‌هایی است که با فکر کتاب شدن نوشته ‌شده است. من حس می‌کنم کتاب او (ناوبری وب) ازجنس کتاب نیست و باید یک بار دیگر از جنس کتاب به آن نگاه شود.

وی ادامه داد: تجربیات انتظامی در این کتاب ارزشمند است، اما به نظر من در کار روزنامه‌نگاری او از مستندات و تجربیاتش که می‌تواند علم بومی روزنامه‌نگاری را در کشور ما رقم بزند، چیزی نمی‌بینیم و تنها به مباحث آکادمیک نزدیک می‌شویم، در حالی که به زعم من باید او در کتاب خود میان مستندات و موضوعات آکادمیک تفاوت قائل می‌شد.

حسین انتظامی: سایت‌های خبری با شب‌نامه‌های سیاسی تفاوت دارند

پس از سخنرانی برخی از کارشناسان حاضر در آن، حسین انتظامی با بیان اینکه اصل انتقادات حاضران در نشست را می‌پذیرد، گفت: من چند ملاحظه هم دارم. در این جلسه گفته شد که برخی از مطالب این کتاب‌ها با واقعیت‌های جامعه ما همخوانی ندارد، اما از قضا حرف من این است باید فضاسازی برای تغییر رسوم یا برداشت‌ها یا واقعیت‌های غیرحقیقی را من و شما به عنوان اصحاب رسانه انجام دهیم.

وی ادامه داد: به عنوان مثال در موارد متعددی در کار رسانه‌ای این فشار ایجاد می‌شود که یک مطلب از روی سایت برداشته شود. این با واقعیت‌های وب سازگار نیست. این تصور را باید شکل دهیم که مطلبی که منتشر شد، مثل تلویزیون می‌ماند که خبری را پخش کرده است. مگر می‌شود آن خبر را از روی امواج جمع کرد؟ راهش اصلاحیه و تکمیل و سناریوی مکمل در بخش‌های بعدی خبری است. در سایت هم حذف مطلب مشکلی را درمان نمی‌کند، بلکه خبرهای تکمیلی باید گذاشت.

انتظامی افزود: در کشور ما افرادی هستند که اصالتا رسانه‌ای نیستند، اما وارد رسانه شده‌اند و متاسفانه شیوه‌های آنها که شیوه‌های غیررسانه‌ای است در حال غالب شدن در بازنمایی فضای کلی رسانه‌هاست.

عضو هیات نظارت بر مطبوعات همچنین گفت: غرب در بحث رسانه، هم صاحب نظریه است و هم صاحب تجربه. خاستگاه رسانه آنجاست؛ همچنان که خاستگاه خودرو آنجا بوده است. بنابراین باید از تجربه‌های آنان و البته با رویکرد بومی استفاده کنیم. مثلاً حرفه‌ای باشیم و شعار و خطابه را جایگزین منبع نکنیم یا حتی اگر به دنبال ساخت افکار عمومی هستیم از روش‌های افراطی و غیرحرفه‌ای استفاده نکنیم.

وی همچنین با اشاره به مجموعه خبری «خبرآنلاین» افزود: آنچه که در مجموعه «خبرآنلاین» انجام می‌شود، محصول یک فعالیت و تجربه تیمی است و انتساب آن به خود،‌ بی‌انصافی است. البته این مجموعه ادعا نمی‌کند همه آن چیزی که انجام شده ضرورتا توفیق است، اما اصرار داریم آنچه را که انجام می‌دهیم گزارش کنیم تا مستندسازی شود و به نظرم می‌تواند منجر به این بشود که سایر رسانه‌ها نیز براساس اقتضائات خودشان چنین دستورالعمل‌هایی را بنویسند. مثلا آئین نامه اخلاقی خودشان را تدوین کنند و قواعد خود را به صورت شفاف اعلام دارند تا این موضوع مبدل به یک فرهنگ بشود.

انتظامی در بخش دیگری از سخنان خود به رواج بی‌اخلاقی در انتشار مطالب در برخی پایگاه‌های اینترنتی اشاره کرد و گفت: سایت‌های خبری باید با شب‌نامه‌های الکترونیکی فرق داشته باشند. الان بسیاری از آنها ابزاری برای خصومت‌های سیاسی شده‌اند. باید یاد بگیریم که رسانه و سیاست دو ساحت مختلف دارند که با دو فرمان و دو ضابطه متفاوت و خاص خود کار می‌کنند. عیبی ندارد که آدم سیاسی کار رسانه‌ای هم بکند، اما باید حواسش باشد پشت فرمان هر کدام که می‌نشیند با قواعد همان حوزه کار کند.

وی تصریح کرد: اگر اخلاق حرفه‌ای در هر حوزه ای رعایت شود، مشکلات فراوانی حل می‌شود. در برخی رسانه‌ها اختیار انتشار اخبار را در اختیار یک فرد بی‌تجربه یا کم تجربه قرارمی‌دهیم. این کاملا غلط است. اگر رنکینگ جدی گرفته شود، افراد پله‌ها را به تدریج طی می‌کنند و کمتر شاهد رفتار غیرحرفه‌ای خواهیم بود.

انتظامی همچنین با اشاره به آینده دنیای وب در جهان گفت: فناوری اطلاعات و ارتباطات تنها حوزه‌ای است که حتی متخصصان آن قادر نیستند تحولات بیش از 10 سال را پیش بینی کنند. هیچ دانش یا صنعتی اینقدر پرشتاب و با تغییر فاز متحول نمی‌شود. الان متخصصان مثلا خودرو یا معماری می‌توانند بگویند 20 سال دیگر چه خودروهایی خواهیم داشت یا چه موادی در ساختمان‌سازی به کار گرفته می‌شود، اما در حوزه ICT چنین پیش بینی‌هایی، شدنی نیست. این حوزه به ویژه از وقتی که ترکیبی از تکنولوژی اطلاعات و تکنولوژی مخابرات شد، هم افزایی قابل توجهی داشته است. رسانه نیز در همین حوزه تعریف می‌شود. لذا شاید بتوانیم بگوییم که در آینده با سایت‌هایی با شکل فعلی روبرو نیستیم.