ماهنامه‌ی دنیای کامپیوتر و ارتباطات، محمدمهدی مولایی - در مباحث مربوط به تحولات پرشتاب دنیای اینترنت، چند سالی است که «رسانه‌های اجتماعی» جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده‌اند. هر هفته ده‌ها خبر، تحلیل و گزارش‌ درباره فعالیت‌ها و تحولات رسانه‌های اجتماعی در وبلاگ‌ها و وب‌سایت‌های حوزه رسانه و تکنولوژی منتشر می‌شود. در کنار مقالات علمی و تخصصی، برخی نویسندگان با مطالب فانتزی و غیر علمی نگاهی متفاوت به دنیای رسانه‌های اجتماعی دارند. ترسیم «جدول تناوبی عناصر رسانه‌های اجتماعی» از جمله مطالب جالب توجه در این حوزه است. ریک لیبلینگ در وب‌سایتش به نشانی www.rickliebling.com دنیای رسانه‌های اجتماعی را به علم شیمی تشبیه کرده و با الگوبرداری از «جدول تناوبی عناصر»، جدولی برای عناصر رسانه‌های اجتماعی ترسیم کرده است.

جدول عناصر شیمی

با جدول تناوبی عناصر از کتاب‌های شیمی دوران دبیرستان آشنا هستیم. جدولی که عنصرهای شیمیایی شناخته شده در طبیعت و عناصر آزمایشگاهی را بر حسب ویژگی‌های آنها به صورت منظم در خود جای داده است. این جدول به وسیله شیمیدانی روسی به نام «مندلیف» تکمیل شده و با نام او نیز شناخته می‏شود. در این جدول عناصر در چند سطر و ستون در کنار یکدیگر قرار داده شده‌اند و برحسب ویژگی‌هایشان در چند گروه تقسیم‌بندی می‌شوند. عناصر در جدول تناوبی مندلیف با رنگ‌های متفاوتی مشخص شده‌اند که نشان می‌دهد به گروه‌های متفاوت زیر تعلق دارند: قلیایی فلزی‌ها، قلیایی خاکی‌ها، لانتانیدها، آکتینیدها، فلزات انتقالی، فلزات ضعیف، شبه فلزات، غیر فلزات، هالوژن‌ها و گازهای کامل.

جدول عناصر رسانه‌های اجتماعی

جدول تناوبی عناصر در شیمی حالا الگویی شده برای ترسیم جدولی که عناصر رسانه‌های اجتماعی را مشخص می‌کند. در جدول تناوبی عناصر رسانه‌های اجتماعی نیز عناصر با رنگ‌های متفاوتی مشخص شده‌اند که نشان‌دهنده تعلق آنها به‌ گروه‌های متفاوت است. عناصر رسانه‌های اجتماعی در ۹ گروه دسته‌بندی شده‌اند.

گروه «رفتارهای رسانه‌های اجتماعی»، گروه «ابزارهای رسانه‌های اجتماعی» و گروه «تمرین‌های شبکه‌های اجتماعی» سه گروه اصلی عناصر هستند. در شش گروه دیگر کاربران فعال رسانه‌های اجتماعی در یوتیوب، فیس‌بوک، توییتر، وبلاگ‌ها و سایر رسانه‌ها قرار دارند. هر گروه از عناصر با رنگی خاص از قبیل سفید، زرد، بنفش، صورتی، قرمز، سبز و غیره در جدول متمایز شده که در شکل قابل مشاهده است.

گروه «رفتارهای رسانه‌های اجتماعی»

هشت عنصر در گروه «رفتارهای رسانه‌های اجتماعی» قرار دارند. این عناصر خانه‌های ۱، ۳،۴، ۱۱، ۱۹، ۳۷، ۵۵ و ۸۷ جدول را به خود اختصاص داده‌اند. عنصر Sh مخفف Share، عنصر Mt مخفف Monitor، عنصر Fr مخفف Friend، عنصر Cv مخفف Converse، عنصر Cu مخفف Customize، عنصر Li مخفف Listen، عنصر En مخفف Engage و عنصر Di مخفف Dialogue در این بخش قرار گرفته‌اند. به عبارتی رفتارها و فعالیت‌های اصلی در رسانه‌های اجتماعی شامل به اشتراک‌گذاری، مونیتور کردن، دوست‌بازی کردن، صحبت کردن، سفارشی کردن، گوش کردن، درگیر شدن و گفت‌وگو کردن هستند.

گروه «ابزارهای رسانه‌های اجتماعی»

در گروه «ابزارهای رسانه‌های اجتماعی» چهارده عنصر قرار داده شده‌اند. این گروه شامل وب‌سایت‌های کلیدی در حوزه‌ رسانه‌های اجتماعی است که بیشترین کاربران را در دنیای اینترنت دارند.

عنصر De مخفف عنوان سایت دلیشز (Delicious)، عنصر Su مخفف عنوان سایت استامبل‌اپان (StumbleUpon)، عنصر Td مخفف عنوان سایت توییت‌دک (TweetDeck)، عنصر Fe مخفف عنوان سایت فیدبرنر (FeedBurner)، عنصر Dp مخفف عنوان سایت داپلر (Dopplr)، عنصر Tu مخفف عنوان سایت تینی‌.یو.آر.ال (TinyURL)، عنصر Tb مخفف عنوان سایت تامبلر (Tumblr)، عنصر Fb مخفف عنوان سایت فیس‌بوک (Facebook)، عنصر Lk مخفف عنوان سایت لینکدین (LinkedIn)، عنصر Te مخفف عنوان سایت تکنوراتی (Technorati)، عنصر Fk مخفف عنوان سایت فلیکر (Flickr)، عنصر Ms مخفف عنوان سایت مای.اسپیس (MySpace)، عنصر Go مخفف عنوان سایت گوگل (Google) و عنصر Dg مخفف عنوان سایت دیگ (Digg) مهم‌ترین رسانه‌های اجتماعی دنیای مجازی محسوب می‌شوند.

سایر عناصر رسانه‌های اجتماعی

در گروه تمرین‌های رسانه‌های اجتماعی، اقدامات اینترنتی که موجب افزایش تجربه کاربران در رسانه‌های اجتماعی می‌شود، معرفی شده‌اند. این موارد شامل ۲۸ تمرین از قبیل دنبال کردن (Follow)، پست‌زدن (Post)، به‌روزکردن استاتوس (Status Update)، فید (Feed)، ری.توییت (Retweet)، کامنت (Comment)، آپلود (Upload) و غیره است که هر کدام با حرف اختصاری در جدول مشخص شده‌اند. در سایر گروه‌ها، کاربران فعال و شناخته شده انواع رسانه‌های اجتماعی مشخص شده‌اند. مثلاً در گروه کاربران توییتر ۱۲ نفر از فعال‌ترین افراد در زمینه میکروبلاگینگ قرار گرفته‌اند. از جلمه می‌توان به عنصر Bo اشاره کرد که مخفف نام باراک اوباماست (Barack Obama) که در توییتر حضور فعالی دارد، یا عنصر Sc که مخفف نام رابرت اسکوبل (Robert Scoble) است. به همین ترتیب سایر خانه‌های جدول به معرفی پیشگامان و حرفه‌های دنیای رسانه‌های اجتماعی اختصاص دارد.

«ریک» تهیه‌کننده جدول تأکید دارد که انتخاب این نام‌ها و کاربران بر اساس نظرات و تجربه‌های شخصی او از حضور در فضای مجازی است. به نظر می‌رسد مشخص کردن ترکیبی از سایت‌ها و ابزارها، رفتارها، فعالیت‌ها و تمرین‌ها و افراد به عنوان عناصر تشکیل‌دهنده دنیای رسانه‌های اجتماعی، انتخاب مناسبی است. این انتخاب که در آن وزن اشخاص و افراد بیشتر است، نشان می‌دهد در عصر رسانه‌های جدید اجتماعی، تا چه اندازه کاربران نقشی کلیدی دارند و بدون فعالیت گسترده و مستمر آنها این رسانه‌ها بی‌معنی می‌شوند.