خبرگزاری مهر - "پست الکترونیکی ایران" یا به تعبیری ایمیل ملی از جمله طرحهای وزارت ارتباطات است که به محض مطرح شدن توسط مسئولان وزارت ارتباطات واکنشهای بسیاری را از سوی کارشناسان، تحلیلگران و حتی کاربران اینترنت به دنبال داشت.

به گزارش خبرنگار مهر، مطرح شدن موضوع ایمیل ملی مصادف با قطعی های مکرر سرویس دهنده های جی میل و یاهو در کشور سبب سد بسیاری تصور کنند که این سرویس دهنده ملی قرار است جایگزینی برای این سرویس دهنده ها شود. البته مسئولان شرکت فناوری اطلاعات که عهده دار این مسئولیت هستند اعلام کرده اند که ایمیل ملی در فاز اول خود تنها قرار است ایمیل دستگاهها و سازمان های دولتی را پشتیبانی کند و ارتباطی با مسدود شدن جی میل و یاهو ندارد. در همین راستای وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات چندی پیش از راه اندازی موتور جستجوی فارسی ملی نیز خبر داده است.

اما پیش زمینه درج واژه "ملی" در پروژه های بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات که هر از چند گاهی مسئولان از فراهم شدن زیرساخت ها برای اجرای این نوع پروژه ها صحبت به میان می آورند نشان می دهد که پروژه های ملی این بخش در نهایت یا با شکست مواجه شده و یا در نیمه راه متوقف می شود. طرح ایجاد شبکه اینترنت ملی که بعدها به شبکه ملی اینترنت تغییر نام داد، دیتا سنتر ملی، فیلترینگ ملی، کارت هوشمند ملی و حتی گوشی تلفن همراه ملی از جمله این طرحهای ارائه شده در پنج سال اخیر است که تاکنون نتایج آن برای کاربران نهایی ملموس نبوده است.

پیام هایی که جابجا می شوند

در جهان بیش از 90 میلیارد ایمیل در روز جابجا می شوند که از این تعداد حدود 80 میلیارد آن حاوی محتویات به درد نخور و غیرقابل استفاده است و تنها 10 میلیارد ایمیل مفید جابجا می شود که همین 10 میلیارد ایمیل باعث تحولات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در جوامع شده است. علاوه بر آن در جهان هر نفر معمولا بین یک تا 10 ایمیل دارد و برای هر کاربرد از یک ایمیل استفاده می کند. هم اکنون صدها نوع ایمیل از طریق بخش خصوصی و نهادهای دولتی در نقاط مختلف دنیا مطرح و در حال کار است به نحوی که هر وب سایت که طراحی می شود نیز می تواند مجموعه ای از ایمیل های خاص خود را داشته باشد.

بنابراین تولید ایمیل کار پیچیده و فنی خاصی نیست اما آنچه که مهم است هزینه های سرسام آور و تکنولوژی پیشرفته ای است که در مدیریت ایمیل ها و وجود فضای مناسب برای ذخیره سازی اطلاعات مخاطبین باید به کار گرفته شود. به عنوان مثال اگر ایمیل ملی مورد نظر مسئولان شرکت فناوری اطلاعات بخواهد "جی میل" را مدل خود قرار داده و به هر ایرانی مثلا هشت گیگا بایت فضا دهد و بتواند این حجم از اطلاعات را ذخیره سازی و مدیریت کند لزوما نیازمند چندین دیتا سنتر یا مرکز داده با کیفیت بسیار بالا و صدها ایمیل سرور است که به اعتقاد کارشناسان وجود آن در شرایط فعلی بعید به نظر می رسد.

آنچه مسلم است بسیاری از شرکتهای بزرگ مانند یاهو نتوانسته اند با گوگل رقابت کنند و در این شرایط دور از ذهن است که شرکت فناوری اطلاعات بتواند حتی تا چندین برابر کمتر از آن به این فناوری دست پیدا کند.

از طرفی شبکه های اجتماعی فرصت های جدیدی به وجود آورده اند که کیفیت برنامه های نرم افزاری ایمیلی به شدت در حال افزایش است. به عنوان مثال توانمندی و کیفیت برنامه های نرم افزاری آخرین فناوری پست الکترونیک گوگل دهها برابر پست الکترونیکی معمولی این سرویس دهنده است و حال سئوال اینجا است که در ایمیل ملی از چه برنامه نرم افزاری قرار است استفاده شود تا بتواند با گوگل و سایر ایمیل های قوی رقابت کند.

سرمایه هایی که هدر می رود

دکتر علی اکبر جلالی استاد دانشگاه علم و صنعت در گفتگو با مهر با تاکید بر اینکه باید به دنبال روشهای منطقی تری در این بخش باشیم و تجربیات تلخی که در این باره کشورهایی مانند چین و فرانسه داشته اند و بر آن اصرار کرده اند که اینترنت و محتوای آن را به زبان خود درآورند و در نهایت موفق نشده اند را تکرار نکنیم می گوید: سرعت تولید اطلاعات به صورت یک منحنی نمایی در حال افزایش است و اگر به منازل شهروندان مراجعه کنیم استفاده از حجم بالای اطلاعات روی شبکه اینترنت به خوبی محسوس است. بنابراین بهتر است به جای هدر دادن سرمایه های ملی در پروژه هایی که عملا و به صورت واضح مواجه با شکست خواهند شد قدمی بر نداریم.

وی به بحث تولید گوشی ملی در کشور اشاره می کند و می گوید: آن زمان که کارشناسان منتقد نسبت به اجرای این طرح هشدار می دادند مسئولان توجهی نکردند و نهایتا بعد از چندین سال تلاش و صرف سرمایه ملی شکست را پذیرفتند. پس چرا هر روز در این کشور باید شاهد مطرح شدن پروژه هایی باشیم که از قبل شکست آن مغرض است. نمونه واضح دیگر ثبت سایت های اینترنتی توسط وزارت ارشاد بود که باز هم منتقدان اصرار داشتند که عملی نیست و با شکست مواجه شد.

این کارشناس فناوری اطلاعات در پاسخ به این سئوال که آیا ایمیل ملی قادر است با سرویس دهنده هایی مانند گوگل و یاهو رقابت کند می گوید: من هم آرزو می کردم کاش می توانستیم برای حفظ امنیت و هویت ملی خود یک ایمیل خاص ایرانی داشته باشیم اما واقعیت چیز دیگری است و نمی توان از امکاناتی که هر روز در جهان به وجود می آید صرفنظر کرد. باید پذیرفت که اجرای ایمیل ملی، ما را از آنچه هستیم عقب تر می برد. بدون شک وقتی کیفیت سرویس دهی مناسب نباشد قطعا مورد استقبال کاربران قرار نمی گیرد.

دکتر جلالی توصیه می کند که دستگاههای دولتی بتوانند در هر سازمان، ایمیل های خاص آن سازمان را به وجود آورند و مانند دانشگاهها که اساتید و دانشجویان از ایمیل هر دانشگاه استفاده می کنند آنها نیز ایمیل سازمان خود را داشته باشند.

نگاهها باید تغییر یابد

اما بهمن صالحی کارشناس فناوری اطلاعات نسبت به طرح ایمیل ملی خوشبین تر است و به مهر می گوید: این طرح در راستای اجرای پروژه دیتاسنتر ملی مطرح شده و اگر دیتاسنتر ملی فعال شود فضای مجازی ملی اجازه ارائه بسیاری از سرویس ها را خواهد داد.

وی با تاکید بر اینکه موتورهای جستجوی ایجاد شده در کشور ما توانایی رقابت با موتورهای جستجوی دنیا را دارند می افزاید: در کنار این موتورهای جستجو می توان ایمیل ملی را هم مطرح کرد. اما این مقوله نیازمند فراهم کردن زیرساخت های دیتاسنتر ملی است تا تمامی خدمات روی شبکه مجازی را پشتیبانی کند.

به گفته وی اجرای ایمیل ملی زمان بر نیست و اگر تکنولوژی آن وجود داشته باشد و تصمیم و سرمایه گذاری برای آن اتفاق بیافتد در 6 ماه قابل انجام است.

دکتر صالحی با اشاره به اینکه در زمان حاضر بسیاری از مراکز استانی دارای پرتال فعال هستند معتقد است که با اختصاص حجم مناسب اطلاعات می توان این سرویس ها را فعال کرد.

این کارشناس فناوری اطلاعات به مقوله فیلترینگ در جامعه اشاره دارد و می گوید: فیلترینگ دو لبه دارد که یکی لبه کنترلی آن است و دیگری به مصون سازی جامعه می پردازد. در کشوری مانند چین که دارای شدیدترین نوع فیلترینگ است هنجارهای اقتصادی برای استفاده از فیلترینگ عنوان می شود و این در حالی است که در کشور کانادا فیلترینگ با هدف جلوگیری از آسیب های خانواده توسط پارلمان این کشور مطرح شده است. در کشور ما نیز باید نگاهها تغییر کند چرا که طرح های این چنینی مانند ایمیل ملی تنها جنبه کنترلی نداشته و ارزش خدماتی نیز داراست.

وی می گوید: با ایمیل داخلی مسیر کوتاهتری برای تبادل اطلاعات صرف می شود و حجم اطلاعات افزایش می یابد. البته این طرح موجب کنترل کردن هم شاید باشد اما استفاده از تکنولوژی اینگونه مسائل را نیز به همراه دارد.