سایت خبرآنلاین، علیرضا نورایی - مصرف‌کنندگان غربی به تکرار این ایده در رسانه‌ها عادت کرده‌اند که افزایش قدرت محاسبه تلفن‌ها به جایگاه سنتی رایانه‌ها صدمه خواهد زد. شاید بررسی این مساله و البته برای بعضی شرکت‌ها، دغدغه، ما را به این نتیجه‌گیری برساند که مطرح‌کنندگان آن، چندان هم بی‌راه نگفته‌اند. در آفریقا و برخی دیگر از مناطق فقیرنشین دنیا، این گوشی همراه هستند که تمام قدرت محاسبه در آنها جمع شده است. چنان که تعداد گوشی‌های همراه بسیار بیشتر از رایانه‌های شخصی و وسایل ارتباطی با پهنای باند بالا است.
در نتیجه، کاربردهای ابتکاری جدید از ارتباط سیار، ابتدا در مناطق در حال توسعه بروز پیدا کرد و با ادامه این روند احتمالا می‌توان از حالا، چشمه‌ای از نحوه کاربری گوشی موبایل را در کشور‌های ثروتمندتر ترسیم کرد.
نقل وانتقال اعتبار به وسیله تلفن همراه، هم‌اکنون به طور جزئی در برخی نقاط قاره آفریقا جایگزین وجه نقد شده است. در این نقاط، کاربران تنها به واسطه یک پیام متنی بین گوشی‌ها به انتقال اعتبار می‌پردازند.
به نظر می‌رسد که ارتباطات سیار و گوشی‌های موبایل دیگر فقط برای صحبت تلفنی به کار نمی‌روند و به تدریج به کاربری آنها افزوده خواهد شد. چه آن‌که برخی کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند که گام بعدی در کاربری تلفن همراه، راه‌یابی شبکه‌های اجتماعی مانند فیس‌بوک به شبکه‌های ارتباطات همراه است. طی این چند سالی که از تولد فیس‌بوک، مای‌اسپیس و فرندستر می‌گذرد، ده‌ها میلیون نفر به عضویت آنها درآمده‌اند.
شاید شبکه‌های اجتماعی برای افرادی که به نوعی با اینترنت مانوسند، چیز جدیدی نباشد، ولی اکنون بازار و شرکت‌ها دست به دست یکدیگر داده‌اند تا چنین پدیده‌ای را در دنیا تلفن همراه به وجود بیاورند. اکنون تعداد زیادی برای شبکه‌بندی اجتماعی سیار کیسه دوخته‌اند، چه آن که مجله انگلیسی «نیو مدیا ایج»، توانسته 10 شرکت فعال را در این تجارت شناسایی کند. البته در گیرودار رقابت کنونی، تعدادی از شرکت‌ها از ادامه مبارزه صرف‌نظر کرده‌اند؛ چنان که دان هارپل، موسس و مدیرعامل GyPSii، مستقر در آمستردام، که یک شبکه اجتماعی سیار مدعی است، در این رابطه عقیده دارد که اکنون حدود 30 شرکت یا بیشتر، در این زمینه فعالند که طی سه سال آینده تنها 5 مورد از آنها مهم و موثر باقی می‌مانند.
گرچه این رقابت تلفات زیادی خواهد داشت، ولی جایزه آن 3.3 میلیارد مشترک شبکه ارتباطات همراه، یعنی فراتر از کاربران فعلی اینترنت برآورد شده که در میان شرکت‌های برنده تقسیم خواهد شد. مزیتی که این خدمات نسبت به نمونه کامپیوتری آن دارد، قابلیت تشخیص محل گوشی همراه است که به لطف وجود ماهواره‌های مکان‌یاب جهانی و فناوری‌های مرتبط (جی.پی.اس) فراهم شده است.
بر اساس گزارشی که یک شرکت تحقیقات بازار در سال گذشته میلادی ارائه کرد، 50 میلیون نفر معادل2.3درصد از تمام کاربران گوشی همراه، در غالب شبکه‌های مجازی موجود از گوشی خود برای تعامل اجتماعی، از خدمات چت گرفته تا به اشتراک‌گذاری فایل‌های چند‌رسانه‌ای، بهره می‌گیرند. این شرکت در گزارشش پیش‌بینی کرده که نرخ نفوذ این خدمات طی 5 سال با سرعتی چشم‌گیر به حداقل 5/12 درصد خواهد رسید.
عمده شبکه‌های اجتماعی سیار به دنبال کسب سود از اطلاعات مکان‌یابی هستند. به عنوان مثال سرویس SpaceMe در جیپسی، محل دوستان یا اعضای دیگر را در همان لحظه در اختیار کاربر می‌گذارد. هم‌چنین، تنها یک جستجو در جیپسی به شما نقشه‌ای از نواحی پیرامون را نشان می‌دهد که در آن نقاطی با عکس‌ها، فیلم‌ها و اطلاعاتی از دیگر اعضا مشخص شده‌است. این شبکه و دیگر شبکه‌های فعال در آمستردام به کاربر اجازه می‌دهند تا هر 15 ثانیه موقعیت خود را به‌روز کرده و ارسال کند.
البته در دیگر شبکه‌های اجتماعی سیار، اطلاعات مربوط به جغرافیا و محل حضور کاربر چندان مهم نیست. مثلا در مورد MyGamma که از سوی شرکت سنگاپوری BuzzCity گردانده می‌شود، طبق گفته مدیرعاملش، لای کوک فانگ، بخش عمده 5/2 میلیون کاربرش را از میان کشور‌های در حال توسعه آفریقایی و آسیایی جمع کرده است. آقای لای هم‌چنین می‌گوید که در کشورهایی که نفوذ اینترنت کم است، استفاده از کامپیوتر محوریت ندارد و بنابراین برای اعضای شبکه ما، گوشی همراه تنها وسیله دسترسی به اینترنت است. به همین دلیل است که نام این شرکت در میان اسامی مطرح در شبکه‌بندی اجتماعی، نظیر فیس‌بوک و مای‌اسپیس، دیده نمی‌شود.
شواهد دندان‌گیر بودن این لقمه جدید در شاخه ارتباطات همراه از دنیای فناوری را می‌توان در تلاش شرکت‌های AOL، یاهو و نوکیا برای ارائه طرح‌های نو جهت پدید آوردن جوامع مجازی از میان کاربران موبایل، به چشم دید.
با این حال، آقای لای این شرکت‌ها را در تلاششان موفق نمی‌بیند و دلیل این نظرش را چنین توضیح می‌دهد: «آنها گوشی همراه را در ادامه سایت‌های اینترنتی می‌بینند، در حالی که ما به این نکته آگاهیم که اعضای ما از گوشی‌های همراهشان به شکلی بسیار متفاوت‌تر استفاده می‌کنند.»
بر اساس مطالعات شرکت بازسیتی، اعضای این شرکت از منزل یا محل کار به شبکه اجتماعی سیار دسترسی پیدا می‌کنند و حتی اگر برایشان دسترسی از کامپیوتر هم مقدور باشد، اولویت آنها در استفاده از گوشی همراه است. شبکه اجتماعی Itsmy.com هم که توسط شرکت GoFresh در مونیخ اداره می‌شود، فعالیت خود را تنها به دنیای گوشی همراه محدود کرده و در همین حال به ادعای خودش، بیش از یک میلیون کاربر ثبت شده در سراسر دنیا و با زبان‌های گوناگون دارد.
شاید توجه به این نکته جالب باشد که اکثریت قاطع شبکه‌های اجتماعی سیار از خارج آمریکا که بر تجارت اینترنتی حکم‌رانی می‌کند، نشات می‌گیرند. ولی آقای هارپر، از فعالان گذشته و کارشناسان حوزه فناوری در ایالات متحده این مساله را غیر طبیعی نمی‌داند. او که خود هم‌اینک اروپا را برای ادامه فعالیتش انتخاب کرده، عقیده دارد که جامعه سرمایه‌گذار در این کشور کوته‌بین و ناتوان از درک چیزی هستند که در جهان در حال روی دادن است.
وب‌سایت‌های شبکه‌بندی اجتماعی در کشور‌های دارای زیرساخت‌های قوی سیمی شناخته شده است، ولی سوار شدن آنها بر سرویس‌های سیستم ارتباطات سیار در این کشور‌ها، هنوز در مراحل ابتدایی است. ولی این در حالی است که، گلوریا روهرماند، مشاور یک رسانه اجتماعی سیار در آفریقای جنوبی، می‌گوید که آفریقا اکنون در مرحله‌ای قرار دارد که می‌توان چنین خدماتی را در آنجا عرضه کرد و حتی سود مناسبی به دست آورد. او هم‌چنین عقیده دارد که الحاق خدمات شبکه اجتماعی و سیستم‌های موجود انتقال اعتبار سیار، می‌تواند جایگزین سیستم‌های بانکداری سنتی شود.
بنا به باور این کارشناس، شبکه‌های اجتماعی سیار می‌توانند راه‌های جدیدی را برای پرداخت دست‌مزد‌ها، اعلام پیام‌های بهداشتی، رای‌دهی سیار، آموزش و ارتباط با جوامع منزوی پیش پای متقاضیان بگذارد. هم اکنون بسیاری از خدمات اجتماعی سیار، مثل سرویس ارسال پیام فوری «NokNok» در قاره سیاه برقرار است.
البته نمی‌توان برای این گونه خدمات فقط وجه درآمدزایی را قائل بود. برای مثال «Mobilisr» به اطلاع‌رسانی بهداشتی می‌پردازد و «Ushahidi» بحران‌های موجود مثل لزوم جلوگیری از افزایش قابل توجه خشونت‌ها را در قاره روشن می‌کند. روشن است که این نوع بهره‌گیری از این خدمات می‌تواند در آفریقا نیز مانند دیگر نقاط مشابه در جهان بسیار مفید باشد.
