خبرگزاری ایسنا - مدیر کل مطبوعات داخلی معاونت امور مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از به‌کارگیری سیستم جدید نظارتی که در ایران بی‌نظیر است برای نظارت بر اخبار خروجی خبرگزاری‌ها و سایت‌های اطلاع‌رسانی خبر داد و گفت: این سیستم برنامه‌نویسی برای مستندسازی از خروجی 18 خبرگزاری و سایت اصلی خبری و اطلاع‌رسانی شبانه‌روزی در حال مانیتورینگ محتوای آن‌هاست.
سیداحسان قاضی‌زاده ـ مدیرکل مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی - در گفت‌وگو با ایسنا، درباره‌ی قانون مربوط به نظارت بر خبرگزاری‌ها با بیان این که بهمن‌ماه سال گذشته قانون الحاق نظارت بر خبرگزاری‌ها در قانون مطبوعات توسط مجلس شورای اسلامی تصویب شد که باید آیین‌نامه‌ی اجرایی آن نیز در هیات وزیران تصویب شود گفت: کارگروه ویژه‌ای با همکاری معاونت حقوقی و پارلمانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، اداره کل دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها و مجموعه مطبوعات داخلی که بحث تولی‌گری و نظارت بر خبرگزاری‌ها را برعهده دارند، جلساتی تشکیل داده که طی آن پیش‌نویس این قانون آماده شده است و به‌زودی روند قانونی خود براساس مصوبه مجلس را سپری خواهد کرد.
نظارت بر خبرگزاری‌ها همچون مطبوعات است
وی خاطرنشان کرد: براساس این آیین‌نامه، نظارت بر خبرگزاری‌ها دقیقا همچون نظارت بر مطبوعات است؛ یعنی نظارت بر مطبوعات و شرایط که یک خبرگزاری، تخلفات قانونی و مصادیق موجود و نحوه برخورد با خبرگزاری‌ها همه در آن پیش‌بینی شده و ما آن را شامل خبرگزاری‌ها و حتی نشریات الکترونیکی چون پایگاه‌های اطلاع‌رسانی می‌دانیم اما سایت‌های عمومی در کمیته مصادیق رایانه‌یی مورد بررسی قرار می‌گیرد.
او تاکید کرد: این آیین‌نامه شامل خبرگزاری‌های دولتی و غیردولتی مجوزدار می‌شود، خبرگزاری‌هایی که پروسه استعلام و تایید صلاحیت‌های مختلف و اخذ مجوز را گذرانده‌اند.
مجازات‌های خبرگزاری‌ها در زمان تخلف
وی در بیان نوع مجازات‌های خبرگزاری‌ها در زمان تخلفات گفت: تذکر، اخطار، ارجاع به دادگاه و نیز لغو امتیاز و جلوگیری از فعالیت خبرگزاری‌ها همچون روزنامه‌ها مجازات‌های پیش‌بینی شده هستند که هنوز تصویب نشدند؛ برخورد با خبرگزاری‌های متخلف دقیقا مثل مطبوعات صورت می‌گیرد و فیلترینگ درباره سایت‌های عمومی اعمال می‌شود. با توجه به این که خبرگزاری‌ها دارای مجوز هستند، در صورت تخلف اجازه ادامه فعالیت نخواهند داشت.
او با بیان این که پروسه تصویب آیین‌نامه اجرایی در آینده نزدیک با تدوین عمومی و کلی نهایی می‌شود، تصریح کرد: در شرایط فعلی طبق مصوبه مجلس هیات نظارت بر مطبوعات می‌تواند بر خبرگزاری‌ها نیز نظارت کند زیرا آیین‌نامه در دست تدوین، شیوه اجراست و عدم تصویب آن سلب‌کننده حق نظارت بر خبرگزاری‌ها نیست.
قانون نظام جامع رسانه و ایجاد جریان آزاد اطلاع‌رسانی
وی در مورد ایجاد جریان آزاد اطلاع‌رسانی گفت: قانون نظام جامع رسانه در پژوهشگاه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در حال نهایی شدن است که تمام فعالیت‌های رسانه‌یی را پوشش می‌دهد. این قانون که با نظر کارشناسی اساتید مختلف و فعالان حوزه رسانه در حال شکل‌گیری است که اگر به تصویب برسد، بحث جریان آزاد اطلاع‌رسانی، حیطه فعالیت‌ها، معیارها و حتی حقوق و تکالیف رسانه‌ها به طور کامل مشخص می‌شود.
به گفته قاضی‌زاده می‌توانیم با قانون نظام جامع رسانه تعریف و ساختاربندی جدیدی از تشکیلات رسانه‌یی در کشور را تولید کنیم که نهایی شدن آن به تصویب مجلس بستگی دارد.
ما مجری قانون هستیم
وی با بیان این که این قانون برای ایجاد جریان آزاد اطلاع‌رسانی کافی نیست و به کارهای جانبی که توسط مجریان انجام می‌شود، نیازمند است خاطرنشان کرد: ما مجری قانون هستیم، به این معنی که فعالیت ما بستگی به تعاریف قانونی دارد همچون قانون مطبوعات که معیار تمام فعالیت‌های ماست و بنابراین طبق قانون مطبوعات فعالیت آزاد را رسالت مطبوعات می‌دانیم و تمام تلاشمان این است که سلیقه‌ها در این زمینه به حداقل برسد.
اختلاف‌نظر در تشخیص مناسب بودن مطالب مطبوعات
او در بیان مثالی گفت: در تشخیص خوب بودن و نبودن مطالب یا عکس در مطبوعات، اختلاف نظرهایی وجود دارد و سلائق حاکم است تمام تلاش ما این است که این موارد به حداقل برسد یعنی قانونی را تبیین کنیم که معیارها در آن مشخص باشد. اما در مواردی که مطالب ترویج شایعات، دروغ پراکنی، سیاه‌نمایی و ترور شخصیت است، قانون به طور صریح تذکر و تکرار آن را موجب توقیف دانسته است.
به‌کارگیری سیستم جدید نظارت بر اخبار سایت‌ها
وی از به‌کارگیری سیستم جدید نظارتی که در ایران بی‌نظیر است، در نظارت بر اخبار خروجی خبرگزاری‌ها و سایت‌های اطلاع‌رسانی خبر داد و افزود: این سیستم برنامه‌نویسی برای مستندسازی از خروجی 18 خبرگزاری و سایت اصلی خبری و اطلاع‌رسانی شبانه‌روزی در حال مانیتورینگ محتوای آن‌هاست، به‌طوری که کل صفحه‌ی مربوط به هر خبر را اسکن و آرشیو می‌کند تا اگر خبری حتی برای زمانی کوتاه روی خروجی سایت یا خبرگزاری قرار گرفت و بعد برداشته شد، در صورت مشکل داشتن و استعلام دستگاه قضایی بتوان با مدرک و مستندات درباره وجود یا نبود چنین موضوعی صحبت کنیم. به این ترتیب و با استفاده از این سیستم نمی‌توان در خبر دست برد و کلمات آن را حذف یا اضافه کرد.
از مطبوعات می‌خواهیم اصول نظام را بپذیرند
وی تاکید کرد: ما با رسانه‌ها رفاقت داریم، در عین این که در عملکرد خود شفاف هستیم؛ ما از مطبوعات می‌خواهیم اصول نظام را بپذیرند و در چارچوب کلی آن فعالیت کنند و در شرایطی که غیر از این اتفاق بیفتد، بدون در نظر گرفتن نوع خط مشیء، به مطبوعه تذکر شفاهی و کتبی داده می‌شود که در صورت این برخوردهای نظارتی تاثیرات آن در بعد حمایتی از مطبوعات مشاهده می‌شود.
رسانه‌ای که مردود می‌شود...
او تاکید کرد: وقتی یک رسانه چارچوب‌ها و ضوابط عمومی قانونی را رعایت نمی‌کند، به‌طور طبیعی از لحاظ حرفه‌یی مردود می‌شود.
قاضی‌زاده درباره نحوه نظارت بر ضمائم روزنامه‌ها که در آن به تبلیغات در صفحات در تعداد بالا پرداخته می‌شود گفت: این ضمائم نیز تابعی از مطبوعات است؛ اگر دروغ‌پراکنی یا کلاه‌برداری گزارش شود، در هیات نظارت بر مطبوعات مطرح شده و حتی ممکن است منجر به برخورد با یک نشریه و روزنامه شود.
نظارت پیش از چاپ ممنوع است
وی با تاکید بر اینکه طبق قانون اساسی نظارت پیش از چاپ ممنوع است با بیان این که نظارت ما همچون رادیو و تلویزیون که یک ساختار دولتی دارد، نیست اظهار کرد: دستورالعمل‌هایی به مطبوعات ارائه می‌دهیم که طبق آن موظفند مجوزهای رسمی صادره برای موضوع آگهی‌ها را قبل از چاپ کنترل کنند و اگر رعایت نکردند، طبق قانون مطبوعات با آن‌ها برخورد می‌شود.
نظارت بر هزینه‌های دریافتی از قبال آگهی
او درباره نظارت بر هزینه‌های دریافتی از قبال آگهی‌ها در نشریات گفت: تعرفه آگهی‌های دولتی مشخص است، تعرفه‌های آگهی‌های خصوصی نیز تابعی از قواعد نظام خصوصی است و قاعده تعریف شده قانونی ندارد اما وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بر بیلان مالی مطبوعات ناظر است. به‌طوری که انتهای سال با جمع‌آوری بیلان سالیانه مطبوعات و کار حسابرسان قوی روی آن‌ها، وضعیت مطبوعات بر هزینه‌ها، درآمدها، درآمد ناشی از فروش، توزیع و کمک‌هایی که به آن‌ها داده می‌شود به جز یارانه‌ی مطبوعات مورد محاسبه قرار می‌گیرد.
به گفته مدیر کل مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی نظارت بر این موارد از وظایف نظارتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. این کار با وجود پیش‌بینی در قانون مطبوعات تاکنون به طور جدی انجام نمی‌شد اما ما آن را کلید زدیم.
