روزنامه سرمایه، میثم لطفی - سیزدهم اکتبر 1994 روزی بود که برای نخستین بار مرورگر اینترنتی مورد استفاده قرار گرفت و برای اولین بار، کاربر توانست با وارد کردن آدرس اینترنتی مورد نظر خود وارد یک سایت اینترنتی شود. از آن زمان تاکنون 15 سال می گذرد و در این مدت رقابت مرورگرهای اینترنتی به قدری بالا گرفته که کارشناسان بخش اعظم تحولات دنیای مجازی را متعلق به پیشرفت های مرورگرهای اینترنتی می دانند. نخستین مرورگر اینترنتی با نام Netscape Navigator عرضه شد و شرکت سازنده در مرحله اول نسخه بتای آن را در اختیار کاربران قرار داد.

«تیم برنرز لی» مخترع World Wide Web به همراه گروهی از محققان مرکز ملی ابزارهای ابرکامپیوتری آمریکا برای ساخت این مرورگر اینترنتی فعالیت های گسترده ای را بین سال های 1991 تا 1994 انجام دادند و سرانجام، Netscape Navigator را روز 13 اکتبر 1994 به عنوان یک نرم افزار کوچک برای رایانه های رومیزی خانگی روانه بازار کردند. این مرورگر اینترنتی به گونه ای ساخته شده بود که امکان تماشای متن و تصاویری که روی صفحات اینترنتی قرار داشت را فراهم می کرد.مرورگر Netscape Navigator ظرف مدت کوتاهی به قدری محبوب شد که علاوه بر کاربران خانگی، توسط کلیه سازمان های دولتی نیز مورد استفاده قرار می گرفت و شرکت های زیادی سرمایه گذاری های فراوانی را برای گسترش این مرورگر روی آن انجام دادند. از آن زمان تاکنون دنیای مرورگرهای اینترنتی دستخوش تغییرات فراوان شده که در زیر بخشی از این تغییرات مرور می شوند.

اکسپلورر می آید

در تاریخ 24 آگوست 1995مایکروسافت به صورت رسمی وارد حوزه مرورگرهای اینترنتی شد. در این زمان نخستین مرورگر اینترنتی مایکروسافت با نام0.1 Internet Explorer به عنوان یک نرم افزار جانبی همراه با سیستم عامل ویندوز 95 عرضه شد. مرورگر Internet Explorer بر پایه مجوز نرم افزاری Spyglass تولید و به وسیله مرکز NCSA سازنده مرورگر اینترنتی Mosaic تکمیل شد. شرکت مایکروسافت از همان ابتدا مرورگر اینترنتی خود را ضمیمه سیستم عامل ویندوز کرد و این محصول را به صورت رایگان در اختیار کاربران قرار داد. هدفی که مایکروسافت برای ادامه دادن در این مسیر در نظر گرفت، بسیار هوشمندانه بود. پس از تولد 0.1 Internet Explorer مایکروسافت توانست به طور کامل جایگزین Netscape شود. در آن زمان سهم مایکروسافت از بازار جهانی مرورگرهای اینترنتی به 49و سهم Netscape به 46 درصد رسید.

اپرا وارد میدان شد

شرکت Internet Opera Software که دفتر مرکزی آن در نروژ واقع شده بود، در تاریخ اول ژانویه 1997نخستین مرورگر اینترنتی خود را با نام 1.2 Operaروانه بازار کرد. این مرورگر اینترنتی که با سیستم عامل ویندوز سازگار بود، سهم کمی از بازار جهانی را در اختیار داشت و هم اکنون نیز فقط صاحب 1/1 درصد از بازار جهانی مرورگرهای اینترنتی است. نسخه 10 این نرم افزار اینترنتی اول سپتامبر 2009، یعنی حدود دو هفته قبل وارد بازار شد و شرکت اپرا ادعا می کند در حال حاضر 40 میلیون کاربر با سیستم های عامل ویندوز، مک و لینوکس، از طریق مرورگر اینترنتی آن به اینترنت متصل می شوند. نسخه موبایلی این مرورگر اینترنتی نیز هم اکنون با نام Opera Mini در اختیار کاربران قرار گرفته و به گفته شرکت سازنده، در 30 میلیون گوشی در دنیا مورد استفاده قرار می گیرد.

سومین رقیب به نام موزیلا

شرکت Netscape پروژه متن باز Mozilla را در تاریخ 23 فوریه 1998راه اندازی کرد. از این تاریخ سازمان موزیلا به عنوان یکی از زیرمجموعه های شرکت Netscape فعالیت رسمی خود را به عنوان یکی از توسعه دهندگان نرم افزارهای متن باز آغاز کرد تا مرورگر اینترنتی رایگان در اختیار کاربران بگذارد. این شرکت که در فوریه 1998 صاحب 28 درصد از بازار جهانی مرورگرهای اینترنتی بود، به صورت جدی تر به جنگ مایکروسافت که صاحب 69 درصد از این بازار بود، رفت. سازمان موزیلا در ژوئیه 2003 به بنیاد موزیلا، مبنی بر سازمان غیرانتفاعی غیردولتی تغییر یافت.

جنگ میان مرورگرها

در تاریخ 18 مه 1998 زمانی بود که برای نخستین بار در حوزه مرورگرهای اینترنتی علیه مایکروسافت شکایت شد. این شکایت اعلام می داشت مایکروسافت نباید مرورگر اینترنتی خود را به ویندوز که محبوب ترین و پرکاربردترین سیستم عامل جهان است، ضمیمه کند و باعث تحکم مایکروسافت در بازار انحصاری مرورگرهای اینترنتی شود. این شکایت طی سال های بعد ادامه پیدا کرد تا سرانجام مایکروسافت در سال 2001 میلادی برای نخستین بار در دادگاه محکوم و مجبور به پرداخت جریمه شد. درگیری مایکروسافت با اتحادیه اروپا بر سر عدم ضمیمه مرورگر IE به سیستم عامل ویندوز همچنان ادامه دارد.

آغاز خرید میان مرورگرها

در تاریخ 24 نوامبر 1998 شرکت AOL اعلام کرد قصد خرید شرکت Netscape را به قیمت 2/4 میلیارد دلار دارد. این قرارداد با واگذاری هر سهم Netscape به صورت مرحله ای انجام شد و در مارس 1999، شرکت AOL سرانجام بابت این قرارداد 10 میلیارد دلار پرداخت کرد و مدیریت Netscape را به طور کامل در دست گرفت. ادغام این دو شرکت در آن زمان به تایید وزارت دادگستری آمریکا رسید. اما با همه این جریانات، AOL نتوانست به احیای سهم Netscape در بازار جهانی مرورگرهای اینترنتی کمک کند. این شرکت سرانجام در دسامبر 2007 اعلام کرد دیگر از مرورگر اینترنتی Netscape پشتیبانی نمی کند.

همکاری میان مرورگرها

در تاریخ 7 ژانویه 2003 شرکت اپل با Safari وارد بازار مرورگرهای اینترنتی شد. اپل در هفتم ژانویه 2003 نسخه بتا از مرورگر اینترنتی Safari را برای سیستم عامل مک وارد بازار کرد و پایان همان سال، نسخه نهایی نرم افزار خود را در اختیار کاربران گذاشت. در ژانویه 2007 نسخه ویژه ای از Safari برای ویندوز XP و ویستا عرضه شد. این مرورگر هم اکنون در گوشی هوشمند آیفون نیز مورد استفاده قرار می گیرد. شرکت اپل در ژانویه 2009 آخرین نسخه از این مرورگر را با نام4 Safari را با سرعت بالاتر، ایمنی بیشتر و قابلیت های فراوان تر برای سیستم های عامل ویندوز و مک عرضه کرد. به گفته اپل، طی سه روز اول بیش از 11 میلیون نسخه از4 Safari از اینترنت بارگذاری شد. با همه این توضیحات، مرورگرSafari در کل یک درصد از بازار جهانی مرورگرهای اینترنتی را در اختیار دارد.

چند تاریخ مهم در دنیای مرورگرها

بنیاد موزیلا در نهم فوریه 2004 نخستین نسخه از مرورگر اینترنتی متن باز خود را با نام Firebox8.0 روانه بازار کرد و توانست به یکی از رقبای اصلی مایکروسافت تبدیل شود. مایکروسافت در سال 2004 صاحب 87 درصد از بازار جهانی مرورگرهای اینترنتی بود اما شش ماه پس از عرضه نخستین نسخه از فایرفاکس، سهم مایکروسافت از این بازار به صورت گسترده ای کاهش یافت. مرورگر اینترنتی فایرفاکس که امروزه به صورت رایگان در اختیار کاربران قرار می گیرد صاحب 2/19 درصد از بازار جهانی مرورگرهای اینترنتی است. بعد از آن در تاریخ 14 ژانویه 2008 برای نخستین بار مرورگر اینترنتی به عنوان یکی از 10 تهدید برتر امنیتی در دنیا مطرح شد. موسسهSANS در این زمان اعلام کرد در سایت های اینترنتی که از نرم افزارهایی مانند Flash و QuickTime استفاده می کنند ویروس هایی رخ کرده که می توانند از طریق مرورگرهای اینترنتی در رایانه های شخصی گسترش یابند و باعث بروز مشکلات فراوان برای کاربران شوند.

این جریان همراه با افزایش تهدیدها برای عموم مرورگرهای اینترنتی همراه بود و مایکروسافت در دسامبر 2008 اعلام کرد مرورگر IE به صورت گسترده مورد حملات ویروس ها قرار گرفته است. شرکت گوگل نیز در تاریخ دوم سپتامبر 2008 مرورگر اینترنتی متن باز خود موسوم به Chrome را برای سیستم عامل ویندوز عرضه کرد. گوگل در ژوئن 2009 نسخه ویژه ای از این مرورگر را در اختیار توسعه دهندگان نرم افزارهای اپل و لینوکس قرار داد تا بتوانند این محصول را برای سیستم های عامل مک و لینوکس نیز تکمیل کنند. در حال حاضر نسخه Chrome3 از این مرورگر متن باز عرضه شده که نسبت به نسخه های قبلی سریع تر و ایمن تر است. مرورگر Chrome هم اکنون صاحب 7/3 درصد از بازار جهانی مرورگرهای اینترنتی است. و عاقبت شرکت مایکروسافت در تاریخ 19 مارس 2009به منظور افزایش رقابت خود با فایرفاکس، Safari، Chrome و Opera،آخرین نسخه از مرورگر اینترنتی خود را با نام Internet Explorer8 به بازار عرضه کرد. این محصول که سریع ترین مرورگر اینترنتی مایکروسافت محسوب می شود، قابلیت های فراوانی را در خود جا داده که از جمله آنها می توان به سیستم به روزرسانی خودکار سایت ها اشاره کرد. این سیستم به گونه ای ساخته شده که به صورت خودکار، به روز شدن سایت های اینترنتی مورد نظر کاربر را به او اطلاع می دهد. فناوری دیگر به کار رفته در این مرورگر اینترنتی باز کردن چندین سایت اینترنتی در یک صفحه مرورگر است. در این محصول سیستم جست وجوگر InPrivate محدود شده است تا عدم دسترسی کاربران به سایت های ممنوعه آسان تر شود. مایکروسافت هم اکنون صاحب 68 درصد از بازار جهانی مرورگرهای اینترنتی است.