ماهنامه دنیای کامپیوتر و ارتباطات، نویسنده: جسیكا جی پرنسون، مترجم: قارن گودرزی - فناوری سه‌بعدی بازگشته است و این بار به عنوان یک مدعی بزرگ به میدان خواهد آمد. اولین فیلم 3بعدی در اوایل قرن بیستم ساخته شد ولی هنوز فیلم‌های سه‌بعدی تأثیری آنچنانی بر صنعت سینما نگذاشته‌اند. ولی حالا می‌بینیم که زنجیره کامیابی‌های هالیوود به موفقیت غیر قابل مهار یک فیلم 3بعدی گره خورده است. «آواتار» فیلمی که دنیای تصاویر متحرک را با واژگان دیگری معنی کرد و فناوری 3بعدی را به یک مقوله فرهنگی بدل ساخت. دیگر اینکه برای اولین بار فناوری پخش تصاویر سه‌بعدی از انحصار سالن‌های نمایش و مکان‌های حرفه‌ای به در آمده و راه به سوی خانه‌ها می‌گشاید.
برخی ناظران بر این باورند که راه درازی در پیش است اما رسیدن به این هدف میسر است. صنایع لوازم التکرونیک خانگی (CEI ) شاخص‌هایی را برای یک انقلاب سه‌بعدی مد نظر قرار داده‌اند تا این فناوری هر چه سریع‌تر جایگاه خود را بیابد. با توجه به قرائن و شواهدی كه از سازندگان طراز اول مشاهده می‌شود، این حرکت نوین در تابستان 2010 با ارائه محصولات جدید آغاز خواهد شد. در این فصل شاهد تلویزیون‌های سه‌بعدی با کیفیت برتر و همچنین پخش بلو ری سازگار با تلویزیون‌های سه‌بعدی خواهیم بود. در پاییز همین امسال پاناسونیک دوربین فیلم‌برداری 3بعدی خود را با قیمت 21000 دلار در دسترس فیلم‌سازان قرار خواهد داد.
یک دوربین کامل حرفه‌ای با کیفیت بالای تصویر و توانایی ضبط ویدیویی توسط لنزهای دوقلو و امكان انتقال اطلاعات به کارت‌های SDHC. در این میان شبکه‌های تلویزیونی هم بی‌کار ننشسته‌اند. BSkyB از جمله شبکه‌هایی است که برای راه‌ندازی کانال‌های پخش 3بعدی فعالیت می‌کند. کانال ESPN نیز از ماه خرداد اقدام به پخش 85 رویداد ورزشی به صورت 3بعدی کرد. شرکت‌های سونی، دیسکاوری و Imax هم در سال 2011 کانال 3بعدی مشترک خود را افتتاح خواهند کرد.
هم‌اکنون فیلم‌های 3بعدی فراوانی با موضوعات متنوع، برای سلیقه‌های متفاوت وجود دارد. تعداد فزاینده این فیلم‌ها گواه دیگری است بر تأثیر آواتار در اقبال عمومی فناوری 3بعدی. سال گذشته 17 فیلم 3بعدی به بازار آمد و البته تعداد زیادتری هم برای امسال در نظر گرفته شده است. با این اوصاف سال 2011 از نظر تعداد فیلم‌های سه‌بعدی، شاخص خواهد بود. کما اینکه هالیوود نیز مشتاق تکرار موفقیت آواتار هست.
جذبه روزافزون 3بعدی‌ها
کسب موفقیت‌های پی‌درپی فیلم‌های 3بعدی سینمایی، علت اصلی اصرار هالیوود و دیگر تهیه‌كنندگان و تولیدكنندگان برای ورود فناوری سه‌بعدی به خانه‌ها نمی‌باشد. توجه آنها هم فقط منحصر به فیلم‌ها نیست. دلیل عمده، قابلیت عرضه 80% از بازِی‌های رایانه‌ای موجود به صورت 3بعدی است. به نوشته مدیر نشریه فناوری نمایش display technology: خریداران حاضرند برای دیدن فیلم در تلویزیون 3بعدی بهای بیشتری بپردازند، این طبیعتاً تولیدکنندگان را به فکر می‌اندازد که فناوری 3بعدی خانگی را در لوازمی چون رایانه، نوت‌بوک، تلویزیون و موبایل نیز وارد کنند.
شرکت‌ها و مؤسسات مختلف، پژوهش‌هایی جدی در زمینه خواسته‌های مصرف‌کنندگان آغاز کرده‌اند. سونی و CBS مشترکاً در زمینه انتظارات مشتریان در حوزه نمایش‌های 3بعدی تحقیق می‌کنند. همکاری CEA و مرکز فناوری سرگرمی در یک نظرسنجی عمومی روشن می‌کند که 50 درصد از افراد مورد مطالعه، تمایل به پرداخت بیشتر برای خرید تلویزیون‌های 3بعدی را دارند. 40 درصد آنها نیز تلویزیون سه‌بعدی را به همتای دوبعدی آن ترجیح می‌دهند.
اگر چه مشخص نیست که چه تعداد از کارخانه‌ها سرمایه و توان تولید خود را به این امر اختصاص خواهند داد، اما این نکته مبرهن است که سرمایه‌گذاری در تولید تلویزیون‌های سه‌بعدی رو به رونق است. بر همین مبنا تولیدکنندگان نیز توانمندی‌های محصولات خود را افزایش خواهند داد (چرا که تلویزیون سه‌بعدی از اهم محصولات آنها خواهد بود).
در عین حال از مدیران این صنعت شنیده می‌شود که در نظر گرفتن احتمال افت فروش به علت افزایش اجباری قیمت تمام شده، نگران کننده است. عامل دیگری که ممکن است جذابیت تلویزیون‌های 3بعدی را خدشه‌دار کند، عینک‌های مکمل آنهاست. آنچه که فناوری کنونی پخش 3بعدی ناگزیر از تحمل آن است! Real 3D فناوری ساخت عینک‌های ویژه‌ای را به تعدای از سازندگان تلویزیون سه‌بعدی پیشنهاد داده است.
این فناوری احتمالاً تغییرات زیادی در طراحی عینک‌های 3بعدی ایجاد خواهد كرد. از آنجا که تضمینی برای سازگاری این عینک‌ها با محصولات همه شرکت‌ها نیست CEA قصد دارد تمامی تولیدکنندگان را به یک نقطه مشترک برساند. عینک‌های نسل جدید با وجود قیمت بالا کماکان جز لاینفک تلویزیون‌های 3بعدی هستند؛ با این حال سونی قول داده یک جفت از این عینک‌ها را در بسته‌بندی محصول آتی خود Bravia LX900 جای دهد. تنها اندکی از خبرگان بازار اعتقاد به برتری تلویزیون 3بعدی در بازار عرضه و تقاضا دارند.
بنا به آمار display search در سال 2010 تنها یک میلیون دستگاه از تلویزیون‌های قابل عرضه روانه بازار خواهد شد؛ یعنی 1درصد موجودی قابل فروش. این رقم در سال 2018 به 64 میلیون خواهد رسید که 20 درصد بازار تقاضا است. این آمار به مراتب کمتر از برآورد CEA است (فروش 4.3 میلیون دستگاه در 2010). فروش 10 دستگاه نمایشگر 3بعدی در 2018، بخش دیگری از آمار ارائه شده توسط Display Search است که 3.6 درصد بازار فروش را شامل می‌شود. این مؤسسه همین رقم را به سهم لپ‌تاپ‌های 3بعدی از بازار اختصاص داده است.
71 میلیون دستگاه، دورنمای مورد نظر نشریه یادشده از حضور تلفن‌های همراه در بازار است که بزرگ‌ترین عدد فهرست منتشر شده می‌باشد. گفته‌های ریک دین عضو کنسرسیوم 3D@Home و مركز گسترش استراتژیکTHX شنیدنی است: «داستان دنیای 3بعدی‌ها باید به قدری جذاب و متقاعد‌کننده باشد که مردم برای در اختیار داشتن این وسیله جدید اشتیاق داشته باشند.» وی می‌افزاید: «ما معتقدیم نمایشگرهای 3بعدی و پخش بلو ری نیاز جامعه امروز است؛ اما مهم، تجاربی است که مخاطبان در برخورد با این پدیده کسب می‌کنند، نه نحوه رساندن آن به دست مشتری.»
سه‌بعدی کردن آرشیوها
انجمن لوح فشرده، ساخت جدیدترین دستگاه پخش بلو ری خود را به پایان برد. بلو ری MVC با قابلیت پخش همه نسخه‌های تصویری، امكان تجهیز با AVC H. 264 را دارد. به نظر می‌رسد بلو ری‌ها نقش مهمی را در انقلاب سه‌بعدی ایفا کنند. اگر چه به نظر می‌رسد که بلو ری با کاهش قیمت، جانشین DVD بشود اما عموم مردم به غلط بر این باورند که با ورود این دستگاه کلکسیون CDها و DVDهای خانواده بلااستفاده خواهد ماند.
استودیوهای هالیوود در پاسخ به این نگرانی سکوت محتاطانه‌ای را اتخاد کرده‌اند و در عین حال برای تهیه نسخه‌های سه‌بعدی از فیلم‌های 2بعدی تلاش می‌کنند. والت دیسنی قصد دارد نسخه‌ای سه‌بعدی از کریسمس کارول را تا پاییز 2010 تهیه کند. دریم ورک و سامسونگ هم با انجام یک معامله با Technicolor در تبدیل تولیدات 2بعدی به سه‌بعدی می‌کوشند. اندی پارسون رئیس انجمن blu – ray Disc این نکته را یادآوری می‌کند که: «قرار نیست همه گونه‌های تصویری سه‌بعدی بشوند. تولیدکنندگان فناوری جدید تمامیت‌خواه نیستند و انتظار ما هم‌زیستی هر دو گونه پخش است.
مسلماً این جایگزینی منجر به حذف نخواهد شد بلکه هم‌زیستی بین این دو مد نظر ماست.» پارسونز از استودیوها خواسته است جست‌وجو در آرشیو خود را برای یافتن آثار کلاسیک قابل تبدیل به سه‌بعدی آغاز کنند. اگر چه این کار در مورد همه فیلم‌ها امکان‌‌پذیر نیست اما پارسونز امیدوارانه می‌گوید: «پیدا شدن یک سر نخ ما را به هدفمان می‌رساند. برای مثال شاید بتوان از روشی مانند پخش فیلم‌های سه‌بعدی در سالن‌های نمایش استفاده کرد.»
چشم‌انداز پیش‌رو
در آینده تغییرات چشمگیری در ساخت تلویزیون‌های سه‌بعدی ایجاد خواهد شد که توانایی تغییر دیدگاه گذشته ما را دارد. شاید دیگر عینک‌های کاغذی با شیشه‌های قرمز و آبی معرف تلویزیون‌های سه‌بعدی نباشند. پاناسونیک و سونی آخرین محصولات خود را به نمایشگاه مصرف‌کنندگان لوازم الکترونیک آورده بودند. نمایشگرهای پلاسمای پاناسونیک با شیشه‌های اکتیو شاتر به همان خوبی تلویزیون 5/24 اینچ سونی بود. این دو محصول از تمامی تلویزیون‌هایی که در CES امتحان پس دادند، از لحاظ کیفیت تصاویر بهتر بودند.
در تلویزیون پلاسمای پاناسونیک فیلم و کارتون به یک اندازه شفاف و سه‌بعدی است. همگان تحت تأثیر تصاویر گفت‌وگوی کاراکترها در فضای خارجی قرار گرفته بودند. صحنه‌های واقعی، وضوح و عمقی که بازِیگران را دربر گرفته بود، یک حس پایدار ایجاد می‌کند که تا مدت‌ها با مخاطب باقی می‌ماند. به نظر می‌رسد در صورت واکنش مثبت مخاطبان، تکنولوژی پلاسما توان رسیدن به اهداف خود را داشته باشد و می‌تواند جایگاه سابق خود را تصاحب کند.
این احتمال هست که پنل‌های پلاسما با ایجاد موازنه در بازار، سهم خود را که قبلاً به LCD واگذار کرده بودند به دست آورند؛ چرا که LCD نیز سال‌های گذشته را با قیمت نامتعادل و کیفیت متغیر سپری کرده است. دیگر اینکه پنل‌های پلاسما در مقایسه با LCD سرعت پاسخگویی بیشتری به تصاویر دارند که این خود امتیاز تلویزیون‌های سه‌بعدی نسبت به همتایان 2بعدی آنها نیز هست.
ابعاد واقعی فناوری سه‌بعدی
صنایع تولیدکننده، نگران زمینه‌های گوناگونی هستند که فناوری سه‌بعدی توان حضور در آن را دارد. آیا خبرگزاری‌ها، نشست‌ها و سایر جنبه‌های اطلاع‌رسانی رایج چنین نیازی را حس می‌کنند؟ حسی به من می‌گوید مردم همان گونه که به تلویزیون و ویدیو عادت کردند به تصاویر سه‌بعدی هم خو می‌گیرند. به گمان من این فناوری می‌تواند نقش عمده‌ای را در پخش مسابقات و سرگرمی‌های تلویزیونی بر عهده بگیرد.
طبیعتاً با گذشت زمان مصرف‌کننده‌ها خواستار همین درجه از عمق و خلوص تصویر در تمامی گونه‌های آن خواهند بود. مطمئناً فناوری این‌گونه انتظارات را به گونه‌ای اثرگذار و پایدار برآورده خواهد کرد. فیلم ویدیویی سه‌بعدی که از اجرای سال گذشته گروه U2 تهیه شد، بسیار استادانه و حرفه‌ای بود. این اثر Bono و گروه U2 را به کسب یک پیروزی افتخارآمیز در عرصه نمایش‌های سه‌بعدی نایل کرد. تصور کنید برای حضور در یکی از اجراهای U2 به استادیوم رفته‌اید. Bono از شما بسیار دور است اما پرده‌ای که بالای سر شما قرار دارد این امکان را می‌دهد برنامه را به صورت سه‌بعدی تجربه کنید.
این تجربه خیلی دور از انتظار نیست. چرا که شرکت سونی توانایی ضبط و تولید ویدیوهای سه‌بعدی به صورت Real – Time را داراست. تکامل فناوری سه‌بعدی ادامه دارد و دانش فنی آن به نقطه‌ای خواهد رسید که دیگر نیازی به عینک‌های مکمل نباشد. شاید در آینده نزدیك روزی برسد كه دیگر از دوبعدی دیدن چیزی تعجب كنیم!
منبع: ماهنامه پی.سی.ورلد، مارس 2010
