مرتضي فتحي - مناسبتهايي مانند: «ماه مبارك رمضان»، « ايام نوروز»، «محرم و صفر» و «تابستان» در صدا و سيما با افزايش حجم توليد برنامههاي مناسبتي همراه است. در تمام اين مناسبتها ساخت و توليد برنامه با استقبال گروههاي مختلف مواجه ميشود به جز مناسبت ماه مبارك رمضان كه پس از گذشت سالها، همچنان توليد برنامههاي مختلف براي اين مناسبت با انتقادهايي از سوي برخي افراد و گروهها همراه است. افرادي معتقدند حجم فراوان برنامههاي تلويزيوني در اين ايام باعث غفلت مردم از پرداختن به مناسك و مسائل ديني ميشود. اظهار نظري كه ممكن است در كليت مورد قبول باشد اما نگاهي به كارنامه تلويزيون در سالهاي اخير نشان ميدهد در اين ايام تمركز برنامهسازان صرفا معطوف به ساخت سريالهاي داستاني و سرگرمكننده نشده و توليد برنامههاي متنوع با مضامين مذهبي در قالب برنامههاي ثابت و قديمي همچون: ماه عسل همچنان تداوم داشته و در آيتمهاي كوتاه نيز حتي از حضور علما بهره گرفته شده است. در زمانهيي كه تلويزيون نقش تعيينكنندهيي در زندگي مردم دارد و برنامههاي توليد شده در اين رسانه بر نحوه زندگي، پوشش، غذا خوردن و... مخاطبان ميتواند موثر باشد، ميتوان مسووليت ساخت و تامين برنامههاي معنوي در اين ايام را نيز به وظايف متعدد اين رسانه اضافه كرد. وظيفهيي كه در ايام ماه رمضان هر سال به اوج خود ميرسد.
به فاصله چند روز پس از انتشار اين گزارش ماه مبارك رمضان فرا ميرسد و در گزارشي كه پيش روي شما است، جزييات كاملي از برنامههاي ماه رمضان امسال شبكههاي مختلف درج شده است. اين گزارش ميتواند به شما در جهت برنامهريزي براي تماشاي اين برنامهها كمك كند. ضمن آنكه همزماني مجدد ماه مبارك رمضان سال 92 با ايام تابستان باعث شده تا تنوع بيشتري در برنامههاي ماه رمضان لحاظ شود.
شبكه يك سيما / سريال دودكش ساخته محمد حسين لطيفي
ساعت پخش: 30/22
بازيگران: هومن برق نورد، بهنام تشكر، اميرحسين رستمي، سيما تيرانداز، جواد عزتي، نگار عابدي، النازحبيبي، محمدرضا شيرخانلو، ياس نوروزي، رونيكا محمدي، پوريا و پريا در نقش كودكان خردسال.
خلاصه داستان: اين سريال داستان دو خانواده است كه يك قاليشويي را اداره ميكنند و زندگي سادهيي دارند اما هر بار ماجراها و مسائلي براي آنها اتفاق ميافتد.
درباره سريال: محمد حسين لطيفي از كارگردانهاي باسابقه سينما و تلويزيون است كه در سالهاي اخير فعاليت در شبكه نمايش خانگي را نيز با ساخت دو سريال قلب يخي و ساخت ايران آغاز كرده است.
در سينماي ايران لطيفي به ساخت فيلمهاي اصطلاحا بفروش و خوش ساخت مشهور است. البته «ساخت ايران» به عنوان آخرين فعاليت او در شبكه نمايش خانگي با استقبال مخاطبان مواجه نشد و انتظارها از اين كارگردان را برآورده نكرد، همچنان كه قلب يخي هم براي او سريالي نبود كه يادآور استقبال پيشين مخاطبان از ساختههاي او باشد.
نام لطيفي در زمينه ساخت سريالهاي مناسبتي با چند سريال از جمله همسايهها (به عنوان نخستين سريال مناسبتي)، نردبام آسمان و صاحبدلان همراه است و در ميان اين سريالها «صاحبدلان» كه سال 1385 از تلويزيون پخش شد، هم در كارنامه سريال محمد حسين لطيفي اثري موفق محسوب ميشود و هم يكي از سريالهاي برجسته مناسبتي دركارنامه تلويزيون به حساب ميآيد.
لطيفي كارگرداني است كه در ساختههايش قصه و فيلمنامه نقشي جدي و اساسي دارد. كارگرداني كه به واسطه شناخت بخشها و حرفههاي مختلف سينمايي، توانايي تبديل يك فيلمنامه خوب به سريالي قابل قبول را دارد و همين ويژگي است كه سبب ميشود تا فيلمنامه سنجيده سريال صاحبدلان توسط وي، به اثري ديدني تبديل شود. فيلمنامه سريال دودكش نيز توسط «مصطفي كيايي» نوشته شده است. همان كارگردان جوان فيلم سينمايي ضد گلوله كه سال گذشته با بازي مهدي هاشمي در سينماها به نمايش درآمد.
دودكش تا حدود زيادي در ادامه مسيري است كه شبكه يك سيما با سريال پايتخت وارد آن شده است. در اين شيوه از سريالسازي به جاي پرداختن به سوژههاي تلخ، انتقادي و گزنده، نگاهي سرشار از اميد و مثبت نگري نسبت به هر موضوع- ولو موضوعهاي تلخ- وجود دارد كه طي آن حتي مسائل تلخ و جدي نيز با نگاهي سرخوشانه و شيرين روايت ميشود.
شبكه يك سيما سال گذشته با سريال راز پنهان ميهمان مخاطبان خود بود. پخش اين سريال با انتقادهاي فراواني از سوي مخاطبان مواجه شد و اين سريال نتوانست توقع بينندگان خود را از اثري مناسبتي برآورده كند. شبكه يك سيما در طول سالهاي گذشته هميشه عملكرد مثبتي در مناسبتها داشته و ساختههايش در رقابت با شبكههاي ديگر رتبه اول يا دوم را كسب كرده است. به نظر ميرسد امسال اين شبكه قرار است با دودكش، بار ديگر موفقيت سالهاي گذشته در زمينه سريالهاي ماه رمضان را تكرار كند.
شبكه دو سيما / سريال خروس
ساخته سعيد آقاخاني
ساعت پخش: 40/21
بازيگران: حميد لولايي، جواد رضويان، يوسف تيموري، اكبر اكبريمباركه، مرضيه صدرايي، سپند امير سليماني، مهسا كريمزاده، مليكا شريفينيا، دانيال معصومي، سيروس ميمنت، بهشاد شريفي، حميد ليقواني، كريم قرباني، عاطفه قرباني و عزتالله مهرآوران
خلاصه داستان: «خروس» روايتي از زندگي پدري است كه دچار مشكل غيرمنتظرهيي ميشود. اين مشكل خانواده را به تكاپو مياندازد و پسر خانواده با همفكري دوستانش تلاش ميكند تا چارهيي براي رفع اين مشكل بينديشند. در نقشه بچهها، مغز متفكر يك خروس است.
درباره سريال: سعيد آقاخاني از چهرههاي آشناي سريالهاي طنز است. در سالهاي اخير او انرژي بيشتري براي كارگرداني آثار مستقل گذاشته است. سال گذشته سريال «دزد و پليس» ساخته او با استقبال مخاطبان مواجه شد. سريال خروس هم محصول همكاري ميان اين كارگردان با جواد رضويان است كه خود از چهرههاي فعال كارگرداني آثار طنز در سالهاي اخير بوده است. در تركيب بازيگران اين سريال نيز حضور چهرههايي همچون: حميد لولايي و يوسف تيموري نشان از چينش مناسب بازيگران اين سريال دارد. نكته جالب توجه اين است كه فيلمنامه اين سريال نيز توسط «مصطفي كيايي» نوشته شده است.
حواشي: درباره سريال خروس پيش از اين اخبار و اطلاعات مختلفي در طول يك سال گذشته در رسانهها درج شده است حتي در روزهاي پاياني سال 91، اين سريال به عنوان گزينه نوروزي شبكه دو سيما هم مطرح شد اما در نهايت سريال «قصههاي آب پريا» براي پخش نوروزي اين شبكه انتخاب شد.
كارنامه شبكه دو سيما در زمينه سريالهاي مناسبتي بسيار پرفراز و فرود است و در طول سالهاي اخير، سريال موفق ماه رمضان هيچگاه به اين شبكه تعلق نداشته است. شبكه دو سيما ماه رمضان 91 با سريال چمدان، سال 90 با سريال سي امين روز و سال 89 با سريال ملكوت ميزبان مخاطبان خود بود كه هر يك از اين آثار يا به لحاظ كيفي يا از نظر نوع كارگرداني با انتقادهايي مواجه شده و هيچگاه نتوانستند سريال اول رمضاني باشند.
در يك سال اخير مخاطبان شاهد تغييرات محسوسي در كيفيت و كميت برنامههاي نمايشي شبكه دو سيما و تطبيق بيشتر آن با مناسبتها بودهاند. سريال «قصههاي آب پريا» كه در ايام نوروز از اين شبكه پخش شد، به واسطه تناسب با اهداف و ماموريتهاي شبكه دو سيما اثري قابل توجه بود كه مخاطبان خود را راضي كرد. «روحالله» سريال ديگر اين شبكه در يك سال اخير است كه با روايت قصههايي از زندگي اطرافيان و هم محلهييهاي امام خميني (ره) توانست به اثري مناسبتي و خاص كودكان تبديل شود. آنچه از ظواهر امر برميآيد اين است كه سازندگان سريال خروس نيز تلاش فراواني كردهاند تا سريال ساخته شده توسط آنها بتواند در رقابت جدي و سنگين ميان شبكهها حضوري پررنگ داشته باشد و جزو گزينههاي اول تا سوم شبكهها باشد. در سالهاي گذشته شبكه دو اين رقابت را جدي نگرفته بود اما به نظر ميرسد اينبار رقابت بسيار جدي است. محتواي طنز سريال نيز از نكات قابل تامل است. برخلاف سالهاي گذشته كه اين شبكه تمايل بيشتري به موضوعهاي جدي نشان داده، انتخاب رويكرد طنز در سال 92 نشان ميدهد برنامهريزان اين شبكه به قابليتهاي اين نوع آثار در جذب گروه فراواني از مخاطبان بيشتر توجه نشان دادهاند ضمن آنكه فضاي كار نيز المانهاي نوجوانانه- متناسب با مخاطبان اين شبكه ـ را داراست.
شبكه دو سيما / سريال بوي باران ساخته حسين تبريزي
ساعت پخش: 40/21 (شبهاي قدر)
بازيگران: كامبيز ديرباز، فريبا كوثري، نيلوفر شهيدي، مونا فرجاد، لاله صبوري، رابعه اسكويي، ميرطاهر مظلومي، قاسم زارع و پژمان بازغي
خلاصه داستان: شخصيت اصلي اين سريال جانبازي است كه 27 سال پيش حافظهاش را از دست داده و در يك آسايشگاه بستري است. او دچار سكته قلبي ميشود و به بيمارستاني كه مهيار جاويد رزيدنت آن است منتقل ميشود و اين شروع ماجراست.
درباره سريال: در سالهاي اخير برخي شبكههاي تلويزيوني دو نوع محصول را براي ماه رمضان خود ارائه كردهاند. محصول اول سريالي با مضمون طنز است كه در طول ماه رمضان پخش ميشود و محصول دوم، سريالي با مضمون جدي و معنوي است كه در ايام شبهاي قدر از همان شبكه و به جاي سريال طنز نمايش داده ميشود. بوي باران سريالي است كه در 6 قسمت 45 دقيقهيي ساخته شده است.
حواشي: حسين تبريزي كارگردان و تهيهكننده اين سريال پيش از اين در ساخت تلهفيلمها و سريالهاي مختلفي با مضمون اجتماعي فعاليت داشته است. سريال «تا رهايي» يكي از آنهاست كه با موضوع مواد مخدر ساخته شده است. شايد بتوان اين كارگردان را از جمله افرادي در تلويزيون دانست كه در ساخت سريالهايي با مضامين سفارشي مورد قبول نهادها توانايي قابل توجهي دارد. البته ساختههاي او هيچگاه مورد توجه جدي نقدنويسان تلويزيوني قرار نگرفته است. مضمون سريال فعلي وي نيز بارها در تلويزيون و سينما مورد توجه سازندگان برنامههاي نمايشي قرار گرفته است. اينكه رزمندهيي حافظهاش را از دست بدهد و بعد از سالها دوباره به حالت عادي بازگردد، دو سال قبل هم در فيلم «سيزده 59» مورد توجه سامان استركي قرار گرفت. در آن فيلم نقش شخصيت جانباز را پرويز پرستويي ايفا ميكرد. حالا بايد منتظر ماند و ديد كه تبريزي از اين سوژه چه سريالي ارائه ميكند.
شبكه سه سيما / سريال مادرانه
ساخته جواد افشار
ساعت پخش: 21
بازيگران: مهدي سلطاني، لعيا زنگنه، شقايق فراهاني، مهرداد ضيايي، عباس غزالي و هستي مهدويفر
خلاصه داستان: اردلان تمجيد 20 سال پيش، پس از رها كردن نامزد سابقش مريم، با زني متمول به نام رعنا ازدواج ميكند. حالا اين ازدواج به جدايي رسيده و زن، بچههايش را ميخواهد، ولي مرد امتناع ميكند.
درباره سريال: مادرانه نيز مانند ديگر سريالهاي تلويزيوني رمضان 92 سيما فيلمنامهنويس مستقلي دارد. اين سنت پسنديده در سريالهاي نوروزي سال 92 نيز وجود داشت و فيلمنامهنويسان مستقل، متن سريالها را نوشتند و برخلاف سالهاي گذشته، دو مسووليت سنگين كارگرداني و نويسندگي از دوش يك فرد واحد برداشته شد.
سعيد نعمتالله كه تاكنون سابقه همكاري با كارگردانهاي مختلفي را داشته، فيلمنامه اين سريال را نوشته و قالب كار نيز ملودرام است. در ميان دو سريال طنز تلويزيوني، به نظر ميرسد اين قالب بتواند به تنوع سريالهاي نمايشي ماه مبارك رمضان كمك كند. جواد افشار، كارگردان اين سريال از جمله كارگردانهايي است كه آثار متنوعي در كارنامه كارياش به چشم ميخورد. از سريالي با موضوع وقايع منتهي به پيروزي انقلاب اسلامي (لبه آتش) تا سريال ماورايي سي امين روز و حتي فيلمي در ژانر وحشت (كلبه).
حواشي: شبكه سه سيما در كنار شبكه يك سيما همواره عملكرد مثبت و قابل قبولي در مناسبتهاي مختلف داشته است البته مانند هر شبكه ديگري، كارنامه كاري شبكه سه نيز فراز و فرودهاي مختلفي داشته است. مثلا سريال «پنج كيلومتر تا بهشت» در سال 90 كه از اين شبكه پخش شد، به دليل افراط در پرداختن به مضامين ماورايي با واكنش منفي مخاطبان مواجه شد اما سريال «خداحافظ بچه» اين شبكه در سال 91، به عنوان پرمخاطبترين سريال ماه رمضان معرفي شد.
مهمترين ويژگي شبكه سه سيما اين است كه از ابتدا به عنوان شبكهيي ويژه جوانان و خانوادهها تعريف شده و مسوولان اين شبكه نيز در دورههاي مختلف تلاش فراواني كردهاند تا به اين چارچوب ماموريتي مقيد باشند. همين پايبندي به تعاريف شبكه سبب شده است تا برنامهسازان با تعاريف مشخصي از برنامهسازي براي اين شبكه مواجه باشند. در بررسي فهرست سريالهاي سالهاي گذشته اين شبكه نيز با اين نكته مواجه ميشويم كه اغلب ساختههاي رمضاني اين شبكه در قالب ملودرام ساخته شدهاند. خداحافظ بچه، پنج كيلومتر تا بهشت، جراحت و پنجمين خورشيد برخي از اين آثار است. در دورهيي نسبتا طولاني نيز با ساختههاي كارگردانهايي همچون: رضا عطاران، سريالهاي رمضاني اين شبكه آثاري طنز بودند. بزنگاه و زير زمين دو نمونه از اين آثار هستند.
شبكه پنج سيما / سريال شايد براي شما هم اتفاق بيفتد ساخته اميرمسعود آقاباباييان
ساعت پخش: 19
بازيگران: مختلف
خلاصه داستان: اين سريال اپيزوديك با مضاميني همچون: گذشت، انفاق و ... پخش خواهد شد.
درباره سريال: شايد براي شما هم اتفاق بيفتد يكي از سريالهاي ثابت شبكه پنج سيما در سالهاي اخير بوده است. اين سريال در طول سالهاي اخير به طور مرتب توليد و پخش شده است. سريالي با قصهها و مضامين معنوي و بهرهگيري از چهرههاي جوان در مقام بازيگر كه هر بار نيز كارگردان متفاوتي قسمتهاي مختلف آن را كارگرداني كرده است. بخش عمدهيي از قسمتهاي اين سريال توسط محمود معظمي ساخته شده است.
حواشي: در طول ماههاي اخير بارها اخباري از توليد سريالي با نام «دروازه بهشت» به كارگرداني مهدي صباغزاده توسط شبكه پنج سيما منتشر شد. سريالي كه اين روزها نيز همچنان سازندگان آنها از ادامه توليد آن براي پخش در ايام ماه مبارك رمضان همچنان سخن ميگويند اما مشخص نيست اين سريال قرار است در كدام زمان پخش شود؟! تا اينجاي كار شايد براي شما اتفاق بيفتد، همچنان تنها گزينه شبكه پنج براي ماه مبارك رمضان است.
ساعت پخش اين مجموعه پيش از افطار است و اين مساله در شبهاي طولاني تابستان كه غروب آفتاب در حوالي ساعت 21 اتفاق ميافتد، ميتواند امتيازي خوب براي يك مجموعه تلويزيوني باشد.
منبع: روزنامه اعتماد