روزنامه اعتماد، بیتا عظیمی نژاد* - یکی از موضوعاتی که همیشه در رشته روزنامه نگاری مورد بحث است اعتبار خبر و اطمینان به خبر است. این موضوع با پیدایش روزنامه نگاری شهروندی وارد مرحله جدیدی از چالش ها شده است. در این نوع از روزنامه نگاری هر شخصی با توجه به عقاید، سلایق و ذائقه خود از دنیای بی کران اطلاعات خبرهایی را برمی گزیند و برای شبکه ارتباطی خود ارسال می کند. با در نظر گرفتن این واقعیت که با کاهش رضایت عمومی از خبرهای رسانه یی، روزنامه نگاری وارد مرحله جدیدی از بحران اعتماد و اطمینان شده است. این پرسش مطرح است که مخاطبان چگونه به خبرها و اطلاعات در روزنامه نگاری شهروندی اعتماد می کنند. یکی از مهم ترین اتفاقات در روزنامه نگاری شهروندی ایجاد شبکه اجتماعی فیس بوک است که تعداد بسیار چشمگیری در سراسر دنیا عضو این شبکه شده اند. مطالب زیر چکیده یی است از مصاحبه یکی از محققان و نویسندگان mediachannel روری اوکانر با رندی زوکر برگ رئیس سازمان ارتباط رسانه ها با فیس بوک. به گفته وی تحقیقات نشان داده است تاثیر پیام های نوشتاری، تصویری و صوتی ارسال شده از طرف یک دوست خیلی بیشتر است و شما با علاقه فراوانی آن را می خوانید یا تماشا می کنید. در این شبکه میزان اعتماد به پیام از انتشار آن بین اعضا مشخص می شود. مخاطبان همیشه علاقه مند هستند خبرها و اطلاعات را از روزنامه نگاران، کارشناسان و شبکه های خبری معتبر دریافت کنند ولی امروزه به دلیل فضای اشباع شده از خبر و اطلاعات گوناگون همه به پیام های ارسالی از سوی دوستان خود با گزینش های سلیقه یی اعتماد می کنند. زمانی که شما خبری از دوستی دریافت می کنید که نظر خود را نیز با عناوین «این خبر را حتماً بخوانید» یا «بسیار جالب» ضمیمه کرده است مشتاقانه آن را می خوانید یا اگر پیامی از آنها برای توصیه به تماشای فیلم یا شنیدن موسیقی می رسد. هر روز شاهد پیوستن تعداد زیادی از روزنامه نگاران و کمپانی های رسانه یی به چنین شبکه هایی هستیم و این نشانگر این است که روزنامه نگاران علاقه مندند تا پیام هایشان را برای کاربران فیس بوک ارسال کنند و از این طریق با ورود به شبکه های دوستانه خبرها و اطلاعات موثق آنها با بهره مندی از اعتماد بین دوستان شبکه منتشر شود. مشکلی که اوایل شبکه هایی مانند فیس بوک با روزنامه نگاران و سایت های خبری داشتند تردید آنها در ارسال خبرهایشان به این شبکه بود. آنها معتقد بودند پیام ها و خبرهایشان باید فقط از طریق سایت خبری خودشان در اختیار مخاطبان قرار گیرد ولی به تدریج متوجه شدند مردم پیام ها را از هر کجا که بخواهند و بتوانند می گیرند، نه لزوماً از سایت های مخصوص خبری و البته این به آن معنا نیست که دیگر احتیاجی به شبکه های معتبر خبری و روزنامه نگاران حرفه یی نیست. مردم همیشه در مورد خبر، سیاست، موضوعات مهم و اتفاقات روزمره نیازمند عقاید کارشناسانه، حرفه یی و موثق هستند ولی نکته مهم این است که زمانی که در شبکه فیس بوک هستند ترجیح می دهند از همان جا اخبار را دریافت کنند به همین دلیل با همکاری شبکه خبری ای بی سی بخشی طراحی شد که کاربران به خبرهای آن دسترسی داشته باشند و حتی صفحه های مخصوصی تعبیه شد تا گزارشگران بتوانند تجربیات و حرف های خود را با کاربران فیس بوک در میان بگذارند و این بخش با مقاله ها، مناظره ها و بحث ها با حضور صاحب نظران و کاربران بسیار فعال شد و از این طریق بود که بهترین ایده ها برای مناظره های تلویزیونی انتخابات ریاست جمهوری 2009 امریکا به دست آمد.

با این وجود بی میلی و تردید شبکه های خبری برای پخش خبرها و پیام هایشان از فیس بوک قابل درک است و به همین دلیل امکانی به تازگی فراهم شده است که کاربران با ورود به فیس بوک به راحتی به شبکه های خبری سی ان ان و CBS متصل می شوند.

یکی از اتفاقات بسیار جالب در مورد فیس بوک تبدیل باشتاب این شبکه اجتماعی به فضای جریان خبری است که می توان نظر، گرایش و بینش کاربران را نسبت به موضوعات مهم خبری ارزیابی کرد. برای همین این شبکه مجهز به وسیله بسیار شگفت انگیزی به نام lexicon (واژگان) است که می توان با وارد کردن کلمه مورد نظر خود به راحتی از نظرات کاربران آگاه شد. این کار در زمان انتخابات امریکا بسیار جالب بود و با وارد کردن نام اوباما یا پیلن می شد جریان حاکم بر کاربران در مورد انتخابات را حدس زد. این وسیله بهترین راه برای شناخت بیشتر کاربران است که مشخص می کند از چه خبرهایی بیشتر استفاده می شود و چه خبرهایی را برای انتشار انتخاب می کنند و بر سر چه موضوعاتی اغلب بحث می کنند. علاوه بر این lexicon می تواند مشخص کند در هر کدام از ایالت های امریکا کدام موضوع و خبر مورد علاقه کاربران است.

یک نوع بینش کلاسیک بین صاحب نظران وجود دارد که در این شبکه های اجتماعی گروه های دوستانه بیش از آنکه مشتاق دریافت نظرات و ایده های متفاوت باشند در حقیقت باورها و عقاید خود را تکرار و تشدید می کنند. این شبکه های دوستانه گروه ها و دوستان هم فکری هستند که پیام ها و اخباری را گزینش و منتشر می کنند که مطابق با سلیقه و ذائقه شان باشد. این نگرش زمانی درست است که شبکه های اجتماعی را فقط بخش شخصی (پروفایل) در نظر بگیریم. فقط در این بخش است که هر کاربر اطلاعات مربوط به خود را وارد می کند، علایق و عقاید خود را می نویسد، عکس هایش را نشان می دهد و با دوستانش در مورد احساسات شخصی خود سخن می گوید. این قسمت دقیقاً فضای یک طرفه یی است ولی این بخش پروفایل فقط قسمت بسیار محدودی از این شبکه ها و این وب سایت های اجتماعی است. فعالیت های بسیار متنوعی وجود دارد که شما را از دنیای شخصی خود خارج می سازد تا وارد دنیای دیگران شوید.

گروه های متفاوتی وجود دارد و درباره مسائل مختلفی بحث می کنند و کاربران با پیوستن به آنها با تفکرات، اندیشه ها و ایده های جدید آشنا می شوند.

در حقیقت مهم ترین ماموریت شبکه های اجتماعی مانند فیس بوک آموزش و انتشار اطلاعات جدید است. این شبکه ها موظفند مردم را برای آموختن و شریک کردن دیگران در اطلاعات و دانش شان تشویق کنند. میزان مطالب جدیدی که دوستان در این شبکه ها از همدیگر یاد می گیرند قابل تصور نیست.

منبع؛ media channel
* مدرس روزنامه نگاری