روزنامه دنیای اقتصاد، ندا لهردی - روند رشد صنعت فناوری اطلاعات یا IT و بخش‌های مرتبط با آن در سال‌های اخیر سرعت زیادی گرفته تا جایی که گاهی حتی بیش از انتظار و پیش‌بینی تحلیلگران هم رشد کرده است.

این رشد حتی دورافتاده‌ترین کشورهای در حال توسعه را هم با خود همراه کرده است. درست به همین دلیل هم اتحادیه جهانی مخابرات (ITU) هر سال به بررسی ابعاد مختلف جامعه اطلاعاتی پرداخته و در نهایت یک گزارش سالانه از وضعیت بخش‌های مختلف و وابسته به آن منتشر می‌کند. این گزارش معمولا شامل دو بخش اصلی بررسی شاخص توسعه ICT و بررسی قیمت خدمات ICT است.

به این ترتیب کارشناسان و محققان اتحادیه جهانی مخابرات با استفاده از آمارها و شاخص‌های مختلف به بررسی زیرساخت صنعت ICT، مهارت و میزان استفاده از خدمات آن و البته قیمت و هزینه استفاده از این خدمات در جهان می‌پردازند. در این گزارش 152 کشور جهان مورد بررسی قرار می‌گیرند و جالب اینکه بر اساس این گزارش در سال 2011 تمام این کشورها شاهد رشد هر چند کم در شاخص توسعه ICT خودشان بودند. از طرف دیگر همین آمار نشان می‌دهند که قیمت استفاده از خدمات ICT در سرتاسر جهان به طور متوسط کاهش 50 درصدی را در طول دو سال گذشته داشته است. این در حالی است که همچنان قیمت استفاده از این خدمات در بسیاری از کشورهای در حال توسعه بسیار گران است و در مواردی حتی متوسط نرخ این خدمات به بیش از صددرصد درآمد ماهانه افراد می‌رسد. در مقابل اما در کشورهای توسعه‌یافته و پیشرفته قیمت این خدمات تنها 5/1 درصد متوسط درآمد ماهانه افراد است.

کاهش شاخص توسعه ICT ایران

این شاخص ترکیبی از یازده شاخص دیگر است که با یک معیار سنجیده شده و برای بررسی و مقایسه پیشرفت کشورها در فناوری اطلاعات و ارتباطات به‌کار می‌رود. هر کدام از این یازده شاخص طوری انتخاب شده‌اند که بتوان آنها را در هر دو کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه بررسی کرد. شاخص توسعه ICT یا IDI در سال 2008 توسط اتحادیه جهانی مخابرات معرفی شد و اولین بار در گزارش سالانه این اتحادیه در سال 2009 بررسی و ارائه شد.

این شاخص به طور کلی در سه مرحله ارزیابی می‌شود که اولین مرحله میزان آمادگی ICT است که رشد زیرساخت‌های شبکه‌ای و دسترسی به خدمات ICT را نشان می‌دهد. دومین مرحله میزان استفاده از خدمات ICT در جامعه است و بالاخره در مرحله سوم تاثیر استفاده موثر و کارآمد از ICT در زندگی روزمره افراد بررسی می‌شود. شاخص توسعه ICT یا IDI در نهایت به رقمی بین صفر تا 10 برای هر کشور منتهی می‌شود. به این ترتیب متوسط شاخص IDI کشورهای جهان از 62/3 در سال 2008 به 08/4 در سال 2010 افزایش پیدا کرده است.

این بررسی‌ها نشان می‌دهد به طور کلی شاخص توسعه ICT در سال‌های اخیر و به دنبال افزایش سطح سواد و آگاهی مردم، تمایل آنها به استفاده از راه‌های ارتباطی مدرن و در نهایت افزایش استفاده از اینترنت پرسرعت، رشد نسبتا خوبی داشته است. در میان ده کشور برتر جهان از نظر شاخص توسعه ICT، به جز کره‌جنوبی و هنگ‌کنگ بقیه کشورها از اروپا هستند. اما سه کشور اول یعنی کره جنوبی، سوئد و ایسلند شاخصی بیشتر از 8 دارند. به طور کلی اما کارشناسان معتقدند که با نگاهی به سی کشور اول این فهرست مشخص می‌شود که رابطه‌ای قوی میان میزان توسعه ICT و تولید ناخالص داخلی وجود دارد.

کره‌جنوبی روند رشد خوبی را در توسعه ICT در سال‌های اخیر داشته است و از این صنعت برای رشد اقتصادی هم بهره برده است. سیاست‌گذاری‌های کلان و سرمایه‌گذاری این کشور در صنعت ICT آن را به یک خانه بزرگ تکنولوژی تبدیل کرده است. این کشور حتی روی دسترسی کاربران روستایی به اینترنت با سرعت 100 مگابیت در ثانیه هم برنامه‌ریزی‌های جدی انجام داده است و در حال حاضر با ضریب نفوذ 91 درصدی تلفن همراه بیشترین ضریب نفوذ را در میان کشورهای جهان دارد. کشور ما اما با شاخص 39/3 در سال 2010 در جایگاه 87 این فهرست قرار گرفته است. این در حالی است که شاخص ایران در سال 2009 برابر 96/2 بوده و در جایگاه 84 این جدول قرار داشته است. به این ترتیب با اینکه شاخص کشور ما رشد کرده، اما جایگاه ما در این جدول سه رتبه کاهش پیدا کرده است که این نشان می‌دهد روند رشد کشورهای دیگر جهان از نظر ICT سرعت بسیار بیشتری گرفته است.

افزایش پوشش نسل سوم شبکه تلفن همراه

در حالی که جمعیت کاربران تلفن همراه جهان روز‌افزون است، استفاده از نسل سوم شبکه تلفن همراه هم در میان کشورهای جهان افزایش پیدا کرده است. در حال حاضر کاربران کشورهای توسعه‌یافته و پیشرفته علاوه بر استفاده از اینترنت پرسرعت از طریق ارتباط مستقیم خانگی، از اینترنت پرسرعت خطوط تلفن همراه‌شان هم استفاده می‌کنند.

این در حالی است که در کشورهای در حال توسعه تنها تعدادی از کاربران به اینترنت از طریق موبایل دسترسی دارند.

بر اساس آمار منتشر شده از سوی اتحایه جهانی مخابرات، در حال حاضر جمعیت تحت پوشش نسل دوم تلفن همراه در جهان دو برابر جمعیت تحت پوشش نسل سوم شبکه تلفن همراه است. با این حال اما به طور کلی نسل سوم شبکه تلفن همراه 45 درصد از کاربران موبایل جهان در سال 2011 را پوشش داده است.