همزمان با روز جهانی ارتباطات، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران با برگزاری همایش دانش ارتباطات و جامعه ایرانی، میزبان اساتید حوزه ارتباطات بود.
به گزارش ایسنا، نشست اول همایش دانش ارتباطات و جامعه ایرانی، محورهای مسائل، چالش‌ها و چشم‌انداز‌های ارتباطات همراه بود که با دو بخش تخصصی ادامه یافت.
در نشست اول با عنوان نیازهای ارتباطی جامعه ایران و نسبت آن با دانش موجود ارتباطات، دکتر مهدی محسنیان‌راد، حمید عبدالهیان و سعیدرضا عاملی به بحث و گفت‌وگو پرداختند.
در ابتدا حمید عبدالهیان که مدیریت این نشست را برعهده داشت، از نیازهای ارتباطی و ضرورت‌های آن یاد کرد و گفت: در ملاحظات انجام شده باید به دو بحث سابقه علمی و دستگاه علم توجه کرد.
وی افزود: سابقه علم نشان‌دهنده مجموع علوم اجتماعی است که در قرن 19 شکل گرفته و این حوزه همگام با تکنولوژی بوده است، اما دستگاه علم شامل سازمان‌ها، تجهیزات، کتب و مجلات و مواد آموزشی و نیروهای علم است که باید توجه شود.
او ادامه داد: در ایران دستگاه علم از یک اشکال ساختاری رنج می‌برد و یک عدم انطباق میان آموزش و پرورش عالی به چشم می‌خورد و این به دلیل فقدان استقلال مالی و سیاست‌گذاری‌هاست.
وی بیان کرد: ترکیب این دو نشان‌دهنده‌ی این است که تکنولوژی پیشرفت و توسعه یافته، ولی هنوز با تولید علم همگام نشده است، بلکه تولید علم در ایران مسیر انفرادی و سلیقه‌ای را پیش گرفته است.
این استاد ارتباطات اظهار کرد: علم ارتباطات به‌صورت سنتی با زحمات اساتید دانشگاه علامه طباطبایی در ایران شکل گرفت و این رشته در سال 74 تدریس شد و هم‌چنین تحولات موازی این دو دانشگاه، نشان‌دهنده‌ی این است که یکی در مباحث روزنامه‌نگاری و روابط عمومی و دیگری در مباحث نظری و تکنولوژی جدید فعالیت می‌کند.
عبدالهیان در ادامه مباحث خود با طرح این سوال که مشکل این ناهماهنگی‌ها چیست؟ گفت: برای پاسخ باید به نوع گسست‌های معرفت شناسانه که رخ می‌دهد نگریست.
وی هم‌چنین افزود: گسست معرفت شناسانه در ارتباطات را همگام با تاسیس ارتباطات مشاهده می‌کنیم، ولی منظور از گسست این نیست که حتما دانشگاه تاسیس شود، بلکه گسست معرفتی باید در داخل ملزومات نظری، تجربی، آموزشی و علم صورت گیرد و این گسست برای یاد‌گیری و هم سازمان‌های علمی رخ دهد.
او در ادامه بیان کرد: دستگاه‌های علمی تولید روشنگری می‌خواهد تا تولید تحلیل مسائل جامعه و اگر بخواهیم قوه تحلیل در دانشگاه‌ها را تقویت کنیم، کاری جز اجرای آن در سازمان‌های علمی و نیروهای علم امکان‌پذیر نیست.
عبدالهیان با اشاره به گسترش اینترنت و تلفن همراه گفت: جامعه اطلاعاتی ایران در حال شکل‌گیری است و چنین جامعه‌ای نیازمند دستگاه‌های علمی جدید است.
وی در پایان با اشاره به کتابی، تاریخ روشفکری در ایران را با سه نقض تفکری بیان کرد: در ایران باید سه نوع تفکر رشد کند، ابتدا تفکر انتقادی است نه شخصیتی، بلکه باید داده‌های علمی را نقد کنیم و با رویکرد انتقادی به آن‌ها بپردازیم.
به گفته او دوم نوع تفکر استراتژیک است که باز هم به آن پرداخته نمی‌شود و اغلب کسانی که جریان علم‌اند، به دنبال مدرک پایانی و کوتاه‌بین شده‌اند و در آخر تفکر سیستماتیک است که باز هم نشانه‌هایی از آن دیده نمی‌شود، که اینها خود ضرورت‌های گسست معرفت شناختی محسوب می‌شوند.
در ادامه نشست دکتر مهدی محسنیان‌راد گفت: اختلافات درباره‌ی نیازهای جامعه ارتباطی، جامعه ایران با هند، پاکستان، ترکیه و ... نیست و این‌که این نیازها کاملا مشخص است و تاکید بر جامعه ایران است؛ این تفاوت بر این است که جامعه ایران را باید با جامعه ارتباطی خودش مقایسه کرد.
او ادامه داد: انسان معاصر در شرایط امروز نیاز شدید به اخبار و این‌که از محیط اطراف باخبر باشد، دارد و باید با یک دیده‌بانی از این دنیای پرتحرک باخبر شد.
وی بیان کرد: ایران در مرحله اول جزء جوامع پرزمینه است و دارای فرهنگ تعارف‌پذیری است و دوم این‌که پیشینه غنی فرهنگی - تاریخی دارد.
او با بیان تحقیقی که انجام داده اشاره کرد؛ تحقیقی صورت داریم که در یازده قرن گذشته ارتباط مردم ایران چگونه بوده و دولت‌ها و حکومت‌ها مردم را چگونه به ارتباط دعوت می‌کردند و نتایج جالب توجهی به‌دست آوردیم و این بود که از هر چهار توصیه، یکی مردم را به سکوت فراخواند و مساله این جاست که چرا حکما مردم را به سکوت دعوت می‌کردند و این خود می‌تواند یکی از مشکلات ارتباطات باشد و ما جامعه‌ای با چنین پیشینه ارتباطی هستیم.
او سومین مورد را با اشاره سخنان عبدالهیان بیان کرد: همیشه در ایران شاهد دیر آمدن روزنامه و رادیو و ... و شاهد انحصار در آن بودیم.
محسنیان‌راد با اشاره تحقیقاتی که در دانشکده علوم اجتماعی فارغ‌التحصیلان از سال 50 تا 68 داشته گفت: حدود 6 درصد از این فارغ‌التحصیلان در حوزه‌ی ارتباطات مشغول به کار شدند و در ادامه سال‌های 76 و 77 تنها به 9 درصد افزایش داشته و این‌که این 94 درصد در کجا مشغول به کار بودند، مساله‌ی مهمی است.
وی در پایان افزود: فضای ارتباطات قدری سیاست‌زده شده و باید سعی کنیم عادات غلط ارتباطاتی جامعه را تغییر دهیم و به نیازها هم توجه شود که شاید، نیازهایمان نیز تغییر کند.
در پایان نشست اول سعیدرضا عاملی بیان کرد: روز جهانی ارتباطات بهانه‌ای است برای این‌که احساس افتخار و سربلندی کنیم و بگوییم ما هستیم و این‌که انسان بدون انگیزه یک جسم مرده است.
او در ادامه تفکیک و دسته‌بندی دانشگاه‌ها را مخالف نظراتش خواند و گفت: همه ما چه دانشگاه علامه، سوره، آزاد و... صاحب دانشی هستیم که یک علم مرکزی است و در مقایسه با سایر حوزه‌های انسانی است.
وی هم‌چنین تصریح کرد: در جمع دانشگاه‌های ما هم‌چون دانشگاه تهران، علامه طباطبایی، سوره، خبر، صدا‌وسیما، امام صادق (ع) و آزاد اسلامی همه رشته‌های روزنامه‌نگاری، روابط عمومی، علوم ارتباطات و رشته‌های مربوط را تدریس می‌کنند.
وی با اشاره به آمار و درصد دانشجویان محصل در این دانشگاه‌ها بیان کرد: آمار دقیق‌تر در دست نیست، اما از پنج هزار و هشتصد و هفت نفر مجموع دانشجویان این رشته‌ها، بیش‌ترین سهم با جمعیت سه هزار و پانصد و ده نفر متعلق به دانشگاه آزاد اسلامی و کمترین تعداد دویست و هفت نفر مربوط به دانشگاه تهران است.
وی با تاکید بر این‌که این آمار کمی تغییر کرده است، افزود: 84 درصد این سهم متعلق به کارشناسی و 16 درصد متعلق به تحصیلات تکمیلی است و این سهم متعادلی نیست.
او با اشاره به این‌که رشته ارتباطات بیش‌ترین تاثیر‌گذاری را بر تهران داشته گفت: رشته ارتباطات یعنی رشته تهران و اگر هم شهرستان‌ها سهمی از آن را برده‌اند، متعلق به دانشگاه آزاد اسلامی است.
عاملی اظهار کرد: کار حرفه‌یی در روزنامه‌ها و رسانه‌ها مستلزم همکاری است و فقط کار حرفه‌یی در تحریریه روزنامه که فضای پرهیجانی است، ملاک نیست و باید در پژوهش‌ها و فضای رسانه‌یی، حوزه ارتباطات انسانی گره‌های این حوزه را باز کنیم.
وی در پایان گفت: در حوزه رسانه و کار حرفه‌یی باید کدهای اخلاقی نیز در نظر گرفته شود و یکی از آن‌ها عدم پیوستن موارد خاص به موارد عام است و ارتباطات جهان باید این کدهای اخلاقی را بپذیرد.
