محمد مهدی مولایی - وب به‏عنوان شیوه‏ای برای تبادل اطلاعات نخست در سال ۱۹۸۹ توسط فیزیکدانی به نام تیم برنرز-لی طراحی شد و چهار سال بعد در ۱۹۹۳ از طریق سازمان تحقیقات هسته‌ای اروپا (CERN) به عنوان ابزاری عمومی و رایگان معرفی شد.

هدف اولیه از اختراع وب تسهیل اشتراک‏گذاری اطلاعات بین دانشمندان در محافل علمی و سازمان‏های مختلف در کل جهان بود. اما تنها چند سال کافی بود تا وب از ابزار ارتباطی محدود و در اختیار نخبگان علمی به وسیله‏ای عمومی تبدیل شود.

وب در این سال‏ها شتاب‏دهنده و گاهی عامل اصلی تحولات علمی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی در سراسر دنیا بوده است و هم‏اکنون نقش قابل توجهی در زندگی ما دارد.

وبی که امروز می‏شناسیم شباهت زیادی با وب اولیه ندارد و به‏همین نسبت می‏توان تصور کرد وب آینده نیز بسیار متفاوت از امروز خواهد بود.

در دو دهه گذشته دنیای وب دستخوش تغییرات فراوانی شده است. در این مدت پروتکل‏های مختلفی به‏وجود آمده‏ و مورد استفاده قرار گرفته‏اند، برخی همچنان سهمی از فضای وب دارند و برخی دیگر به فراموشی سپرده شده‏اند.

کاربران وب نیز تقشی متفاوت از روزهای اولیه دارند و از جایگاه مصرف‏کنندگان به موقعیت تعامل‏گران فعال ارتقا پیدا کرده‏اند.

آینده وب، موضوع مورد توجه بسیاری از کارشناسان و آینده‏پژوهان فناوری است. تحولات وب از منظری با نسل‏های متفاوت «وب ۱»، «وب ۲»، «وب ۳» و غیره نام‏گذاری شده‏اند و به همین ترتیب گمانه‏زنی‏های درباره آینده وب از طریق این شماره‏ها انجام می‏شود.

در این نسل‏های متفاوت وب، کاربران، وب‏سایت‏ها، شرکت‏های تجاری، ابزارهای مورد استفاده، شیوه‏های تعاملی و ارتباطی و موارد دیگر دستخوش تغییر می‏شوند.
به‏مناسبت ورود به سومین دهه دسترسی آزادانه به وب، در اینجا یکی از مفاهیمی که در سال‏های اخیر در دنیای وب مطرح شده و به‏اعتقاد برخی کارشناسان در دنیای آینده وب نقش قابل توجهی دارد، یعنی محتوای پویا، به‏اختصار معرفی می‏شود.

محتوای پویا یا هوشمند

از محتوای پویا (Dynamic Content) یا محتوای هوشمند (Smart Content) به‏عنوان نسل آینده صفحات اینترنتی یاد می‏شود.

برای اینکه معنای دقیق این نوع محتوا را درک کنیم لازم است مرور کوتاهی به شیوه ارائه محتوا در قالب صفحات اینترنتی در دو دهه اخیر داشته باشیم.

اولین صفحات وب، شامل محتواهای ثابتی بودند که در فاصله زمانی طولانی تغییر می‏کردند. در سال‏های اولیه تغییر در محتوای صفحات وب به‏دشواری صورت می‏گرفت و نیاز به دانش فنی قابل توجهی داشت.

پس از مدتی با تولید نرم‏افزارهای مدیریت محتوا امکان به‏روزرسانی محتوای صفحات ساده شد و وب‏سایت‌های خبری و سایر انواع وب‏سایت‏های پویا رشد قابل توجهی پیدا کردند.

با تولد وبلاگ‏ها بود که به‏روزرسانی صفحات وب برای کاربران عادی اینترنتی به‏سادگی فراهم شد و فصل جدیدی در دنیای وب رقم خورد.

بدین ترتیب در کمتر از یک‏دهه صفحات ایستا به صفحات پویا تبدیل شدند. اما مفهوم محتوای پویا یا هوشمند که در سال‏های اخیر نمونه‏های محدودی از آن در وب‏سایت‏ها مشاهده شده و ممکن است روند آینده دنیای وب باشد به فرآیندی متفاوت یعنی پویایی محتوا در لحظه مصرف اشاره دارد.

به‏زبان ساده با پویا و هوشمند شدن محتوا، هنگام مشاهده یک آدرس اینترنتی واحد، کاربران مختلف محتوای متفاوتی مشاهده خواهند کرد. چنین سیاستی هم‏اکنون در برخی از وب‏سایت‏ها به‏خصوص در نمایش آگهی‏های آنلاین عملیاتی شده است.

برخی وب‏سایت‏ها بر اساس مجموعه اطلاعاتی که از کاربر در اختیار دارند، آگهی‏های مرتبط با او را نمایش می‏دهند. فراتر از مصداق‏های پرشمار نمایش آگهی هوشمند در وب‏سایت‏های تجاری، یکی از نمونه‏های ارائه محتوای پویا و هوشمند، ماشین پیشنهادات وب‏سایت آمازون است که محتوای مناسب برای کاربر با توجه به مراجعات قبلی او نمایش می‏دهد.

اینکه محتوای هوشمند بر چه مبنایی برای کاربران انتخاب شده و نمایش داده شود از جمله موضوعات قابل توجه برای توسعه‏دهندگان محتوای پویا و هوشمند است.
ویژگی‏های جمعیت‏شناختی، موقعیت مکانی، ترجیحات و علاقه‏های شخصی، مشخصات حرفه‏ای و شغلی، رفتار گذشته کاربر در استفاده از سرویس‏های وب، شبکه ارتباطات و تماس‏ها، مشاهده‏ها و خریدهای قبلی از جمله مواردی است که می‏تواند مبنای انتخاب محتوا برای نمایش به کاربران مختلف قرار گیرد.

در نمونه‏های محدود فعلی از ارائه محتوای هوشمند، برخی از این اطلاعات را کاربران به‏اختیار خود در اختیار وب‏سایت‏ها قرار می‏دهند و در گردآوری برخی دیگر نیز ممکن است خلاف خواست و اراده کاربران عمل شده باشد.
از این‏روست که این دستاورد جدید دنیای وب در آینده با چالش‏هایی در حوزه حریم خصوصی نیز مواجه خواهد بود.

محتوای پویای مرتبط یا همان محتوای هوشمندانه، راهی به‏سوی «وب ۳» ارزیابی شده که نسل هوشمند وب دانسته می‏شود. به‏نظر می‏رسد در سال‏های آینده شاهد توسعه قابل توجه این نوع از ارائه محتوا در وب‏سایت‏ها و سرویس‏دهنده‏های وب باشیم.

فراتر از قابلیت‏های این روش در بازاریابی اینترنتی و برای نمایش آگهی‏های آنلاین و پیام‏های تجاری، استفاده از این قابلیت در وب‏سایت‏های ارائه‏دهنده محتوا می‏تواند گام موثری در جلب نظر کاربران باشد و نسل آینده دنیای وب را تحت تاثیر قرار دهد.

منبع: مجله دنياي كامپيوتر و ارتباطات