روزنامه شرق، سعید ارکانزاده یزدی - تهیه پروندههای چند صفحهای برای موضوعی خاص، به یکی از علایق روزنامهنگاران تبدیل شده است.
مثلا برای این که بخواهیم ماجرای گران شد هزینههای زندگی را بررسی کنیم، به دلیل دربرگیری زیاد ماجرا، تصمیم میگیریم که یک پرونده چند صفحهای به آن اختصاص دهیم. روزنامهنگاران در این پرونده از جنبههای مختلف به موضوع نگاه میکنند؛ گفتوگو با اقتصاددانان، نشستن پای حرف زنان خانهدار، گرفتن آمار قیمت کالاهای مصرفی از بانک مرکزی، مصاحبه با تولیدکنندگان که قیمت مواد اولیه کارخانههایشان بالا رفته، گفتوگو با انجمن پزشکان برای بررسی هزینههای سلامت، سر زدن به مدرسهها و دانشگاهها به منظور برآورد هزینههای آموزش، رفتن به میدان ترهبار و بازار روز برای توصیف کسادی یا رونق بازار و گپ زدن با مشتریها و کاسبها، برنامهای است که برای تهیه پرونده میتوان در نظر گرفت.
این پرونده در روزنامهها به دو صورت عمده جمع میشود؛ نوع اول این است که یک گزارش اصلی شامل اظهار نظر کارشناسان، مصرفکنندهها، تولیدکنندگان و آمار نوشته شود و در حاشیه آن از عکس، جدول، مصاحبه کوتاه، اینفوگرافی و یادداشت استفاده کرد. نوع دوم تهیه پرونده، این طور است که یک یک اجزای گزارش اصلی را از هم جدا کنیم و در باکسهای مختلف کنار هم بچینیم. مثلا به جای این که چند جمله از حرفهای یک اقتصاددان را در گزارش نقل کنیم، همه حرفهای او را به شکل سئوال و جواب در پرونده چاپ میکنیم یا به جای چند تصویر کوتاه از میدان ترهبار، گزارش توصیفی و میدانی مجزایی از بازار روز مینویسیم.
به نظر میرسد که در سالهای اخیر گرایش به تهیه پروندههای موضوعی به شیوه دوم، با اقبال بیشتری روبهرو شده است. یکی از دلایل چنین رغبتی، کمبود مطلب است؛ اگر بنا باشد فقط یک گزارش اصلی تهیه شود و بقیه مطالب کوتاه باشند، صفحههای زیادی خالی میمانند اما با نقل اجزای گزارش به صورت جداگانه، فضای بیشتری اشغال میشود. یک دلیل دیگر ممکن است این باشد که تصور میکنیم خوانندگان به خواندن گزارشهای بلند رغبتی ندارند و اگر اجزای گزارش - یعنی مصاحبهها، توصیفها و آمار - را تکه تکه در باکسهای جداگانه نقل کنیم، شانس خوانده شدن مطالب بالا میرود.
به این ترتیب، گزارشنویسی واقعی از بین میرود و پرونده به صورت مواد اولیه و نپخته یک گزارش مثله شده در میآید؛ پروندهای که در جامعترین حالت شامل مصاحبه، آمار، اظهار نظر و توصیف خام است اما این اجزا با هم ترکیب نشدهاند تا خواننده از این دستپخت لذتی ببرد.