محمد مهدی مولایی - جدیدترین پژوهش مركز تحقیقاتی پیو (Pew Research Center) ابعاد جدیدی از ویژگی‌های كاربران شبكه‌های اجتماعی و سایر تكنولوژی‌های جدید ارتباطی را نشان می‌دهد. این پژوهش با عنوان «وب‌سایت‌های شبكه‌ی اجتماعی و زندگی ما» نحوه‌ به‌كارگیری شبكه‌های اجتماعی مجازی در میان كاربران امریكایی را مورد مطالعه قرار داده است.

در این پژوهش علاوه بر سنجیدن رابطه‌ استفاده از این شبكه‌ها با عواملی از قبیل سن، جنسیت، نژاد، درآمد و غیره و همچنین مطالعه‌ نحوه به‌كارگیری امكانات و ابزارهای مختلف این شبكه‌ها، درباره‌ ارتباط استفاده از انواع مختلف تكنولوژی با روابط اجتماعی، حس اعتماد، مشاركت مدنی، مشاركت سیاسی و غیره نیز نتایج جالب توجهی به‌دست آمده است.

متن كامل پژوهش مفصل پیو كه ابعاد و ویژگی‌های مختلف كاربران تكنولوژی‌های جدید در سال ۲۰۱۱ را توصیف می‌كند از طریق نشانی زیر قابل دسترس است:

http://pewinternet.org/Reports/2011/Technology-and-social-networks.aspx

حس اعتماد و استفاده از تكنولوژی‌های ارتباطی

اعتماد به غریبه‌ها در میان استفاده‌كنندگان از تكنولوژی‌های جدید و شهروندان عادی، تفاوت قابل توجه دارد. از شهروندان پرسیده شد كه با گزینه «بیشتر افراد قابل اعتماد هستند» موافق هستید یا نه، پاسخ‌ها نشان می‌داد كه این حس اعتماد در استفاده‌كنندگان از تكنولوژی‌های جدید بیشتر است.

از میان كسانی كه از اینترنت استفاده می‌كنند ۴۶ درصد به این سؤال پاسخ مثبت ارائه کردند، در حالی كه كسانی كه كاربر اینترنت نیستند تنها ۲۷ درصد جواب بله به این سؤال دادند. درصد مربوط به كاربران شبكه‌های اجتماعی ۴۵ است كه عدد قابل توجهی به‌شمار می‌آید. این تفاوت قابل توجه در سطح اعتماد اجتماعی میان شهروندان كاربر و غیركاربر اینترنت، البته لزوماً نتیجه‌ استفاده از اینترنت نیست و می‏تواند نتیجه‏ تفاوت‏های دیگری باشد.

مثلاً كاربران اینترنت اغلب از سطح بالاتری از سواد رسمی برخوردار هستند و این تفاوت می‌تواند ریشه در این نوع ویژگی‌ها داشته باشد. با این وجود، پژوهش نشان می‌دهد كه در میان به‌كارگیرندگان تكنولوژی‌های جدید و شبكه‌های اجتماعی، كاربران فیس‌بوك بطور عمومی بیشتر به دیگران اعتماد می‌كنند.

مشاركت اجتماعی و استفاده از تكنولوژی‌های ارتباطی

به‌كارگیری تكنولوژی‌های جدید با میزان مشاركت شهروندان در فرآیندهای اجتماعی و فعالیت‌های داوطلبانه نیز در ارتباط است. آمار نشان می‌دهد كه میزان فعالیت و مشاركت در انجمن‌ها و گروه‌های مربوط به فعالیت‌های داوطلبانه در دو سال اخیر افزایش پیدا كرده است.

از شهروندان پرسیده شده كه آیا در انواع مختلف گروه‌های محلی شامل «انجمن یا گروه همسایگان كه بر مشكل یا مسئله جماعت خودتان تمركز كرده باشد»، «لیگ ورزشی محلی»، «گروه جوانان محلی»، «كلیسا، مسجد یا زیارتگاه محلی»، «كلوب اجتماعی محلی» یا انواع دیگر گروه‌ها عضو هستند یا خیر؟

پاسخ‌ها نشان داد كه ۷۴ درصد شهروندان امریكایی حداقل در یكی از انواع این گروه‌ها عضو هستند. این رقم در سال ۲۰۰۸ تنها ۶۵ درصد بوده است و این افزایش قابل توجه می‌تواند به مجموعه‌ عواملی از جمله شرایط اقتصادی مرتبط باشد.

استفاده‌كنندگان از انواع تكنولوژی‌های ارتباطی، مشاركت بیشتری در گونه‌های مختلف این گروه‌ها دارند. تنها در خصوص گروه‌های مذهبی است كه شهروندان غیركاربر اینترنت، مشاركت بیشتری دارند و در سایر انواع گروه‌های اجتماعی كاربران تكنولوژی‌ها جلو هستند.

سطح تحصیلات و سن دو عامل مهمی هستند كه هم بر استفاده از تكنولوژی و هم بر عضویت در گروه‌های داوطلبانه تأثیرگذار هستند و از این‌روی در خصوص رابطه‌ مستقیم بین استفاده از تكنولوژی و مشاركت اجتماعی باید با احتیاط سخن گفت.

با این وجود كاربران شبكه‌های مختلف از جمله فیس‌بوك، مای‌اسپیس، توییتر و لینكدین به‌طور مستقل نیز مورد توجه قرار گرفته‌اند و نتایج نشان می‌دهد بین میزان مشاركت و فعالیت‌های آنها نیز تفاوت‌هایی وجود دارد كه می‌تواند به نوع و كاربرد شبكه‌ اجتماعی مرتبط باشد.

منبع: ماهنامه دنیای كامپیوتر و ارتباطات، شماره ۱۰۴، مردادماه ۱۳۹۰
نویسنده: محمد مهدی مولایی