همشهری آنلاین، طاهره ساعدی - سمینار علمی چهلمین سال اینترنت به همت انجمن ایرانی مطالعات جامعه اطلاعاتی و با همکاری دانشگاه صنعتی شریف برگزارشد.

در ابتدای این مراسم، دکتر یحیی تابش استاد دانشگاه درباره تاریخچه 40ساله اینترنت در جهان و ایران سخنانی ایراد کرد. وی سپس به پیش‌بینی روند رشد اینترنت در دهه‌های آینده پرداخت و گفت: اتصال به شبکه در هر لحظه و در هر جا، توسعه اینترنت برای آینده به‌منظور تحقق عدالت، سرعت بیشتر، امنیت، کاربرد گسترده‌تر و توسعه فراگیر شبکه پرسرعت از مشخصات اینترنت آینده خواهد بود.

وی افزود: در آینده نزدیک آی‌پی یا پروتکل اینترنت همه‌چیز را قبضه می‌کند و مثلا بین تلفن و تلویزیون یکپارچگی پدید می‌آید، امنیت شبکه به سرعت رشد می‌کند، ارتباطات بی‌سیم توسعه پیدا کرده و فراگیر می‌شود، حسگرها توسعه یافته و کار از راه دور و همکاری روی شبکه در محیط‌های کاری توسعه می‌یابد.

مولفه‌های اپن سورس در تولید نرم‌افزار غلبه می‌کند. داده کاوی و دانش کاوی روش‌های جدید کار و تجارت را ایجاب می‌کند. ارتباط با زبان طبیعی روش جدید ارتباط انسان و ماشین خواهد بود. اینترنت با فناوری پاک پیوند بیشتری می‌خورد و سیستم‌های متن باز رشد خواهد کرد.

بنیانگذاران دامنه IR در ایران

سپس دکتر سیاوش میرشمس شهشهانی یکی از بنیانگذاران دامنه IR در ایران به بیان مراحل دریافت این دامنه و موانع این کار پرداخت. این عضو انجمن ایرانی مطالعات جامعه اطلاعاتی گفت: ایران یکصد و بیستمین کشوری بود که توانست دامنه اینترنت کشوری دریافت کند.

وی افزود: ‌این نکته که می‌گویند اگر ما این دامنه را آن موقع دریافت نمی‌کردیم کشور دیگری آن را اخذ می‌کرد، اشتباه است زیرا این دامنه از ابتدا به نام ایران ثبت شده بود.

شهشهانی حد فاصل سال‌های 1994 تا 1998 را سال‌های جنگ دامنه اینترنتی در جهان برشمرد و گفت: نارضایتی دارندگان حقوق ثبتی و بخش خصوصی باعث ایجاد بخشنامه‌ها و دامنه‌ها و درنهایت، شکست انحصار آمریکا بر دامنه‌های اینترنتی شد.در ادامه شایان رضا مشاطیان دیگر سخنران این سمینار درباره اینترنت و صنعت موبایل سخن گفت و قابلیت تلفن‌های همراه را از نظر استفاده از صفحات وب به 3 نسل عدم‌برخوردار، نیم برخوردار و برخوردار تقسیم کرد.

مشاطیان کوچک بودن صفحه تلفن همراه را یکی از محدودیت‌های استفاده از وب در موبایل‌ها دانست و گفت: شرکت‌های سازنده نسل‌های آخر تلفن همراه درصدد رفع این مشکل هستند.

فرایند تکامل جامعه بشری

دکتر شهیندخت خوارزمی هم درباره اینترنت و توسعه سخن گفت و با ارائه یک اسلاید فرایند تکامل جامعه بشری در دوره‌های زمانی غارنشینی، تمدن کشاورزی، تمدن صنعتی، عصر فراصنعت و عصر دیجیتال را تشریح کرد.نایب رئیس انجمن ایرانی مطالعات جامعه اطلاعاتی با بیان اینکه باید سعی کنیم از کاروان جهانی توسعه عقب نمانیم؛

توسعه دانایی محور، توسعه اقتصادی دانش بنیان، توسعه ICT و توسعه اجتماعی را از محورهای مهم توسعه برشمرد و گفت: در انزوای بین‌المللی نمی‌توانیم به توسعه پایدار دست یابیم و بدون حضور مؤثر در عرصه‌های جهانی اقتصاد، سیاست، فرهنگ و تکنولوژی، توسعه میسر نیست.

او دوره‌های جهانی شدن را به 3 دوره سال‌های 1942 تا 1980 با جهانی شدن کشورها، 1980 تا 2000 را جهانی شدن شرکت‌های چندملیتی و دوره پس از سال 2000 را دوره جهانی شدن افراد دانست و دوران بعد از سال 2005 ورود انسان به عصر کمیابی برشمرد و گفت: بین سال‌های 1975 تا 2005 میلادی دوره فراوانی بود و منابع، مواد اولیه، انرژی و سرمایه به وفور یافت می‌شد.

خوارزمی گفت: بعد از سال 2005 و در دوره کمیابی مواداولیه و انرژی یک تناقض زیبا به‌وجود آمد و به‌رغم کمیابی همه منابع اطلاعات، دانش، معرفت و حکمت و هر سرمایه‌ای که ماهیت اطلاعات داشته باشد، در اینترنت به وفور وجود دارد.

به گفته وی با استفاده خردمندانه و حکیمانه از اینترنت، می‌توان در شرایط کمبود سایر منابع – مواداولیه، انرژی و سرمایه – به اهداف توسعه ملی دست یافت و کشوری برنده است که عالمانه و مدبرانه زمینه را برای گذر سازنده از عصر فراوانی به عصر کمیابی فراهم سازد و از فرصت‌های شگفت انگیز این گذر برای توانمندسازی و اصلاح و تغییر الگوها و ساختارها و فرایندها و سیستم‌ها و مدل‌های ذهنی حاکم بر سیاست‌گذاری توسعه استفاده کند و به‌ویژه تکنولوژی‌های نوین را به خدمت گیرد.

دکتر خوارزمی افزود: نقش اینترنت در پایداری توسعه، انکارناپذیر است به شرط آنکه مدبرانه راهبری شود؛ چراکه اینترنت و فضای مجازی برای بهبود کیفیت زندگی مردم، به‌ویژه مردم در کشورهای توسعه نیافته و در حال توسعه فرصت‌های بسیار دارد و برای قشرهای جوان و با استعدادی که سرنوشت آینده این کشورها را بر دوش دارند اینترنت، فضا و اهرمی قوی برای تشکیل سرمایه انسانی توانمند و شایسته است.

زمینه‌های اجتماعی اینترنت

دکتر حسین ابراهیم آبادی دیگر سخنران این سمینار درخصوص اینترنت در ایران، نقش‌آفرینان و زمینه‌های اجتماعی آن سخنرانی کرد.عضو هیات علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم با اشاره به زمان ورود اینترنت به ایران در سال1371 توسط مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات ایران با همکاری شبکه آموزشی و پژوهشی اروپا (EARN) و رشد اتصال به اینترنت در سطح دانشگاه‌ها و سازمان‌های دولتی و آغاز فعالیت بخش خصوصی در سال 1373 گفت: اینترنت در ایران توسعه نیافته است و به مرز بلوغ نرسیده است مگر با آمادگی محیطی و وجود زمینه‌های اجتماعی.

به دیگر سخن توسعه فناوری به‌طور عام و به‌طور خاص فناوری‌های نوین اطلاعاتی علاوه بر سطح قابل اتکایی از تکنولوژی؛ نیازمند 2 ظرفیت است یکی؛ افراد و نهادهای دارای دانش و مهارت و دوم؛ آمادگی فرهنگی و اجتماعی.

برخی از این زمینه‌ها عبارتند از: افزایش معدل سواد جامعه در 2 دهه گذشته، گسترس آموزش عالی و به‌ویژه افزایش تقاضای زنان به تحصیلات عالی، جوان بودن هرم سنی جمعیت ایران، ماهیت و پیامد‌های جهانی شدن بر جامعه ایران به مانند دیگر جوامع، فرو ریختن و کمرنگ شدن کهن الگوها و آمادگی در پذیرش الگوهای جدید زندگی (تغییر در سبک زندگی)، نزدیک بودن و نزدیک‌تر شدن اینترنت به نیازها، ساخت ذهنی و رفتاری انسان (هم افق شدن این فناوری با زندگی ما) و امکانی که اینترنت برای گشودگی فضای ارتباطی - در فضای تا حدودی بسته ارتباطی - فراهم کرده است.

وی افزود: علاوه بر تلاش برای تداوم رشد ضریب نفوذ اینترنت در ایران، سرعت دسترسی به اطلاعات و ارائه خدمات از طریق آن یکی از چالش‌های پیش‌روی کاربران اینترنت در ایران است که باید چاره برای آن اندیشید تا شکاف دیجیتال میان ما و دیگر کشورها افزون‌تر نشود. در این راه، کشور همچنان نیازمند همه نیروهای نقش‌آفرین و استفاده از تجربه‌های به دست آمده و دوری جستن از تکرار تجربه‌هاست.

در پایان این سمینار، از تلاش‌های سیاوش شهشهانی برای یک عمر تلاش علمی و حضور مؤثر در پایه‌گذاری دامنه اینترنتی IR قدردانی شد و دکتر مهدی محسنیان‌راد و دکتر شهیندخت خوارزمی به نمایندگی از پروفسور کاظم معتمدنژاد، رئیس انجمن ایرانی مطالعات جامعه اطلاعاتی با سخنان خود از شهشهانی تقدیر کردند.

همچنین مهندس نصرالله جهانگرد، دبیر سابق شورای‌عالی اطلاع‌رسانی و دکتر محمد توکل دبیر کل سابق کمیسیون ملی یونسکو در ایران نیز سخنانی را درباره دکتر شهشهانی ارائه نمودند

شهشهانی پس از دریافت لوح تقدیر از طرف انجمن ایرانی مطالعات جامعه اطلاعاتی، بنیانگذاری دامنه IR را مختص خود ندانست و گفت: افراد دیگری پیش از من در این زمینه زحمات فراوانی را تحمل کردند.