خبرگزاری ایسنا - رقابت‌های جام جهانی فوتبال، این روزها سرخط اخبار بسیاری رسانه‌های خبری دنیا است. صرف نظر از تبعات و اغراض پیدا و پنهان در برجسته سازی و دامن زدن به اخبار یک رقابت ورزشی در سطح بالاترین و مهمترین خبرهای روز در جهان پرآشوب امروز، ظهور و بروز حاشیه‌هایی جدید در اخبار جام جهانی 2010 آفریقای جنوبی نیز قابل تامل است.

این روزها، رسانه‌های تصویری و مکتوب داخلی و خارجی در کنار انعکاس پر آب و تاب اخبار بازی‌های فوتبال، پیش‌بینی‌ نتایج این رقابت‌ها از سوی یک هشت پا در آلمان را دنبال می‌کنند. هشت پایی که پس از پیش‌بینی درست نتایج بازی های تیم ملی فوتبال آلمان، نتایج فینال این رقابت‌ها با حضور اسپانیا و هلند را هم پیش بینی کرده است!

دامنه خبرسازی‌ها پیرامون این هشت پای پیشگو چنان بالا گرفته که نخست وزیر اسپانیا پس از پیشگویی خوشایند حیوان که به طور زنده از تلویزیون اسپانیا پخش شد، به شوخی گفت: «باید از این جانور پیشگو مراقبت ویژه ای به عمل آید. فکر می کنم لازم باشد تیمی برای حمایت از این هشت پا به آلمان بفرستیم!»

تقلای نرم‌تنی گرفتار و گرسنه در آکواریومی در شهر اوبرهاوزن آلمان که در جست‌و‌جوی غذا به سوی دو ظرف منقش به پرچم کشورهای رقابت‌کننده در مسابقات فوتبال رانده می‌شود و تصادفا یا با ترفندی از سوی گردانندگان این نمایش اول به سراغ یکی از این ظرف‌ها می‌رود که با احتمال 50 درصد برنده مسابقه است شاید به عنوان شوخی ای نه چندان جالب در کنار اخبار ریز و درشتی که قرار است در حاشیه جام جهانی فوتبال به خورد میلیون‌ها مخاطب رسانه‌ها در جهان برود، چندان شایسته اعتنا نباشد اما مشکل این جاست که بعضی‌ها همین شوخی مضحک و رفتار کاملا تصادفی و بی پایه و اساس هشت پای نگون بخت را چنان جدی می‌گیرند که سرتیتر بخش‌های مختلف خبری رادیو و تلویزیون و روزنامه‌ها می‌کنند تا جایی که یک روزنامه سراسری کشور نیم صفحه اول خود را به عکسی بزرگ از این هشت پا اختصاص می‌دهد یا رسانه‌ای دیگر در بخشی که قرار است اخبار فن‌اوری را منعکس کند با آب و تاب به گزارش تصویری و اعلام روزانه پیش‌بینی‌های هشت پا و جانوران نگون بخت دیگری که به عنوان رقیب آن علم شده‌اند می‌پردازد!

البته شکی نیست که اگر از رواج‌دهندگان این قبیل پیش‌بینی های بی اساس درباره توانایی این هشت پا در پیش‌بینی نتایج مسابقات فوتبال بپرسیم خود به خرافه و مهمل بودن آن اذعان می‌کنند اما سوال اینجاست که چرا با علم به این قضیه به این مطالب پوچ و بی اساس دامن می‌زنند و آیا به تبعات ضدعلمی ترویج این قبیل خرافات در سطح عمومی خصوصا کودکان و نوجوانان فکر کرده‌اند؟ آیا صرف انتشار یک خبر در رسانه‌های خارجی که چه بسا با هدف تضعیف روحیه تیم‌های رقیب یا اهداف دیگر و چند البته در بستر فرهنگی کاملا متفاوت صورت می‌گیرد توجیه موجهی است که رسانه‌های داخلی به تقلید از آن و به منظور جلب مخاطب بیشتر هر خرافه‌ای را خورد مخاطبان بدهند؟

دکتر افخمی ــ استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی - در گفت‌وگو با خبرنگار «علمی» ایسنا در پاسخ به این سوال که آیا انتشار اخبار مبتنی بر خرافات و شبه علم مثل پیش‌بینی‌های یک هشت پا در رسانه‌ها مجاز است گفت: در انعکاس این گونه اخبار دو رویکرد وجود دارد. اولین رویکرد فال بینی است رسانه هایی که این نوع اخبار را منعکس می‌کنند به رسانه‌های زرد و جنجالی معروف هستند. در مقابل این رویکرد، افرادی وجود داردند که آینده نگر بوده و به فال بینی مشهور هستند.

وی ادامه داد: در دنیای ورزش بخش عمده اتفاقات بر اساس پیش‌بینی است، بنابراین هر چیز که بتوان با آن مشتری جذب شود، در حرفه روزنامه‌ نگاری جا دارد.

افخمی با تاکید بر این که رسانه‌های خارجی با انعکاس چنین اخبار به آن با نگاه سرگرمی می‌نگرد، خاطرنشان کرد: این رسانه‌ها در حقیقت انعکاس فرهنگ عامه را انجام داده و در واقع یک واقعیت است که عده‌ای به این گونه خبرها باور دارند، البته حتی اگر این باور غلط باشد، انعکاس آن به علت این که واقعیت است، درست می‌باشد.

استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی اضافه کرد: هر واقعیتی در یک جامعه می‌تواند تبدیل به یک خبر شود و چنانچه زوایه‌ای که ما نگاه می‌کنیم بتواند ارزش‌های خبری داشته باشد و این که چند نفر آن را به عنوان یک رفتار علمی و یا غیر علمی قبول دارند در عرصه روزنامه‌ نگاری به خصوص روزنامه‌ نگاری که بازار محور است، اشکالی ندارد، چرا که دروغ نگفته و به کسی بر چسب و تهمت نزده است!

استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی گفت: بنابراین نوع رسانه و نوع مخاطب به طور غیر مستقیم تعیین می‌کند که روزنامه‌ نگار خبری را انتخاب کرده و انعکاس دهد.

وی تصریح کرد: رویدادهای خبری که روزنامه‌نگار منعکس می‌کند، الزاما نباید تتاثیرات آن از سوی آزمایش به دست آید. روزنامه‌ نگار رویدادی را منعکس می‌کند و به عنوان مثال قمه زدن از نظر عقلی درست نیست، اما وقتی عده‌ای این کار را انجام می‌دهند، خبر آن را می‌توان منعکس کرد و خبر خیلی از آیین‌های سنتی هم در دنیا منعکس می‌شود بنابراین این نوع خبرها ریشه در فرهنگ و سنت‌های جامعه دارد و فرهنگ‌ها و سنت‌ها می‌تواند مبنای برای ارزش‌های خبر باشد.

به گفته وی، جای این گونه اخبار در صفحات سرگرمی رسانه‌ها است و بخش‌های علمی به آنها توجهی ندارند.