هفته‌نامه‌ی پنجره، رضا مهدوی - دو سردار، پس از نبرد در جبهههای خاکی، لباس رزم را از تن درآورده و وارد میدان جنگ نوینی شدند که این روزها از آن بهعنوان «جنگ نرم» یاد می‌شود. فرماندههای سابق سپاه کل کشور و لشکر پنج نصر خراسان، هر دو در سومین دهه انقلاب اسلامی با منطقه عملیاتی جدیدی آشنا شدند که به سرعت نیز خاکریز زدن در آن را آغاز کردند. منطقه عملیاتی برادر محسن و برادر باقر فضای اطلاعرسانی و خبری در جبهه اصولگرایانی بود که تمایلاتی اصلاحطلبانه نیز داشتند. محور عملیاتی هم محوری بود که این اردوگاه در آن تا آن زمان گردان و لشگری اعزام نکرده بود. در واقع پیش از آن اصلا خبری از محور سایتهای خبری در فضای وب نبود. در حالیکه مردان سیاست جبهههای خودی در اردوگاه اصلاحطلبان بیشتر به فکر تأسیس و بالا بردن تیراژ رسانه‌های مکتوب و مطبوعاتی خود بودند و بیشتر پیاده نظام آنها در عرصه وبلاگنویسی مشغول شده بود، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام و شهردار امروز تهران تأسیس و یا حمایت از برخی سایتهای خبری اینترنتی را عملیاتی کردند. البته تاکتیک دو سردار در چینش و فرماندهی نیروهای رسانه‌ای در این محور یکی نبود. رضایی که در این جبهه پیشگام شده بود، تمام فعالیت اصلی خود را معطوف به «بازتاب» و «تابناک» امروز کرد. هرچند این ارتباط هیچ گاه به صراحت اعلام نشد، اما انتساب این دو سایت به تیم رسانه‌ای رضایی بین مخاطبان اینترنتی از مشهورات است. باقر قالیباف هم نیروهای رسانه‌ای سایبر خود را پخش و چندین سایت راهاندازی کرد که سایت فردا شاخصترین آنها بهشمار میرود.
جامجمیهای امروز، فرداییهای دیروز!
«فردا نیوز» و یا همان «پایگاه خبری - تحلیلی فردا»، پیش از آنکه با نام قالیباف و نیروهای او شناخته شود، نام دو فعال رسانه‌ای دیگر را در پرونده سابق خود به همراه دارد.
محسن ماندگاری سردبیر فعلی روزنامه جام جم و علی شکوهی معاون فرهنگی مؤسسه جام جم دو چهره اصولگراییاند که فردانیوز از سال 1384 حدود دو سالی با آنها رشد کرد.
ارتباط دقیق این دو فعال رسانه‌ای با یکدیگر و نحوه و میزان تأثیرگذاری آنها در سایت، کاملا برای مخاطب فردا مشخص نشد، اما در این دو سال شکوهی، چهره شناخته شدهتری در فردا نیوز بود و گویا این سایت بیشتر با شکوهی شناخته میشد.
علی شکوهی بهعنوان مدیر فردانیوز، با خبر جنجالی بازداشت شدنش، در رسانهها شهرت بیشتری هم پیدا کرد. او پس از درج خبری در سایت فردا که با شکایت یکی از ارگانهای نظامی مواجه شده بود، در اسفند سال 1384 بازداشت شد که پس از مدتی کوتاه با سپردن وثیقه 25 میلیون تومانی آزاد شد. پس از آن هم جمعی از فعالان سیاسی اصولگرا، در نامه ای به رییس قوه قضاییه وقت، خواستار برخورد مناسب با وی شدند.
از نکات قابلتوجه در مثلث فردانیوز، شکوهی و قالیباف، نامه علی شکوهی در تاریخ 28/2/84 به شورای نگهبان و درخواست از آن نهاد برای رد صلاحیت محمدباقرقالیباف است. وی در آن نامه که برخی سایت های خبری منتشر شد، شرط رجل سیاسی بودن را مانع از تأیید شدن صلاحیت قالیباف برای انتخابات ریاستجمهوری ذکر کرده بود.
در آن زمان شکوهی هنوز فعالیت خود را در فردا آغاز نکرده بود و با سایت بازتاب همکاری داشت و در آنجا مقاله مینوشت.
به هر حال پس از دو سال شکوهی سایت فردا را به تیم رسانه‌ای مردی سپرد که روزگاری از منظر وی «رجل سیاسی» هم نبود.
طلایی، رفیعی و دوره دوم فردا
فردانیوز در خرداد 1386 بهطور رسمی به گروه رسانه‌ای قالیباف پیوست و مجید رفیعی دانشجوی دانشگاه امام صادق، سردبیری این سایت را به عهده گرفت که تاکنون نیز ارتباط او با سایت ادامه دارد. رفیعی ابتدا مانند شکوهی در خانه خود سایت را اداره میکرد.
فردای جدید در ابتدا با دو سه نفر نیروی پارهوقت، فعالیت خود را آغاز کرد. اما رفته رفته با رشد آماری سایت و افزایش مخاطب، تیم رسانه‌ای قالیباف تصمیم گرفت تا برای فردا بیشتر مایه بگذارد. نزدیک شدن به انتخابات ریاست جمهوری و احتمال حضور دوباره قالیباف در عرصه رقابت از مهمترین دلایل سردار سابق و شهردار فعلی، برای پر رنگ کردن فعالیت فردا بود. پس از آن برای اولینبار در آن سال برای فردا دفتر کاری تهیه شد و نیروهایی در آن بهطور رسمی مشغول به کار شدند. در این بین، حضور یک مدیرمسئول شناخته شده نیز احساس میشد تا هم ارتباط فردا با قالیباف بهطور مشخصتر معلوم و ملموس شود و هم این رسانه آسیبپذیر که هر لحظه و از هر سویی ممکن بود مورد شکایت و یا برخورد سیاسی، قانونی و یا حتی غیرقانونی! واقع شود، از جمیع بلایا محفوظ بماند. با توجه به همین نکات از حلقه یاران شهردارقالیباف، سردارطلایی بهعنوان مدیرمسئول سایت فردا انتخاب شد. طلایی در دوران مدیرمسئولی سایت، نقش ایجابی بهمعنای خطدهی خاص سیاسی در سایت نداشت. او ارتباط اصلی خود را با فردا در دو محور تعریف میکرد.
نوشتن یادداشتها و مقالات مختلفی که الزاما نه در چهارچوب بحثهای جنجالی سیاسی بود و نه به بحثهای مربوط به شورای شهری که طلایی در آنجا مشغول بود، مربوط می‌شود.
یادداشتهای طلایی در فردا بیشتر از آنکه فلشی بهسوی افکار و سیاستهای طیف قالیباف باشد، تنها نشاندهنده حضور طلایی در سایت فردا بود. محور دوم فعالیت مدیر مسئول طلایی، رتق و فتق کردن شکایتهای رسمی و غیرسمیای بود که در فعالیت این نوع سایتهای خبری از آن گریزی نیست. مرتضی طلایی برخلاف فردی مانند احمد توکلی مدیرمسئول سایت «الف»، نقش خطدهی کلان در این سایت نداشت و حداکثر دخالتهای او مربوط به جلوگیری کردن از رفتن سایت بهسوی برخی سوژههای جنجالیای بود که طلایی از آنها گریزان بود. یادداشت اخلاق رسانه‌ای طلایی که در آن مینویسد: «ما به هیچ وجه نباید در بداخلاقیهای سیاسی، خود و دیگران را غرق کنیم. ما حق نداریم به هر قیمتی به اهداف خود دست یابیم. ما مجاز نیستیم به بهای سنگین بردن آبروی دیگران یا اهانت و تخریب آنان، به منظور خود دست یابیم.» نمونهای از برخورد انتقادی طلایی با تیم فردا نیوز بود که بالاخره با یادداشت آخر و خداحافظی او از این سایت به پایان رسید.
در آخرین یادداشت طلایی در سایت فردا در مهرماه سال 1388، وی از احتمال راهاندازی یک سایت دیگر خبر داده بود که نشان دهنده علاقه طلایی با فضای خبری بود. این احتمال امروز به هدایت سایت «آتی نیوز» توسط مرتضی طلایی محقق شده است.
رفیعی مدت کوتاهی هر دو مسئولیت، مدیرمسئولی و سردبیری را بهعهده گرفت و پس از آن عبدالمطهر محمدخانی را بهعنوان سردبیر انتخاب کرد که این چینش هنوز ادامه دارد.
نما و چهارچوب ساختمان گرافیک فردانیوز
اگر سایت بازتاب را سلف بیشتر سایتهای خبری اینترنتی ایرانی بدانیم، باید اذعان کرد که هنوز هم اکثر سایتهای خبری با سلایق مختلف سیاسی، چهارچوب و استیل گرافیکی آن سایت را برای خود انتخاب میکنند که معروف به سه ستونی است. فردا نیوز هم در این بین مستثنی نبود و تا چند ماه پیش نیز چینش اخبار و قالب ظاهری این سایت به شیوه بازتابی و یا سه ستونی بود.
در این شیوه که مخاطب ایرانی با آن همراه شده و به آن عادت پیدا کرده است، اخبار اصلی در ستون وسط، اخبار بازنشری رسانه‌های دیگر در ستون سمت چپ و در آخر در ستون سمت راست یادداشت، مقالات و گزارشها قرار داده می‌شود. ولی چند ماهی است که مدیریت فردانیوز چینش جدیدی را که به طراحی سایتهای خبری خارجی شباهت دارد، انتخاب کرده است که به نظر میرسد با توجه به نظرسنجی سایت فردا در همین خصوص با استقبال مخاطبان هم همراه نبوده است. «امروز فردا را میسازیم» هم شعاری است که تقریبا یک سالی است در بنر و بالای سایت دیده می‌شود.
اخباری که در خاطره مخاطبان فرداست!
بخش مهمی از هویت یک رسانه خبری، مربوط می‌شود به تولیدات اخباری که میتواند به تنهایی موجساز باشند و یا در یک موج خبری نقش مهمتری را ایفاء کنند. در همین خصوص به چند نمونه از موجسازیها و یا موجسواری های فردا نیوز در ذیل اشاره می‌شود:
1- فرح پهلوی مرد!
این خبر که ابتدا ۱۵ مهر ۱۳۸۶ در سایت فردانیوز و به نقل از یک منبع احتمالا ناآگاه! منتشر شده بود بهسرعت به یک بمب خبری تبدیل شد. اما پس از تنها چندساعت، اینگونه اصلاح شد: «اخبار ضد و نقیض از مرگ فرح پهلوی».
در سایتهای خبری که سرعت و اخبار ویژه حرف اول را میزند، اینگونه اشتباهات و یا گافهای خبری اجتنابناپذیر است.
2- ماجرای بنتون
همزمان با زمزمههای راهاندازی «بنتون» در مهر سال 1386 در تهران، شایعه صهیونیستی بودن این فروشگاه لباس نقش شهرداری در این افتتاح مطرح شد و متعاقب آن دعوای جناحی - رسانه‌ای در اینباره شکل گرفته است.
در این بازه زمانی سایت فردا بهخاطر وابستگی سیاسی به شهردار تهران، بهخوبی اخبار این حوزه را پوشش داد.
3- بخش منتشر نشدهای از اظهارات رییسجمهوری
احمدینژاد در سفر استانی خود به استان خراسان جنوبی (شانزدهم آبان سال 1386) در جمع مردم بیرجند، در سخنانی که بخشی از آن توسط خبرگزاریهای رسمی منتشر نشد، بهشدت از کسانی که با روشنفکری، شیوههای مردمی دولت و رییسجمهوری را تمسخر میکنند انتقاد کرد.
این بخشی از خبر جنجالی فردا در آن مقطع بود که بهخاطر انتخاب و بازنشر عبارت خاص رییسجمهوری در آن خبر با موج گسترده رسانه‌ای، سیاسی مواجه شد.
