خبرگزاری فارس - با گذشت بیش از 1.5 سال از طرح ارائه نسل سوم خدمات تلفن همراه در کشور به نظر می‌رسد اپراتور مجری این کار چنان در پیچ و خم‌های اداری محصور شده که فعلاً به هیچ وجه در دسترس نمی باشد.

بیش از 15 ماه از زمان مطرح شدن پروژه اپراتور سوم و اعلام برنده اولیه آن یعنی کنسرسیوم "تامین-اتصالات " می گذرد اما به دلایل مختلف، اجرای این پروژه شکل دیگری به خود گرفت و هنوز هم سرنوشت آن مشخص نیست.

23 دیماه سال 87 که کنسرسیوم تامین _ اتصالات به عنوان برنده نهایی مزایده اپراتور سوم معرفی شد، مزایده ای که بیش از دو سال از نواختن زنگ برگزاری آن توسط وزارت ارتباطات می‌گذرد، در بدبینانه ترین حالت ممکن قرار بود سیمکارت های نسل سوم تلفن همراه تابستان 88 وارد کشور شود اما با گذشت نزدیک به یک سال از این وعده، نه خبری از سیمکارت های نسل سومی است و نه خبری از مجری پروژه اپراتور سوم.

این اپراتور اگر از دی ماه سال 87 بدون هیچ درنگ و تاخیر کارش را آغاز می کرد، شاید امروز مشترکان تلفن همراه در ایران، نسل سوم موبایل را هم تجربه کرده بودند. اما در یک سال اخیر جز مواردی معدود که خبر از آمد و رفت برخی متقاضیان داخلی و خارجی و لزوم استفاده از توان داخلی بدون حضور خارجی ها در این پروژه می داد ، هیچ گاه خبری رسمی درباره وضعیت این پروژه منتشر نشد.

با این حال اخبار غیر رسمی بسیاری از فعالیت شرکت تامین تله کام - وابسته به شرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی - در این پروژه حکایت دارد. اخباری که مسئولان وزارت ارتباطات تمایل چندانی به تایید یا تکذیب آن نداشتند.

به همین دلیل فعالیت بی سر و صدای این شرکت دور از انتظار نیست و حتی عجیب به نظر نمی رسد اگر تا چندی دیگر این شرکت سیمکارت های خود را وارد بازار کند.

شبکه های تلفن همراه کشور ما تنها برخی خدمات رایج نسل دوم مانند SMS ، نشان دادن شماره تماس گیرنده و صندوق پستی پیامگیر (VMS) را عرضه می کند و هنوز حتی همه خدمات نسل دوم به مشترکان ارائه نشده است. اپراتور اول حدود یک سال است نسبت به ارتقای شبکه خود به نسل 5/2 و 75/2 برای ارائه سرویس های اینترنت و MMS اقدام کرده که این سرویس ها سرعت مناسب ندارد و اپراتور دوم تلفن همراه نیز خدمات نسل 5/2 و 75/2 را به صورت کامل به مشترکان ارائه نمی دهد.

این در حالی است که چندی پیش نخستین سرویس شبکه نسل چهارم تلفن همراه جهان ، توسط اپراتور "تلیاسونرا "، در سوئد و نروژ راه اندازی شد که به صورت تئوری می تواند اطلاعات را با سرعت بیش از 100 مگابایت در ثانیه انتقال دهد.

این سرعت 22 بار از سرعت شبکه 3G بیشتر است و برای مثال می تواند از تلویزیون اچ دی با صفحه بزرگ پشتیبانی کند. این نسل جدید ارتباطات تلفن همراه برای انتقال حجم عظیمی از داده ها با کم هزینه ترین شکل ممکن طراحی شده و با بهینه کردن استفاده از باند فرکانس، سرعت دسترسی به شکل فیبر از طریق بی سیم را فراهم می کند.

نسل چهارم تلفن همراه، نسخه گسترش یافته و به روزشده شبکه LTE محسوب می شود و "تلیاسونرا " را به نخستین شرکت مخابراتی ارایه دهنده نسل چهارم خدمات مخابراتی و ارتباطی جهان تبدیل کرده است.

همچنین پیش بینی شده تا پایان سال 2010 در کشورهای آمریکا، کانادا، ژاپن، کره جنوبی، آفریقای جنوبی، ارمنستان و فنلاند نیز نسل چهارم تلفن همراه راه اندازی شود.

اظهار تمایلاتی که نتیجه‌ای در بر نداشت

در ماههای ابتدایی سال 87 وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات وقت اعلام کرد، بیش از 15 کشور از مناطق خاورمیانه، آسیای شرقی، آفریقا و کشورهای اروپایی برای حضور در پروژه اپراتور سوم تلفن همراه ایران اظهارعلاقه کرده و قطعاً در مزایده انتخاب این اپراتور حضور خواهند داشت.

در آن زمان نام ترکیه، کره، برخی کشورهای اروپائی، کشورهای حاشیه خلیج فارس، آفریقایی، چینی و روسی نیز به گوش می رسید . حتی در تابستان سال 87 حضور شرکت "مگافون " روسیه به عنوان سومین اپراتور تلفن همراه ایران قوت گرفت و دفتر رسمی این اپراتور روسی با بوق و کرنا در تهران افتتاح شد.

اما راه اندازی دفتر رسمی این اپراتور و افتتاح آن توسط مسوولان وزارت ارتباطات و سازمان خصوصی سازی، شانسی برای حضور آن در پروژه عظیم اپراتور سوم تلفن همراه ایران همراه نداشت و این اپراتور و دیگر اپراتور ها از این پروژه انصراف دادند.
تنها هفت کنسرسیوم داخلی و خارجی وارد فضای مزایده شدند. از این تعداد، صلاحیت پنج شرکت احراز شد. در نهایت برنده این مزایده، 23 دی ماه 87 به صورت رسمی، کنسرسیوم تامین اتصالات اعلام شد. برنده شدن اماراتیها در پروژه اپراتور سوم که مصادف شد با ادعاهای قدیمی آنها درباره جزایر سه گانه ایرانی در خلیج فارس که شاید یکی از دلایلی که موجب شد مسئولان کشور در مورد واگذاری این پروژه دست نگه‌دارند، همین موضوع بود.

برخی اظهارنظرها و مخالفت ها نیز در این باره شنیده می شد. نمایندگان مجلس در مورد این مساله، بارها تشکیل جلسه دادند. و در نهایت عدم پرداخت ضمانت پروژه و عدم هماهنگی با شریک ایرانی، سبب شد بیستم اردیبهشت ماه 88 وزیر ارتباطات دولت نهم از حذف اتصالات از این پروژه خبر دهد.

حذف اپراتورهای خارجی از سومین پروژه جذب سرمایه گذاری خارجی کشور در بخش تلفن همراه باعث اعتراض برخی کشورها و شرکت‌ها شد.

به باور برخی کارشناسان انجام مزایده های بین المللی نباید به گونه ای باشد که سرمایه گذاری خارجی را زیر سوال ببرد. اگر اپراتورهای خارجی چون اتصالات امارات و زین کویت به هر دلیلی شرایط شرکت در مزایده اپراتور سوم را نداشتند، نباید از ابتدا در این مزایده شرکت داده می شدند. مسئولان باید قبل از برگزاری مزایده اپراتور سوم، صلاحیت شرکت کنندگان را بررسی می کردند.

با تمام این اعتراض ها، شرکت کنندگان معدود در مزایده اپراتور سوم دست خالی بازار مخابراتی ایران را ترک کردند و شانس خود را برای در اختیار گرفتن این بازار جذاب و پرمصرف که جمعیت جوان ومشتاق به استفاده از فناوری های نوین آن را احاطه کرده، از دست دادند.

اپراتور سوم بدون حضور شرکای خارجی

دو سال پیش که محمد سلیمانی وزیر ارتباطات دولت نهم از شروع مطالعات مربوط به اپراتور سوم در ایران خبر داد و اعلام کرد برای عقب نماندن از تکنولوژی های روز جهان، جذب سرمایه گذاری خارجی و انتقال دانش فنی به داخل کشور ، تا سال 87 ایرانی ها هم می توانند از نسل سوم تلفن استفاده کنند، کسی فکر نمی کرد این پروژه بدون سرمایه گذار خارجی و به دور از انتقال دانش فنی رقم بخورد.

اما امروز با توجه به کنار گذاشتن متقاضیان خارجی از پروژه اپراتور سوم و سپردن کار به بخش غیردولتی ایرانی ، باید منتظر ماند دیر یا زود، سیمکارت های وطنی در بازار موبایل ایران عرضه شود.

در مصوبه سه بندی هیات دولت در تاریخ سوم بهمن ماه سال 85 مقرر شد شبکه اپراتور سوم از فناوری نسل سوم تلفن همراه بهره ببرد و سرمایه گذاران آن با 49 درصد سهم از اپراتورهای خارجی توانمند و در صورت لزوم به صورت منطقه ای باشند. اما با کنار گذاشتن اتصالات و زین از این پروژه و اتمام زمان قانونی انتخاب برنده مزایده، به نظر می‌رسد سرنوشت اپراتور سوم به شرکت های داخلی سپرده شده است.

محمد سلیمانی در آن زمان معتقد بود به هیچ وجه شرکتی که توانایی اجرا و تضمین مالی این قرارداد را داشته باشد در کشور وجود ندارد.

اما کارشناسان معتقدند مطابق اسناد تهیه شده، استفاده از نسل سوم تلفن همراه تنها با جذب سرمایه گذاری خارجی و انتقال تکنولوژی ممکن خواهد بود. به دلیل عدم وجود تجربه در این حوزه، استفاده از توان داخلی در پروژه اپراتور سوم به تنهایی ممکن نیست.
شاید شرایط خاصی که برای حضور شرکت‌های خارجی در کشور تعریف می شود، مهم‌ترین دلیل عدم تمایل آنها برای فعالیت در فضای اقتصادی کشور باشد. حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات کشور نیز از این مساله مستثنی نبوده به همین علت حضور سرمایه گذاران خارجی در پروژه های این بخش مشهود نیست و کمرنگ به نظر می‌رسد.

چشم امید همگان به تامین تله کام

به رغم سکوت مسئولان وزارت ارتباطات در مورد وضعیت فعلی پروژه اپراتور سوم، شواهد نشان از سپردن پروژه اپراتور سوم به شرکت ایرانی تامین تله کام دارد.

اخبار غیررسمی منتشره از آمادگی مجدد این شرکت برای حضور در پروژه اپراتور سوم تلفن همراه حکایت دارد به نحوی که گفته می شود شرکت تامین تله کام آمادگی خود را برای اجرای تمامی تعهدات این مزایده، آنچنان که منافع ملی را در برداشته باشد، اعلام کرده است.

مسئولان این شرکت مدعی شدند با استفاده حداکثری از توان نیروهای متخصص داخلی قادرند اپراتورسوم تلفن همراه کشور را در اختیار گیرند و آنجا که نیاز باشد از توان مشاوران خارجی نیز در این پروژه استفاده خواهند کرد.

اگرچه برخی اخبار از مذاکرات تامین تله کام با نهادهایی چون سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، شرکت گسترش الکترونیک مبین ایران و صدا و سیما برای اجرایی کردن این پروژه حکایت دارد، اما مقامات وزارت ارتباطات همچنان سپردن پروژه به تامین تله کام را انکار کرده و معتقدند پروانه اپراتور سوم تلفن همراه هنوز به صورت رسمی به کسی ابلاغ نشده و تا زمانی که این کار رسماً انجام نشود، نمی توانند برنده را معرفی کنند.

در این میان علی مطهری رئیس کمیته مخابرات مجلس شورای اسلامی در اظهار نظرهای مختلف اعلام کرده که به احتمال زیاد تامین تله کام مجری پروژه اپراتور سوم تلفن همراه است و اگرچه برنده شدن تامین تله کام در اپراتور سوم به صورت رسمی اعلام نشده، اما با مذاکرات انجام شده وزارت ارتباطات با این شرکت پیش بینی می شود تامین تله کام سکان هدایت این پروژه را به عهده گیرد.

در برخی اخبار نیز آمده که شرکت گسترش الکترونیک مبین ایران ( یکی از سهامداران جدید شرکت مخابرات ایران ) و تامین تله کام برای راه اندازی پروژه اپراتور سوم تلفن همراه تشکیل کنسرسیوم داده اند و حتی گسترش الکترونیک مبین ایران 20 درصد سهام تامین تله کام را خریده است.

اما شاید اظهارات معاون سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران در مورد این پروژه رسمی ترین اخباری است که می توان به آن استناد کرد .

رمضانعلی صادق زاده اعلام کرده این سازمان طرح مشارکت برای سرمایه گذاری در پروژه اپراتور سوم را ارائه کرده و توانسته موافقت اصولی سرمایه گذاری خود در این پروژه را از سوی تامین تله کام دریافت کند.

رمضانعلی صادق زاده گفته در شرایط فعلی سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران منتظر انعقاد قرارداد برای مشخص شدن میزان سهم خود دراین پروژه است.

به گفته وی، طبق اصل 44 قانون اساسی حضور سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران در پروژه اپراتور سوم بلامانع است و این سازمان که پیش از این برای حضور در مزایده اپراتورسوم و حل مشکل سرمایه گذاری آن اعلام آمادگی کرده بود، طبق سیاست های کلی اصل 44 قانون اساسی به عنوان سازمان توسعه ای می تواند در سرمایه گذاری های مشارکتی حوزه های فعالیت کاری خود همچون صنایع "های تک " با برخورداری از حداکثر سهم 49 درصدی شرکت کند.

کلام آخر

باید گفت عجین شدن تلفن همراه با زندگی افراد، توقع کاربران این وسیله ارتباطی را روز به روز بالاتر برده و آنان هرلحظه خواستار استفاده از سرویسهای جدیدتری هستند. به همین علت دور از ذهن نیست اگر فکر کنیم روزی گوشی تلفن همراهی خواهیم داشت که علاوه بر مکالمه، ارسال و دریافت پیامک بتواند اینترنت را در هر شرایطی برای ما مهیا کند و انتقال داده ها با سرعتی بالا انجام پذیرد.

این تصورات در حالی در ذهن مشتقاقان استفاده از فناوری های نوین در کشور ما می چرخد که قرار است روزی شبکه ای مخابراتی راه اندازی شود که بتواند این رویاها را به واقعیت تبدیل کند . یعنی قرار است اپراتور سوم تلفن همراه با راه اندازی نسل سوم شبکه ارتباطات سیار در کشور به آن جامه عمل بپوشاند.

به این ترتیب سرویسهای چندرسانه ای مانند صدا، دیتا و تصویر با استفاده از تلفن همراه با سرعتی مناسب در اختیار مشترکان قرار می گیرد.

بهره برداری از این تکنولوژی، به گسترش فرهنگ استفاده از فناوری اطلاعات، عملی شدن ایده های تجارت الکترونیک، دولت الکترونیک، آموزش الکترونیک و در نهایت افزایش کارایی در استفاده از زمان منجر می شود.

هم اکنون عواملی چون نبود پهنای باند کافی، مشخص نبودن وضعیت اپراتورهای تلفن همراه و عدم ارائه سرویس های به روز ، از اصلی‌ترین چالشهای پیش روی تلفن همراه در کشور محسوب می شود و به جرأت می توان گفت تا زمانی که این موانع از سر راه اپراتورهای تلفن همراه کشور برداشته نشود، نمی توان امید داشت با ورود نسل سوم تلفن همراه، کاربران در آینده ای نه چندان دور و حتی چندسال پس از سایر کاربران کشورهای دیگر، طعم تکنولوژی جدید را بچشند.

سرنوشت اپراتور سوم کشورمان در حالی همچنان مبهم است که رضا تقی پور، وزیر کنونی ارتباطات بر جذب سرمایه گذاری خارجی در پروژه های ملی تاکید دارد و معتقد است پروژه اپراتور سوم تلفن همراه، فرصتی برای جذب و استفاده از سرمایه گذاری های خارجی است و باید همانند اپراتور دوم به سرمایه گذاری خارجی در این پروژه توجه شود.