روزنامه خبر، فریبا فرهادیان - کاربران ایرانی اینترنت با یک جمله خیلی آشنایند: «دسترسی به این سایت امکان‌پذیر نیست». فیلترینگ سایت‌ها جزء تقریبا جدایی‌ناپذیر اینترنت ایرانی است. به چراهای این موضوع زیاد پرداخته شده، اما آن‌چه مهم است، اتفاق دیگری است که چینی‌ها در آن گوی سبقت را از دیگران ربوده‌اند: شکستن فیلترینگ و ورود به سایت‌هایی که از نظر دولت‌ها خلاف قانون است، به یک فناوری روز دنیا تبدیل شده است.
به گزارش نیویوک‌تایمز، تیر ماه گذشته بود که برخی سایت‌های دانلود رایگان نرم‌افزار، امکان دانلود رایگان نرم‌افزاری را برای کاربران خود فراهم کردند که می‌توانست روزنه گریزی باشد. این برنامه کامپیوتری می‌توانست سانسورهای دولتی را شکست دهد.
مثل همیشه، دانشجویان اولین کسانی بودند که کلید را گرفتند. البته آن‌ها هم بیکار ننشستند و کلید ورود به سایت‌های فیلتر شده را از طریق ایمیل و اشتراک فایل برای دیگران هم فرستادند. اوضاع طوری شد که بیش از 400 هزار نفر در سراسر جهان، اواخر پاییز گذشته به گشت‌وگذار بدون سانسور در وب مشغول شده بودند.
امان از این نرم‌افزارهای چینی
اما این نرم‌افزار از کجا آمده بود؟ این نرم‌افزار را گروهی چینی به‌نام فالون‌گنگ تولید کرده بود. فالون‌گنگ، یک جنبش نرم‌افزاری ضد دولتی در کشور چین است که از سال 1378 / 1999 و علی‌رغم مخالفت‌های جدی دولت چین، هم‌چنان به کار خود ادامه می‌دهد و به دنبال شکستن سانسورهای دولتی است. دولت چین، فالون‌گنگ را مکتب خطرناکی معرفی کرده که زندگی هزاران نفر را به تباهی کشانده است.
پس از آن‌ها، یک گروه غیرانتفاعی ضد سانسور دیگر، این نرم‌افزار را در دسترس عموم قرار داد. هم‌اینک بیش از 300 هزار نفر در سراسر جهان از این نرم‌افزار برای مقاصد خود استفاده می‌کنند.
محققان دانشگاه تورنتو نیز سیستمی ساختند که به‌راحتی، هرکسی را از سد فیلترینگ‌های دولتی رها می‌کرد. هدف این محققان از تهیه نرم‌افزار فوق این بود که امکانی برای شرکت‌های رسانه‌ای دنیا فراهم آورند تا تولیدات دیجیتالی خود را به راحتی از طریق وب برای کاربرانی که در پس فایروال‌های دولتی گرفتارند، ارسال کنند. اما آن‌ها تنها با درج یک جمله در وب‌سایت خود، خطر پنهان در پس این جنگ الکترونیکی خاموش را به افراد گوشزد کردند: «گذشتن از سانسور ممکن است تجاوز به قانون باشد. به خطرات احتمالی و عواقب آن بیاندیشید».
اینترنت علاوه‌بر این‌که یک کانال ضروری برای تجارت و سرگرمی و کسب اطلاعات گوناگون است، توانسته به یک ابزار قدرتمند سیاسی و کنترلی نیز تبدیل شود. ایرانی‌ها تنها کسانی نیستند که در کار با اینترنت با فیلترینگ مواجه می‌شوند. در حال حاضر بیش از 20 کشور دنیا از انواع سیستم‌های پیچیده فیلترینگ برای کاربران خود استفاده می‌کنند. چین، پاکستان، عربستان سعودی، سوریه و حتی برخی کشورهای غربی نیز به این کار اقدام کرده‌اند. این سانسورها از طرف گروه‌های مختلف سیاسی، مذهبی، اجتماعی، دیپلمات‌ها و حتی افسران نظامی و اطلاعاتی انجام می‌گیرد.
تجریه چینی
چین یکی از کشورهایی است که در زمینه فیلترینگ فعالیت‌های زیادی داشته است. هم دولت و هم مخالفان دولت، در یک بازی موش و گربه با یکدیگر سعی دارند دست یکدیگر را بخوانند. با شروع به کار فالون‌گنگ، دولت چین 40هزار نفر را به عنوان مامور سانسور در 12 مرکز منطقه‌ای به‌کار گرفت و به صدها هزار دانشجو در قبال انباشتن اینترنت با پیام‌های دولتی و تحت فشار قرار دادن مخالفان دولت حقوق پرداخت کرد. مخالفان هم به این سیستم دولتی لقب «دیوار دیجیتالی برلین» داده‌اند. این گروه‌ها از تلاش‌های ضد سانسوری خود به عنوان یک ابزار سیاسی قدرتمند یاد می‌کنند.
کاربران اینترنت در چین هر هفته 10میلیون پیام ایمیل و 70 میلیون پیامک از گروه فالون‌گنگ دریافت می‌کنند که آن‌ها را به استفاده از انواع رایگان نرم‌افزارهای فیلترشکن تشویق می‌کند.
فیلترشکن‌ها چطور کار می‌کنند؟
اما سوال این‌جاست که سیستم‌های سانسور و ضد سانسور چگونه کار می‌کنند؟ سیستم‌های سانسور دولتی قادرند دسترسی به آدرس‌های اینترنتی را مسدود کنند. این آدرس‌ها که بی‌شباهت به شماره تلفن نیستند، آی.پی نام دارند و اعداد را در 4 قسمت کنار یکدیگر قرار می‌گیرند، مانند 209.85.171.100 که آی.پی google.com است. کاری که نرم‌افزار فیلترشکن انجام می‌دهد، این است که کاربر را به کامپیوتری در خارج از کشور وصل می‌کند و این، کامپیوتر خارجی است که او را به آدرس وب‌سایت ممنوعه رهنمون می‌شود.
اما دولت‌ها هم بیکار ننشسته‌اند و مسیر جایگزین را با استفاده از تکنیک‌های پیچیده و متنوع از کار می‌اندازند. در مقابل، نرم‌افزار فیلترشکن نیز آدرس اینترنتی کامپیوتر خارج از کشور را در عرض چند ثانیه تغییر می‌دهد؛ یعنی در همان زمانی که سیستم سانسور یک آدرس را تشخیص می‌دهد، نرم‌افزار آن را تغییر می‌دهد. با این وصف، مشخص نیست آیا این بازی موش‌وگربه به نتیجه‌ای می‌رسد یا خیر؟
