سمینار دو روزه "رسانه و آموزش شهروندی" که با حضور مسوولان حوزه شهری، استادان و دانشجویان ارتباطات برگزار شد، به کار خود پایان داد.
به گزارش ایسنا، سمینار "رسانه و آموزش شهروندی" به همت اداره کل آموزشهای شهروندی شهرداری تهران و با حضور اساتید حوزه علوم اجتماعی و شهرداران و مدیران ارشد شهری و کلان شهرهای کشور روزهای دوشنبه و سهشنبه برگزار شد.
شهردار تهران: باید همه با هم آموزش شهروندی را اشاعه دهیم
محمدباقر قالیباف - شهردار تهران - در این سمینار با اشاره به نزدیک شدن به سالروز رحلت امام خمینی (ره) و با تاکید بر لزوم الگو گرفتن از رفتار و توجه ایشان به جامعه اسلامی اظهار کرد: باید به نوع نگاهمان در زمینه و بستر آموزش رسانه توجه کنیم.
وی بیان کرد: نخستین نکتهای که در جامعه اسلامی باید به آن توجه کنیم این است که مدیران اجرایی تنها برطرفکننده امور مالی مردم نیستند بلکه اصلیترین وظیفه آنها نگاه آموزشی و تربیتی است.
شهردار تهران افزود: مهمترین وظیفه ما به عنوان یک نهاد این است که به فکر دین، روح و روان مردم در حوزه تربیت و آموزش شهروندی نیز باشیم و باید به تفاوت میان مدیریت دینی و غیردینی نیز پرداخته شود.
او ادامه داد: اگر بخواهیم از این منظر به این نتیجه برسیم که استقلال یک کشور در گروی فرهنگ آن است و اگر ما استقلال اقتصادی و سیاسی میخواهیم ابتدا باید استقلال فرهنگی را فراهم کنیم.
قالیباف تصریح کرد: ممکن است در یک مقطع سیاسی و اقتصادی به این استقلال برسیم اما باید دانست که رکن اصلی فرهنگ آموزش است.
وی همچنین افزود: ما در شهرداری تهران تلاش کردیم توجه به موضوعات فرهنگی و اجتماعی را در اولویت قرار دهیم و شعار ما از سال 84 این بود که شهرداری را از یک سازمان خدماتی به یک نهاد اجتماعی تبدیل کنیم.
شهردار تهران در ادامه تصریح کرد: فلسفه اصلی دولتها امنیت است اما مهمترین فلسفه تشکیل دولتها باید آگاهی بخشیدن به شهروندان باشد.
وی با اشاره به اینکه مردم جامعه هنوز نیاز و مطالبات خود را از شهرداری و حقوق شهری نمیدانند گفت: هنگامی که با مردم در کوچه و خیابان روبهرو میشوم، مدام از آنها درباره موضوعاتی مانند اشتغال، استخدام و ساخت مراکز آموزشی و تفریحی میشنوم در حالی که اینها از وظایف شهرداری نیست؛ شناخت نیازها، ریشه در آموزش دارد.
قالیباف با تاکید بر این که بیشتر آسیبها را مدعیان بیعمل به کشورمان زدهاند و عملی به درد میخورد که گرهگشایی کند، افزود: رسانه نیز خود دارای دو وجه است؛ یکی بهترین بسترسازی و دیگری تاثیرگذاری آن در دنیای امروز که در حال پیشرفت تکنولوژی است.
شهردار تهران در ادامه تصریح کرد: درواقع باید این درک را داشته باشیم که ممنوعسازی، محدودسازی و مصونیتسازی را در کجا به کار ببریم؛ ما در شهرداری تهران به عنوان مدیر مسوول در مقابل آسیبهای اجتماعی سهم عمدهای داریم.
محمدباقر قالیباف در پایان با اشاره به مشکلات کوچک اما تاسفبار شهری اعم از جمعآوری زبالهها و روابط کوچک شهروندی گفت: باید همه با هم این آموزش شهروندی را اشاعه دهیم و آنها را رعایت کنیم.
مهدی منتظرقائم: در تعریف رسانه باید مخاطب را در تحلیل خود وارد کنیم
در تعریف رسانه باید مخاطب را در تحلیل خود وارد کنیم و معتقد باشیم هر نوع فرآیند ارتباطی در جامعه از مردم، با مردم و برای مردم صورت بگیرد تا با هویتیابی منتهی شود.
در ادامه سمینار رسانه و آموزش شهروندی، مهدی منتظر قائم – عضو هیات علمی دانشگاه تهران – با محور رسانههای شهری و مشارکت شهروندی صحبت کرد.
او با اشاره به بخش اول سمینار گفت: اتفاقی که در همه سمینارها میافتد و باید ملاحظه شود، این است که ما داریم سعی میکنیم در قالبهای مختلف رابطه رسانه و شهر و شهروند را برقرار کنیم.
وی افزود: رابطه رسانه و شهروند مسالهای نیست که برای آن مراسم برگزار کنیم و این مسائل بسیار بدیهی هستند و باید دید که چرا در مسالهای به این وضوح نهادهای اجتماعی مختلف با کمک یکدیگر نیاز به این مراسم را مهم میدانند؛ پیام اصلی این سخنرانیها دعوت به دیدن و تحلیل کردن فرآیندهای ارتباطی در یک مدل ارتباطی افقی است.
او همچنین افزود: به اعتقاد من میان مفهوم رسانه و شهر همبستگی وجود دارد و این بدین معنا نیست که این دو با هم یکی هستند بلکه از هر زاویهای که تحلیل کنیم، به مفاهیم مشترکی میرسیم. در ادامه مفهوم توسعه است؛ رسانه، شهروند و توسعه که هر کدام را از هر زاویه وارد شویم، لاجرم به دو مفهوم دیگر خواهیم رسید.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران اظهار کرد: موضوعی که در سمینار این است که رشتههای مختلف دانشگاهی این سه مفهوم را از هم جدا کردند و در 30 سال اخیر به یک شرایط طبیعی رسیدیم.
وی افزود: ارتباطات یکی از نهادهای اجتماعی است که جزء ضروری کارکردی جامعه است و وجودش برای جامعه ضروری و نبودش کل حیات را به خطر میاندازد.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه شهرنشینی امروز دارد الزام سوادآموزی و پیشرفت آن را بیشتر نشان میدهد، با اشاره به رسانههای جمعی گفت: رسانههای جمعی ابزارها و محتواها و ساختارهاییاند که امکان تولید محتوا یا پیامهای ارزشی به انسانها و محیط اجتماعی را هرچه سریعتر بیان میکنند.
مهدی منتظر قائم اشاره کرد: اگر رسانهها را به انواع مختلف صرف نظر از صوتی و تصویری تقسیم کنیم و آنها را براساس نوع فکر بشری و براساس منطقه جغرافیایی و مدلهای اقتصادی و سیاسی و مالکیتی تقسیم کنیم، مدلهای خصوصی تجاری، مدنی و ارتباطی شهری هستند.
او در پایان گفت: ما شاهدیم از دهه 80 به بعد هم در حوزه ادبیات سیاسی، توسعه، بینالمللی که از مدل توسعهنگر عبور کردیم و به نظریهپردازیها برگشتیم و زاویه ارتباطات عمودی از بالا به پایین که ستون فقرات ارتباطاتاند، به سمت ارتباطات افقی و عمودی و پایین حرکت کردیم
این عضو هیات علمی دانشگاه تهران در پایان صحبتهای خود با تعریفی از رسانههای شهری آن را رسانههایی دانست که در محیط یک شهر عمل میکنند.
ناصر فکوهی: میتوان با یک ارتباط ساده در سیستم جهانی تکنولوژی ماندگار شد
عضو هیات علمی دانشگاه تهران معتقد است مسیر سواد و آگاهی اجتماعی باید دائما افزایش یابد و با پیچیدگی سیستم اجتماعی نسبت مستقیم دارد و هرچهقدر سیستم پیچیدهتر باشد، افراد با سوادتر و با فرهنگتر در آن فعالیت میکنند.
به گزارش ایسنا، در بخش دوم سمینار تخصصی رسانه و آموزش شهروندی، ناصر فکوهی با محور آسیبشناسی سواد رسانهیی در ایران صحبت کرد.
او با بیان اینکه آسیبشناسی نگاه کردن به پدیدهها و پیدا کردن مشکلات و تهدیدهای آن است و لزوما زمانی که از آسیبشناسی صحبت میشود، با دید مثبت به آن نمینگرند، افزود: هنگامی که از رسانه و سواد رسانهیی صحبت به میان میآید، نخستین مساله تعریف آن است.
وی بیان کرد: سواد به متن مکتوب، توانایی خوانش و قرائت متن مکتوب و ادراک آن برمیگردد ولی همه ما این را میدانیم که امروزه لزوما متن مکتوب مبنای سواد نیست؛ امروزه سواد وارد سیستم اجتماعی شده و دائما در حال تغییر و پیچیده شدن است و یک فردی عادی بدون این که از سطح نسبتا بالایی برخودار باشد، نمیتواند به راحتی زندگی کند.
فکوهی درباره اهمیت سواد و پیچیدهتر شدن آن و اینکه چرا باید اینگونه باشد، گفت: سواد یک بحث معرفتی نیست بلکه به یک بحث کاربردی تبدیل شده است؛ اگر در جامعهای نشانهها، روابط و کارها به درستی تنظیم نشود، جامعه آسیب میبیند و همچنین اگر افراد به اندازه کافی سواد (فرهنگ) شناخت سیستم اجتماعی را نداشته باشند، صرفا از طریق مولفههای مهمتر هم نمیتوان به آن دست یافت.
او افزود: جامعه دائما در حال تغییر است و باید فرهنگ جامعه را بالا ببریم، نه فقط از نظر اخلاقی بلکه از نظر کاربردی در فضای عام سواد.
وی به رسانه به عنوان دومین موضوع بحث خود، اشاره کرد و گفت: رسانه به معنی media یا همان رابطه است و این زمانی معنی داشته که رسانه رابط پیام بوده و جابهجا کردن اخبار را برعهده داشته و به شکل تبادل نظر امروزی نبوده است. امروز مساله پیچیدهتر شده و سیستمهای ارتباطی نیز افزایش یافتند؛ چه از لحاظ افراد و چه از لحاظ ارتباطات.
فکوهی در ادامه گفت: شبکههای مجازی ارتباطات همانند موتورهای جستوجوگر که روزانه میلیاردها پردازش انجام میدهند و یا دایرهالمعارف ویکی پدیا که به 280 زبان ترجمه میشود، امروز در سطح جهان فعالیت میکنند و در حال به روز شدن و پیشرفت هستند.
این عضو هیات علمی دانشگاه افزود: اگر سیل سواد رسانهیی را دنبال کنیم، از مشروطه تاکنون سواد یک امر نادر بوده است اما این بدین معنا نیست که افراد وارد فضای رسانهیی نمیشدند؛ ما رسانههای مردمی هم حتی به شکل سنتی داشتیم و اگر مسیر رسانه را دنبال کنیم، گسترش دائمی آن را که دموکراتیکتر میشود، شاهدیم.
وی با اشاره به گسترش اینترنت در کشور بیان کرد: در حال حاضر استفاده از اینترنت براساس درک سیستم اینترنت نیست بلکه براساس یک تقلید از غرب صورت میگیرد و گاهی این استفاده تخریبکننده است تا بالا بردن آن. در حالی که ما میتوانیم با یک ارتباط ساده در سیستم جهانی تکنولوژی ماندگار شویم.
فکوهی اظهار کرد: فرض کنید تاثیری که سیستمهای رسانهیی در طول سالهای اخیر به ویژه رسانههای تلویزیونی اعم از سینما و تلویزیون بر سیستمهای ارزشی کار در جامعه گذاشتند، مفید بوده یا خیر؟ به نظر من گاهی این رسانهها باعث سهل نگریستن و تخریب سیستم سنتی اندیشه ایرانی شدهاند.
وی همچنین گفت: تخریبی که روز به روز با وجود پیامکها و وبلاگها صورت میگیرد، قابل مشاهده است و اینکه باید توجه کنیم که اینها سیستمهای فکریاند و نه سیستمهای ارتباطی.
ناصر فکوهی در پایان گفت: با توجه به اینکه ما در ایران نسبت به کشورهای ترکیه و فرانسه که جمعیت یکسانی داریم، پنج میلیون دانشجو داریم که سالانه یک میلیون ورودی و خروجی آنهاست، باید توجه شود که در جامعهای هستیم که دائما بر سرمایه فرهنگیاش افزوده میشود و این مهم است که ما از قدیمیترین تمدنهای جهان هستیم و این پتانسیل تنها منبعی است که باید در سیستمهای جهانی برده و از آن استفاده شود.
علیاصغر محکی: آموزشهای صورت گرفته در رسانهها باید مستقیم و غیرمستقیم باشد
در ادامه علیاصغر محکی بهعنوان دبیر علمی سمینار درباره نقش رسانه در آموزشهای شهروندی صحبت کرد.
وی با بیان طرح مساله با نگاه تغییرات اجتماعی، شهر و مدیریت شهری، تفاوت شهرنشین و شهروندی، سوالاتی را از قبیل ضرورت آموزش شهروندی و اینکه رسانهها چگونه میتوانند به آموزش شهروندی کمک کنند، مطرح کرد.
او همچنین افزود: ما شاهد تفاوت تکنولوژیهای امروزی با 30 سال گذشته هستیم و از مهمترین عناصری که میتوانیم به آن اشاره کنیم، تغییر جمعیت بوده است و پس از آن به انقلاب اطلاعات و ارتباطات، جامعه اطلاعاتی، آموزش الکترونیک و شهروند الکترونیک میتوان اشاره کرد.
دبیر علمی سمینار به مجموعه مطالعات و دیدگاههای نظری درباره شهر و مدیریت شهری اشاره کرد و گفت: شهر پدیده فرهنگی و اجتماعی است و فقط برای کار و فعالیت صنعتی و خواب نیست، بلکه باید به مثابه یک نگرش انسانی و ارزشگرا به آن نگریست.
او در ادامه تفاوت میان شهرنشین و شهروند را این گونه بیان کرد که نگرشهای تداوم یافته نسبت به ارزشهای اجتماعی، حساسیت نسبت به آداب و فرهنگ و سنن، احترام به شان و منزلت انسانی، تلاش برای صلح و حفظ محیط زیست، مستلزم ایجاد این حساسیتهاست.
محکی همچنین به انواع رسانههای نوشتاری، دیداری، شنیداری، محیطی و مجازی اشاره کرد و گفت: آموزشهای صورت گرفته در رسانهها باید مستقیم و غیرمستقیم باشد. آموزشهای مستقیم به شکلدهی نگرشها، هنجارها و ارزشها کمک میکند که تحلیل فیلمها، سریالها و مهارتآموزیها را به دنبال دارد و بهطور غیرمستقیم هم پخش سریالها و فیلمهاست که تاثیر بهسزایی بر آموزش شهروندی دارند.
وی تاکید کرد: باید بدانیم هر خروجی که بیرون میآید به منزله کارکرد نامطلوب یا مطلوب رسانهها نیست؛ اگر مطلوب و موثر باشد، آموزش رفتارهای مدنی و آموزش مهارتهای شهروندی و اگر نامطلوب باشد، همسانسازی، غلبه بر ارزشهای تجاری، جریان یکسویه تجاری، خشونت رسانهها و انتشار تصویر مستهجن را در پی دارد.
دبیر سمینار با اشاره به جهتگیریهای ارتقای داناییهای شهروندان، ارتقای خواستههای شهروندان و ارتقای توانمندیها را در راستای بینش، دانش، روش و کنش رفتاری دانست.
علیاصغر محکی در پایان با تاکید بر رسانههای خرد و کلان و در نظر گرفتن آنها که با نگاهی به آینده میتوانند برای شروع این مباحث موثر باشند، گفت: در یک نگاه صرفا نهادی، باید نگاه سلطهجویانه عوض شود و هیچ آموزش شهروندی موفقی مگر به همت و تلاش خود شهروندان جامعه نخواهیم داشت.
همچنین محورهای نشستها با عنوان نقش آموزش رسانه در افزایش همبستگی و همدلی اجتماعی، نقش آموزش رسانه در ایجاد همگرایی منافع عمومی و خصوصی، نفش رسانه در ارتقای عزت نفس عمومی، نقش رسانه در توسعه شهر آموزشدهنده، نقش رسانه در توانمندسازی شهروندان خلاق و انتقادی، نقش رسانه در زندگی شهری و حقوق شهروندان و حفظ محیط زیست، شهر مجازی و شهروند مجازی صندوق آموزش رسانه، بیان شد.
در ادامه استادان و اعضای هیات علمی که در این سمینار حضور داشتند از جمله هادی خانیکی، علیاصغر سعیدی، علیاکبر قاضیزاده، محمد رضایی، علی دهقان، ناصر فکوهی، مهدی منتظر قائم به بحث و گفتوگو پرداختند.
تقدیر از مقالههای برتر
در ادامه مقالههای آموزش سواد رسانهیی، خلاقیت و نقادی شهروندان در فرهنگ رسانهیی امروز اثر حسین سرافراز، ارائه مدلی برای آموزش شهروندی بر مبنای پادکست بلوتوثی اثر رضا قربانی، تجارت جهانی آموزش شهروندی اثر سینا قاعدی، بررسی نقش رسانه در شکلدهی نگرشها و رفتارهای زیست محیطی شهروندان اثر شهروز فروتنکیا، ارتقای فرهنگ شهرنشینی امکانپذیر است، اثر محمدرضا غلامی، فضای مجازی شهروند و دولت از طرف مرضیه خلقتی، ضرورت تمرین عملی آموزههای شهروندی اثر اصغر مولایی، مفهوم شهروندی اثر علیاصغر آدینهوند و بررسی نقش آموزش شهروندی در اثربخشی آموزشهای شهروندی اثر علی بیات به عنوان مقالات برتر نخستین همایش تخصصی رسانه و آموزش شهروندی معرفی و از نگارنده آنها تجلیل شد.
در پایان سمینار رسانه و آموزش شهروندی رسانههای برتر در حوزه آموزش شهروندی معرفی و از روزنامه همشهری، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) و خبرگزاری مهر تقدیر شد.
همچنین از دکتر محسن اسماعیلی، دکتر سعیدرضا عاملی و دکتر ناصر فکوهی به عنوان اساتید برتر تجلیل شد.