ندا سانیچ - کاظم معتمدنژاد را به جای خانه از مقابل دانشکده علوم اجتماعی علامه طباطبایی تشییع می‌کنند. بیش از چهار دهه عمرش را در این دانشکده گذرانده بود؛ خواسته‌اش تاسیس دانشکده مستقل ارتباطات بود و پنج شنبه ۱۴ آذر ۱۳۹۲ با همین آرزو از دنیا رفت.
حاصل زندگی او بیش از ۲۰ کتاب چاپ شده و آماده انتشار، ده‌ها مقاله علمی، تاسیس چند کرسی دانشگاهی و آموزش مستقیم و غیرمستقیم صدها روزنامه‌نگار است. پیکر روزنامه‌نگاری ایران بدون او وضعیتی به‌مراتب نحیف‌تر داشت.
سال ۱۳۸۳ با اصرار و پافشاری‌های آقای معتمدنژاد، وزارت علوم تاسیس دانشکده علوم ارتباطات را تصویب کرد؛ اولین دانشکده مستقل ارتباطات بعد از انقلاب. پیروزی بزرگ برای مردی که سال‌ها با این مقام و آن مسوول ملاقات کرده بود تا ذره ذره پایه‌های دانشکده ارتباطات را محکم کند.
کلیک تابلوی "دانشکده علوم ارتباطات" چند صباحی بالای دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی ماند. اما با روی کار آمدن دولت محمود احمدی‌نژاد، به گفته کلیک سرپرست وقت دانشکده علوم ارتباطات نه تنها این دانشکده، که کل رشته‌های ارتباطات «مورد غضب» مسوولان قرار گرفت. بعضی از شاگردان سابق آقای معتمدنژاد و استادیاران وقت ارتباطات را از دانشگاه علامه راندند و به‌تدریج پذیرش دانشجو در رشته‌های روزنامه‌نگاری را محدود کردند.
شاگردانش می‌گفتند اگر بیماری امان می‌داد، دوباره مثل سال‌های اول بعد انقلاب دست به کار می‌شد تا به این رشته رونق بدهد.
دستی که او را به رسانه کشاند
کاظم معتمدنژاد متولد ۱۳۱۳ بیرجند بود. در دانشگاه حقوق خواند و در نهایت هم وکیل دادگستری شد؛ اما استادش مصطفی مصباح‌زاده که موسس کیهان بود، او را در جوانی وارد عرصه روزنامه‌نگاری کرد. مدتی بعد از طرف روزنامه کیهان برای تحصیل به فرانسه رفت.
آقای معتمدنژاد بعد از بازگشت از فرانسه در سال ۱۳۴۳ با حمایت آقای مصباح‌زاده مدرسه عالی روزنامه‌نگاری را در موسسه کیهان تاسیس کرد. این مدرسه به‌تدریج در طول چند سال برای اولین بار در ایران به دانشکده‌ای برای آموزش روزنامه‌نگاری در مقطع کارشناسی تبدیل شد.
با انقلاب فرهنگی و تعطیل دانشگاه‌ها، تحصیل در رشته ارتباطات به‌کلی متوقف شد. در مصاحبه‌ای با روزنامه ایران گفته بود که در این سال‌ها لطمه زیادی به رشته ارتباطات وارد شد و «در این زمینه عقب ماندیم».
اواخر دهه شصت، بعد از یک دوره تدریس در فرانسه، کار در ایران را از نو شروع کرد. به‌تدریج با اصرار و رایزنی‌های او و همفکرانش مقطع کارشناسی ارشد و دکترا به رشته ارتباطات اضافه شد. بر تعداد استادان افزوده شد و مقاله‌های علمی در این زمینه بیشتر شد. بعد از دوم خرداد ۱۳۷۶، رشته روزنامه‌نگاری در دانشگاههای علامه طباطبایی، دانشگاه تهران، دانشکده خبر و چند واحد دانشگاه آزاد دوباره از رشته‌های پرشور و پرطرفدار شد. دورانی پر بیم و امید برای استاد پیش‌کسوت دانشگاه علامه طباطبایی.
هرچند خودش در کلیک دوران دانشجویی فعالیت سیاسی داشت اما از مخالفان آمیختن روزنامه‌نگاری با سیاست بود. می‌گفت برای جلب اعتماد مخاطب و حفظ اعتبار رسانه‌های مستقل باید کار سیاسی را به روزنامه‌های حزبی محدود کرد. دیدگاهی که مخالفان و موافقان زیادی داشت.
از خود راضی نبود
با وجود شهرت زیادی که در عرصه دانشگاهی ایران داشت، در کلاس و بیرون کلاس درس فروتن بود. اصرار داشت با دانشجویان دور یک میز گرد بنشیند و شاگردان به سبک دانشگاههای اروپا با ارایه مباحث مرتبط با درس، کلاس را اداره کنند.
از او انتقاد می‌شد که کتاب‌هایش بیشتر تالیف نظریه‌های خارجی است تا ارایه مباحث بومی ارتباطات در ایران. اما همین کتاب‌ها سال‌ها از منابع اصلی دانشجویان روزنامه‌نگاری دانشگاههای ایران بوده است.
از دانش خود در زمینه حقوق یاری گرفت تا یکی از جامع‌ترین کتاب‌های موجود در زمینه حقوق رسانه و مطبوعات ایران را بنویسد. چند سال پیش، در مصاحبه‌ای با روزنامه ایران گفته بود که مطالب کتاب‌های حقوقی بیشتر جزوه‌های دانشگاهی است و با وجود آن‌که سال‌ها چاپ می‌شود، از این کتاب‌ها راضی نیست. سال ۱۳۸۶ در سن ۷۳ سالگی با تجدید نظر در محتوای کتاب‌های پیشین، جلد اول «حقوق حرفه‌ای روزنامه‌نگاران» و سه سال بعد جلد دوم این کتاب را با همکاری دخترش رویا معتمدنژاد، مدرس حقوق، منتشر کرد.
در تاسیس دانشکده روزنامه‌نگاری و نوشتن بسیاری از کتاب‌های ارتباطات عنوان "اولین" را به همراه داشت. لقب پدر علم ارتباطات ایران را رسانه‌ها و شاگردانش به او دادند. خود چنین ادعایی نداشت.
سال ۱۳۸۴ آخرین مرتبه‌ای که با او در ایران گفت‌وگو می‌کردم، به کاغذهای کنار میزش اشاره کرد. می‌گفت ۲۲ کتاب چاپ نشده دارد و مشغول بازنویسی کتاب‌هایی است که ۲۰ سال پیش نوشته: "مثل سمفونی ناتمام بتهوون ... کارهای تمام نشده".
منبع: بی.بی.سی فارسی
