خبرگزاری ایسنا - اتفاقات بسیاری در جهان به وقوع میپیوندند که به دلیل وجود رسانههای متعدد در کمترین زمان و حتی حین وقوع در سطح جهانی منعکس میشوند؛ این امکان با وجود ابزارهای فنی و سختافزاری مدرن و به روز به وجود میآید اما باید دید رسانههای پرمخاطب دنیا برای حفظ مخاطبهای جذب کرده طی سالیان متمادی اخبار را با کدام روشهای خبری منتشر میکنند تا در شرایطی که میدانیم رسانهها طرفدارانه و بعضا مغرضانه مینویسند ذهن مردم با واقعه درگیر شود و تاثیر مورد نظر را بگذارد.
تاکتیک سابقهنویسی که در دنیای روزنامهنگاری یکی از روشهای معمول در تهیه خبر برای جریانسازی و مسیردهی به اخبار و کمک شایانی به روزنامهنگار است؛ نشست هدایت شونده که در آن برخی از اخبار و اسرار حفظ میشوند و برخی دیگر با اهداف از قبل تعیین شده به گونهای زمانبندی میشوند که هر یک از آنان به هدفی که مدنظر قرار میدهند اصابت کنند، یا تاکتیک ماساژ پیام که انواعی همچون تاکتیک حذف، تاکتیک کلی بافی، تاکتیک زمانبندی، تاکتیک قطرهچکانی، تاکتیک موجی و تاکتیک تبخیر دارد از جمله راههای القای خبر و پیام آن در پوشش اخبار به مخاطبان است.
در این باره نظر برخی از اساتید ارتباطات را درباره تاکتیکهای پوشش خبری که در جهان کنونی رسانهها و مطبوعات مورد استفاده قرار میگیرد را جویا شدیم.
انتظار برای تکنیکهای جدیدی درعرصه خبری
تکنیکهایی که برای پوشش خبری در جهان امروز استفاده میشود با توجه به تحولاتی که هر روز اتفاق میافتد، کافی نیست؛ در شرایطی که در جهان کنونی شاهد تغییر تعریف گیرنده و فرستنده پیام هستیم باید روشها و تکنیکهای جدیدی در عرصه پوشش خبری در سطح جهان را در آینده نزدیک به انتظار بنشینیم.
امیدعلی مسعودی ـ رییس دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه سوره ـ در گفتوگو با خبرنگار رسانه ایسنا، درباره تکنیکهای پوشش خبری در جهان معتقد است: نخستین روش که در مطبوعات و خبرگزاریهای جهان مورد استفاده قرار میگیرد برجستهسازی است؛ اینکه یکی تیتر یک میشود و دیگر اخبار به ترتیب اهمیت در ردیفهای بعدی قرار میگیرد.
او ادامه داد: در حال حاضر تکنیک رایج دنیا که نزدیک به دو دهه است روزنامهنگاران به آن روی آوردهاند، حرکت از خبرنویسی سخت به سوی نرم است زیرا این سبک خبرنویسی برای خوانندگان امروزی جذابتر است.
وی با بیان این که در حوزه انتشار خبر و سیاستگذاری خبری هم تحولات تازهای در جهان اتفاق افتاده است، افزود: بعد از جنگ عراق به دلیل حضور خبرنگاران در مناطق خاورمیانه و جنگی، خبرنگاری به حوزههای تخصصی کشیده شد. مثلا هر خبرنگار فقط در یک حوزه مثل صرفا انرژی هستهای به طور ویژه فعالیت میکند.
او توضیح داد: در همین راستا دانشکده مطالعات جهان در دانشگاه تهران ایجاد شده است که خبرنگاران نیز میتوانند در مقطع ارشد به طور تخصصی در این زمینه تحصیل کنند.
مسعودی همچنین اظهارکرد: با توجه به مسایل جدید ارتباطی و رسانههای مدرن، مخاطبان از حالت دریافت یک سویه پیام خارج شده و میتوانند پیام تولید کنند. این امکان از طریق تعاملات اینترنتی که تنها در حوزه نوشتاری و دیداری نبوده بلکه مولتی مدیا و چندرسانهیی است فراهم میشود.
۲۰ تکنیک پوشش خبری برای تاثیر بر مخاطب
محمدتقی روغنیها نیز با بیان اینکه تکنیکهای پوشش خبری کلاسیک در کتب آموزشی وجود دارند، گفت: آنچه در رسانههای امروز مشهود است اینکه بر خلاف گذشته به دلیل تعدد رسانهها سانسور کلی اخبار صورت نمیگیرد. شاید به همین دلیل حداقل بخشی از اخبار منتشر میشود.
این استاد ارتباطات با بیان این که روغنیها 20 نوع تکنیک پوشش خبری برای درگیر کردن و تاثیر بر ذهن مخاطب وجود دارد، ادامه داد: یکی از تکنیکهای پوشش خبری بزرگنمایی خبرهای خاص است تا اخبار دیگر در محاق و تحت شعاع آن قرار گیرند. این یکی از متداولترین روشهای پوشش اخبار در رسانهها و مطبوعات جهان است.
وی از تحریف خبر به شکلی که بخشی از خبر را طرح میکنند و عنوان بخش دیگری را نادیده میگیرند و به حاشیههای موضوع به جای اصل خبر میپردازند را نوع دیگری از پوشش خبری عنوان کرد.
تاکتیکهای کلیبافی و حذف کلمات
همچنین سعید خال ـ استاد ارتباطات ـ با بیان اینکه همه رسانههای بزرگ دنیا برای تاثیرگذاری بر مخاطب از تاکتیکهای متفاوت ارتباطی و رسانهیی استفاده میکنند، اظهار کرد: علیرغم شعار رسانهها مبنی بر کار بیطرفانه شاهد نظام سلطه در بخش فرهنگی و رسانهیی هستیم.
او از تاکتیکهای کلیبافی، حذف کلمات، برجستهسازی، شایعهپراکنی و تاکتیکهای دیگر به عنوان روشهای پوشش خبری که از سوی رسانههای بزرگ جهان اعمال میشود نام برد.
وی خاطرنشان کرد: با افزایش جو اعتمادسازی در بین مخاطبان از سوی رسانههای داخلی میتوان میزان کاربرد خبررسانی رسانههای خارجی را به صورت عملی خنثی کرد. هر کدام از رسانهها در جهت اهداف خود کار میکنند. رسانههای خارجی از بیاعتمادی مردم به رسانههای خودی سوء استفاده میکنند اما رسانههای داخلی باید این تاکتیک را خنثی کنند.
روش قطرهچکانی
او از تاکتیک قطرهچکانی که اخبار را قطره به قطره به ذهن مخاطب میچکاند و تاکتیک زمانی که بریده بریده اخبار را در فواصل زمانی معین منتشر میکند نیز به عنوان تاکتیکهای دیگر پوشش خبری نام برد.
روزنامههای معتبر فاقد خبر خام
حسین قندی - استاد ارتباطات - درباره تکنیکهای پوشش خبری در جهان اظهار کرد: روزنامههای جهان خبری که در جایی همچون خبرگزاریها و سایتهای اطلاعرسانی منتشر شده است را پردازش کرده و با توجه به آن گزارش یا مقاله مینویسند یا روی آن گفتوگو میگیرند.
وی افزود: هیچ روزنامه بزرگی در جهان هیچ خبر خامی را از روی خبرگزاریها منتشر نمیکند؛ در 10 سال اخیر یک بار یک روزنامه خبری به نقل از آسوشیتدپرس منتشر کرد که آن هم با ذکر منبع بود. پرورش خبر و خبرسازی به صورت واقعا عملیاتی بین خبرنگاران خارجی دیده میشود. به نحوی که کمتر در دفتر روزنامه حاضرند و بیشتر وقت خود را برای جمعآوری اطلاعات مستند در جامعه میگذرانند.
این استاد ارتباطات خاطر نشان کرد: در ایران خبرنگاران اخبار مورد نظر برای بستن صفحات را از روی سایتهای خبری کپی میکنند؛ در روزنامههای معتبر جهان یک خبر خام وجود ندارد و همه تولید خود آنهاست.
با وجود امکانات پیشرفته و نمایندگیهای متعدد رسانهها و مطبوعات بزرگ و نامی دنیا و آشنایی اساتید و متخصصان داخلی با چگونگی تاثیر آنها بر افکار عمومی جهان، یافتن راهکاری از سوی روزنامهها و رسانههای داخلی برای تاثیرگذاری هر چه بیشتر بر افکار عمومی ضروری به نظر میرسد.