روزنامه خراسان، محمد مهدی مولایی - عنوان «رسانه های دیجیتال» آن قدر جذابیت دارد تا پایت را به نمایشگاه باز کند. به خصوص این که امسال پسوند «بین المللی» نیز به آن اضافه شده باشد. اما آن چه در داخل نمایشگاه در جریان است نکته امیدوارکننده ای ندارد؛ ایرادها و انتقادهای سال گذشته که به قوت خود باقی مانده اند، هیچ، «بین المللی» کردن این جشنواره به خوراک جدید رسانه ها برای انتقاد مبدل شده است.

بازار بزرگ سی.دی فروشان مقیم مرکز

نرم افزارهای رسانه ای، بین الملل، رسانه دیجیتال در آینه هنر، فناوری و نوآوری، نرم افزارهای تلفن همراه، بازی های رایانه ای، سازمان ها و استان ها،خانواده و رسانه های دیجیتال، هنرهای ‌دیجیتال، پایگاه های اینترنتی و وبلاگ ها، نشست ها و کارگاه های آموزشی، شهر دیجیتال و مسابقات، بخش های مختلف جشنواره را تشکیل می دهند که هر کدام با رنگ متفاوتی روی نقشه نمایشگاه مشخص شده اند. نقشه نمایشگاه را می توان از پایگاه های اطلاع رسانی تهیه کرد که در ابتدای درهای ورودی سالن اصلی مصلا قرار دارند.

رنگ قرمز مربوط به بخش نرم افزارهای رسانه ای است که روی نقشه بیشترین سطح را به خود اختصاص داده. این بخش همانند دوره های قبلی بیش از آن که عرصه ای برای معرفی نرم افزارهای رسانه ای باشد، فضایی برای خرید انواع سی.دی و دی.وی.دی ایرانی و خارجی است. شاید برای برخی مراجعه کنندگان تنها بخش چشمگیر نمایشگاه همین جا باشد چرا که این فرصت را می یابند تا با خرید چند سی.دی و دی.وی.دی با تخفیف قابل توجه، دست خالی از نمایشگاه بیرون نروند، وگرنه سایر بخش ها که فقط مناسب پرسه زنی اند.

از نمایشگاه بین المللی تا نمایش بین المللی بودن

آبان ماه سال گذشته صفار هرندی، وزیر سابق فرهنگ و ارشاد اسلامی ضمن مثبت ارزیابی کردن برگزاری دومین دوره نمایشگاه رسانه های دیجیتال از بین المللی شدن دوره های بعد خبر داد. این وعده در کمتر از یک سال حالا تحقق یافته و با گشت کوتاهی در نمایشگاه می توان دید که چطور این جشنواره با نصب تعداد قابل توجهی پرچم کشورهای خارجی به مرتبه بین المللی ارتقا پیدا کرده است. در حالی که نمایشگاه روزهای میانی خود را پشت سر می گذارد، در ویژه نامه جشنواره این عبارت درج شده است: «امروز- فردا نمایشگاه بین المللی می شود». غرفه طویلی را که با پرچم های کشورهای آمریکای لاتین پوشانده و با پوسترهای چه گوارا و فیدل کاسترو تزئین شده، خانه آمریکای لاتین که یک نهاد غیردولتی ایرانی است راه اندازی کرده تا رسانه ها تیتر بزنند: «حضور آمریکای لاتینی ها در جشنواره بین المللی تهران».

در سمت دیگر طبقه دوم سالن که قرار است بخش بین المللی نمایشگاه باشد و روی نقشه با رنگ آبی مشخص شده، با غرفه های در دست ساختی پر شده که پرچم کشورهای فلسطین، لبنان، سوریه و غیره بر سر در آن ها نصب شده است. بین المللی شدن نمایشگاه جنبه قابل توجه دیگری نیز دارد و آن زمانی است که گوینده رادیوی جشنواره، خوش آمدگویی ها و اطلاعیه ها را به جز زبان فارسی، به زبانی که به انگلیسی شبیه است نیز می خواند. به نظر می رسد در حالی که «الکامپ» (الکترونیک، کامپیوتر و تجارت الکترونیکی) و «تلکام» (مخابرات) - نمایشگاه های پرسابقه حوزه فناوری اطلاعات در ایران - پس از گذشت سال ها برگزاری هنوز در بخش بین المللی خود به وضعیت قابل قبولی نرسیده اند، عجله برای بین المللی کردن نمایشگاهی که هنوز وضعیت داخلی تثبیت شده ای ندارد، چنین پیامدی را به دنبال داشته است.

هنر خیمه شب بازی دیجیتالی

وارد بخش هنر نمایشگاه که می شوی کودکان امروز و دیروز مشغول خمیربازی اند و با خمیر شکل های عجیب و غریب مورد نظرشان را می سازند. نگاه متعجب من که به دنبال پیدا کردن رابطه ساختن آدمک های خمیری با رسانه های دیجیتالم، کافی است تا مسئول غرفه خود به حرف بیاید: «می خواستیم تفاوت و تقابل بین این بازی های قدیمی و بازی های رایانه ای را برای نسل جدید نشان دهیم». اجرای پانتومیم، خیمه شب بازی، نمایش فیلم سینمایی و نمایشگاه کاریکاتور دیگر بخش های هنری نمایشگاه را تشکیل می دهند. تلاش شده تا محتوای این اجراهای هنری مرتبط با موضوعات دیجیتالی انتخاب شوند.

کاریکاتورها همه در مورد موضوعات مرتبط با تکنولوژی و فضاهای مجازی اند و دو هنرمند پانتومیم کار، نمایشی را درباره رایانه اجرا می کنند که مورد توجه حاضران قرار می گیرد. نمایش فیلم به صورت روزانه در سه-چهار نوبت در سالنی انجام می شود که در چند بار مراجعه من چند نفر بیشتر در آن دیده نمی شدند. فیلم هایی برای نمایش انتخاب شده اند که عنوانی مرتبط با موضوع نمایشگاه داشته باشند، از جمله آن ها می توان به «هکر، من ربات هستم» و «ضدتراست» اشاره کرد. طبقه دوم نمایشگاه به جز بخش آبی رنگ «بین الملل» و سبزرنگ «رسانه دیجیتال در آینه هنر» بخش دیگری با عنوان «فناوری و نوآوری» دارد. جا دادن غرفه فروش «هاست و دامنه» در بخش نارنجی رنگ «فناوری و نوآوری» از جمله اقدام های نوآورانه ای است که در این نمایشگاه انجام شده است.

جای خالی زلیخا

قسمت عمده بخش سازمان ها و استان های نمایشگاه را سازمان صدا و سیما پر کرده است. غرفه های شبکه ها و معاونت های مختلف سازمان قرار است آخرین دستاوردهایشان را در حوزه رسانه های دیجیتال عرضه کنند. اگر سال گذشته غرفه صدا و سیما با دکور سریال حضرت یوسف (ع) تزئین شده بود و بازدیدکنندگان برای گرفتن عکس یادگاری با مجسمه «زلیخا» و چند مجسمه دیگر سری به این غرفه می زدند، امسال حتی این جذابیت هم وجود ندارد و صدا و سیما به یکی از کم بازدیدترین بخش های نمایشگاه تبدیل شده است. حضور صدا و سیما در نمایشگاه اما با خبرسازی دیگری همراه شد و آن سخنرانی معاون توسعه و فناوری این سازمان در مراسم افتتاحیه بود که از شروع آزمایشی پخش تلویزیون روی تلفن همراه در شهر تهران خبر داد.

گیم نتی برای بازی های رایانه ای

بخش بازی های رایانه ای جذاب ترین بخش نمایشگاه برای مراجعه کنندگان از سنین پایین است. غرفه های برخی شرکت ها و سازمان های تولیدکننده بازی های رایانه ای ایرانی در کنار فضاهایی قرار گرفته که برای بازی آماده شده است. دستگاه های بازی رایانه ای در کنار حضور قابل توجه کودکان و نوجوانان، سالن این بخش را به شکل یک گیم نت بزرگ درآورده است. غرفه بازی دختران و پسران جدا از هم در نظر گرفته شده و در کنار آن ها بخش شبیه سازی سه‌بعدی رانندگی نیز قرار دارد. در این بخش بنیاد ملی بازی های رایانه ای هم حضور فعالی دارد و اطلاع رسانی مناسبی در مورد فعالیت هایش انجام می دهد. ایجاد فضایی برای حضور هم زمان تولیدکنندگان در کنار کودکان و نوجوانان علاقه مند و از سویی اطلاع رسانی مناسب به والدین، بخش بازی های رایانه ای را به یکی از معدود قسمت هایی تبدیل کرده که می توان نمره قبولی برای آن در نظر گرفت. بخش قهوه ای رنگ مسابقات نیز دیگر محل حضور گسترده کودکان و نوجوانان است که با ایجاد بازی هایی از قبیل «هزارتو» برای ساعاتی اوقات فراغت برخی بازدیدکنندگان نمایشگاه را پر می کند.

حاشیه وبلاگی نمایشگاه

نمایشگاه امسال اما با حاشیه هایی هم همراه بود که از جمله آن ها حضور محمد نوری زاد در غرفه ۱۰۰ چهره وبلاگ نویس بود. در این غرفه وبلاگ نویسان سرشناس حضور پیدا می کنند تا با حاضران در نمایشگاه گفت وگو کنند. محمد علی رامین، شهاب مرادی و انوشیروان ارجمند از جمله کسانی اند که در نمایشگاه برای پاسخ گویی به مراجعه کنندگان حاضر شده اند. حضور محمد نوری زاد، کارگردان سینما که برخی مطالب وبلاگی او درباره وقایع اخیر کشور، جنجالی شده با ازدحام زیاد بازدیدکنندگان و برخی تنش ها همراه بود. آن طور که سایت وبلاگ نیوز نوشته، وبلاگ نویسان مذهبی که از برخورد و گفته های اخیر نوری زاد ناراحت بوده اند به اعتراض به او برخاسته اند. این تنش در نهایت با دخالت ماموران حراست نمایشگاه پایان یافت. برنامه های این غرفه که از طریق سایت www.100chehre.ir نیز قابل پی گیری است تا پایان نمایشگاه ادامه دارد و وبلاگ نویسان شناخته شده دیگری نیز در آن حضور پیدا خواهند کرد. جای پای وبلاگستان در بخش های دیگر نمایشگاه نیز به چشم می خورد که از جمله آن می توان به غرفه ۱۰۰ وبلاگ برتر و هم چنین بخش معرفی وبلاگ ها و وب سایت های برگزیده اشاره کرد.

۱۰ فرمان اینترنتی

اگر گذر مراجعه کنندگان به بخش «خانواده و رسانه های دیجیتال» بیفتد علاوه بر آن که متوجه می شوند چطور برخی گروه های منحرف در اینترنت از طریق موسیقی های آرامش بخش فعالیت می کنند، می توانند کاغذی را شامل ۱۰ فرمان اینترنتی دریافت کنند. این ۱۰ فرمان شامل ۱۰ راهنمایی به مادران و پدرانی است که فرزندان شان از اینترنت استفاده می کنند.

به همراه فرزندتان به اینترنت بروید، در مورد اینترنت با فرزندتان صحبت کنید، اخلاق خوب را تشویق کنید، با فرزندتان در مورد نحوه استفاده از اینترنت به توافق برسید، فرزندتان را تشویق کنید که در مورد دادن اطلاعات شخصی خوددار باشد، اجازه ندهید فرزندتان به تنهایی اشخاص ناشناسی را که با آن ها در اینترنت آشنا شده ملاقات کند، به فرزند خود کمک کنید که بفهمد اطلاعات داخل اینترنت می تواند تقلبی هم باشد، از کنجکاوی فرزندتان زیاد انتقاد نکنید، اطلاعات و اتفاقاتی را که فکر می کنید غیرقانونی است اطلاع بدهید و راه حل های تکنیکی می توانند گاهی کمک کننده باشند، مجموع این ۱۰ فرمان اند. کارگاه آموزشی «سواد دیجیتال بیاموزیم» و چند غرفه مرتبط با مباحث خانواده در فضای مجازی از دیگر بخش های این قسمت محسوب می شوند.

در انتظار تغییر

سیدمحمد حسینی، وزیر جدید فرهنگ و ارشاد اسلامی از احتمال تبدیل مرکز «رسانه های دیجیتال» به معاونتی در این وزارت خانه خبر داده است. خبری که نشان از درک البته دیرهنگام اهمیت رسانه های جدید در وزارت ارشاد است. این وعده اگر به سرنوشت وعده وزیر پیشین دچار نشود می توان امیدوار بود تحولات قابل توجهی در زمینه رسانه های دیجیتال رخ دهد و نگاه جدی تری به این حوزه جدید متمرکز شود. افزایش تعداد غرفه ها، مساحت سالن های نمایشگاه و تعداد کارگاه ها و نشست ها که نشان‌دهنده توسعه کمی جشنواره است محور اصلی صحبت های وزیر در مراسم افتتاحیه بود.

اما آن چه می تواند جشنواره را به وضعیت مناسب تری برساند نه توسعه کمی و بی هدف، بلکه در درجه نخست مشخص شدن تعریف و جایگاه نمایشگاه است. به نظر می رسد در میان انبوه نمایشگاه های حوزه آی.تی از یک سو و نمایشگاه های حوزه فرهنگی و رسانه ای از سوی دیگر هنوز جایگاه و کارکرد نمایشگاه رسانه های دیجیتال مبهم است. برگزارکنندگان جشنواره رسانه های دیجیتال برای فراتر رفتن نمایشگاه از مکانی برای «دور هم بودن» باید در نحوه برگزاری و سیاست گذاری های آن تجدیدنظر کنند.