یک استاد ارتباطات، تبلیغات در ایران را فاقد یک سازمان یا انجمن غیرانتفاعی ناظر بر محتوای تبلیغات دانست و گفت: تنها تبلیغات داخلی نیست که مردم را تحت تاثیر قرار میدهد بلکه تبلیغات خارجی و ماهوارهها نیز موثرند.
حسینعلی افخمی در گفتوگو با ایسنا، اظهار کرد: در دیگر کشورها سازمانهای غیرانتفاعی متشکل از شهروندان وجود دارد که تبلیغات در رسانهها را پایش کرده و خوب و بد محتوای تبلیغات و حتی مشکل ظاهری آنها را مشخص میکنند و درصورت مخالفت با یک آگهی تجاری برای عدم ادامه پخش آن، طومار جمع میکنند.
وی با اشاره به صنعت چند میلیارد تومانی تبلیغات در ایران، ادامه داد: در کشور هیچ مرکزی برای مانیتورینگ تبلیغات که بسیاری با آن درگیر هستند و سودآوری اقتصادی زیادی برای برخی دارد، نداریم تا به کمک آن نقاط ضعف را به مصرفکننده اعلام کند.
او در بیان پیشنهاداتی برای رفع مشکلات حوزه تبلیغات اظهار کرد: حال که سازمانهای مردمنهاد برای نظارت بر تبلیغات نداریم، حداقل باید مراکز پژوهش برای تحلیل و انتشار یافتهها راهاندازی شود، هرچند وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این باره قوانین تدوین میکند اما درباره این که این تبلیغات در درازمدت چه تاثیری بر اقشار مختلف جامعه میگذارد، هیچ کاری انجام نداده یا اگر کاری صورت گرفته در مطبوعات گزارشی از آن ندیدیم.
او پیشنهاد داد: دولت از طریق راههای قانونی سهمی از درآمد شرکتهای تبلیغاتی را بگیرد و در اختیار مراکز پژوهشی قرار دهد تا با بحثهای جامعه شناسی، روانشناسی، اقتصادی و حقوقی جامعه را از ضررهای تبلیغاتی مصون کنیم.
وی با بیان اینکه تنها تبلیغات داخلی نیست که مردم را تحت تاثیر قرار میدهد، بلکه تبلیغات خارجی و ماهوارهها نیز موثرند، خاطر نشان کرد: از آنجا که مخاطبان در معرض تمام آگهیها هستند، باید برای مشخص کردن عوارض منفی تبلیغات راهحلی پیدا و از اثرات سوء احتمالی جلوگیری کنیم.
افخمی با اشاره به برخی تبلیغات که در آن امید واهی به مخاطب القاء میشود، به تاثیرات منفی آن اشاره و اظهار کرد: پخش برخی تبلیغات به ویژه در تلویزیون آرزویی در ذهن مخاطب ایجاد میکند که نرسیدن به آن به سرخوردگی افراد منجر میشود. به طور مثال جامعه آماری زیادی به نیت بردن در قرعهکشی بانکها، به افتتاح حساب میپردازند که شانس برنده شدن تنها نصیب عده محدودی میشود و برخی دیگر که روی جایزه آن حساب باز کردهاند را دچار سرخوردگی میکند. این کار همان اثرات منفی بلیتهای بختآزمایی را دارد.
به عقیده او رفع این مشکل دو راه دارد؛ یکی اینکه از پخش چنین آگهیهایی جلوگیری شود که من مخالفم. دوم اینکه طبق روالی که در برخی کشورها وجود دارد، دولت سهمی از پخش تبلیغات را دریافت و برای پرهیز از یاس در افراد جامعه خدماتی چون کلاسهای مشاوره رایگان و یا برنامههای هنری را ایجاد کند که بهطور قطع به بالا بردن درصد آرامش افراد در جامعه منجر خواهد شد.
این استاد دانشگاه ادامه داد: در پی پخش تبلیغاتی از این دست که افراد را به بردن جوایزی چون مسکن و ماشین امیدوار میکند، طبق تجربه به دست آمده در کشورهای دیگر به صورت شرطی افراد را از تلاش برای کسب درآمد باز میدارد، این مورد از آثار درازمدت تبلیغات برروی جامعه است.
وی همچنین اظهار کرد: تبلیغ کالاهای مصرفی چون مواد غذایی که آثار سوء بهداشتی در پی دارد نیز میتواند ضررهای اقتصادی به همراه داشته باشد که خانوادهها باید برای جبران بیماریهای ناشی از مصرف آن، متحمل شوند.
او تصریح کرد: نظارت برروی چنین تبلیغاتی و یافتن راههایی برای پرهیز از رسیدن به نقطه ضرر و یا پس از آن برای جبران از مواردی است که باید به آن فکر کرد.
افخمی تبلیغ کالاهای خارجی و ترغیب مردم برای خرید آنها را موجب تعطیلی کارخانههای صنعتی کشور دانست و تصریح کرد: برای حل تمامی مشکلات موجود در حوزه تبلیغات نیازمند قانون برای نظارت و نیز جبران کاستیها هستیم.
به عقیده این استاد ارتباطات استفاده از ستارههای دنیای ورزشی و هنر در تبلیغات کار غیراخلاقی نیست، زیرا این کار در همه جای دنیا رایج است. حتی از شخصیتهای سیاسی در کار تبلیغات استفاده میشود، همچنانکه که از شخصیتهای هنری و ورزشی برای تبلیغات سیاسی پیش از انتخابات بهره میبرند. اما میتوان گفت پایینترین سطح حضور ستارهها در تبلیغات کالاهای تجاری است و آنها به این ترتیب از آبروی خود مایه میگذارند و شاید آن کالا فروش لازم را نداشته باشد.
وی در پایان خاطر نشان کرد: اما در کشور ما افکار عمومی معتقدند قهرمان ملی که با سرمایههای کشور به مقام قهرمانی رسیده است، نباید یک کالای خارجی را تبلیغ کند و وجه قهرمانی خود را صرف تبلیغ محصولات خارجی کنند؛ این انتظار ملی مردم است که میتواند بهجا باشد.