ویکی‌پدیا دانشنامهی آزادی است که مطالبش را خوانندگان و کاربران آن تهیه و ویرایش میکنند. تنوع دیدگاهها و همچنین تضاد منافع طیف گسترده مخاطبان ویکی‌پدیا گاه موجب بروز اختلافاتی دربارهی مطالب می‌شود. در ویکی‌پدیا هر مدخل برای رسیدن به وضعیت فعلی بارها توسط کاربران با دیدگاههای متفاوت ویرایش شده است. از جمله امکانهای این دانش‌نامه، ثبت همه حذف کردن‌ها و افزودن‌های ویرایشی و منشا این تغییرات است. بهعبارتی در ویکی‌پدیا میتوان پیگیری کرد که چه کسی، چه زمانی، چه مطلبی را ویرایش کرده است. این امکان گاه موجب بروز رسواییهایی برای کسانی شده که قصد داشتهاند مطالب ویکی‌پدیا را به نفع خودشان ویرایش کنند. دعوا بر سر صحت و دقت مطالب ویکی‌پدیا به‌خصوص در حوزه سیاست با حاشیه‌ها و خبرسازی‌های بیشتری همراه بوده است. گاه اختلاف دیدگاه بر سر یک موضوع واحد و گاه خرابکاری‌های تعمدی ویکی‌پدیا را با مشکل مواجه کرده و باعث بروز درگیری با سیاست‌مداران و حتی دولت‌ها شده است. این مناقشات و حاشیه‌ها باعث شده ویکی‌پدیا هرچند وقت یک‌بار تغییراتی در نحوه ویرایش این دانش‌نامه اعمال کند و برخی مدخل‌های حساس و مناقشه‌برانگیز را «غیرقابل ویرایش» اعلام کند. به‌عنوان نمونه تنها چند مورد از مناقشاتی که ویکی‌پدیا در سال‌های اخیر درگیر آنها بوده است را مرور میکنیم:
دستکاری اعضای کنگره آمریکا
سال ۲۰۰۵ ویکی‌پدیا تعدادی از اعضای کنگره آمریکا را متهم کرد در زندگینامه‌های سیاسی خود تغییراتی ایجاد کرده‌اند. زمانی که برخی زندگینامه‌های اعضای کنگره در ویکی‌پدیا با تغییر مواجه شد، پیگیری نشان داد رد این تغییرات به محل کنگره آمریکا می‌رسد و تغییرات نیز شامل حذف مطالبی است که به مذاق سناتورهای آمریکایی خوش نیامده است. ویکی‌پدیا با استفاده از سابقه تغییرات اعمال شده در هر مطلب، متوجه شد این تغییرات از کامپیوترهای مرتبط با سنای آمریکا انجام شده است. به‌عنوان یک نمونه ویکی‌پدیا اعلام کرد دفتر یک نماینده کنگره امریکا یک پاراگراف از شرح حال وی را حذف کرده است. در این پاراگراف نوشته شده بود این نماینده به دروغ مدعی ماموریت‌های جنگی در ویتنام شده ولی بعدا ادعای خود را پس گرفته است.
خرابکاری در زندگی‌نامه یک سیاستمدار
در ویکی‌پدیا گاه این خرابکاری‌ها و دستکاری‌ها از محل‌های ناشناس و بر علیه سیاست‌مداران انجام می‌شود. مثلا سال ۲۰۰۵ جان سایگنتهالر سیاستمدار آمریکایی، با ارسال مطلبی به مظبوعات امریکایی، ویکی‌پدیا را به خاطر مطالب غیرواقعی که در زندگی‌نامه او منتشر شده بود مورد انتقاد قرار داد. در زندگی‌نامه این سیاستمدار به تمسخر مطلبی اضافه شده بود که وی را به مشارکت در قتل جان و رابرت کندی متهم می‌کرد. این مطلب چندین ماه در ویکی‌پدیا قرار داشت تا اینکه این سیاستمدار از آن مطلع شده و به آن اعتراض کرده بود.
دستکاری سیا علیه احمدی‌نژاد
آگوست سال ۲۰۰۷ مرور نتایج ابزار اینترنتی «اسکنر ویکی‌پدیا» نشان داد که کارمندان شبکه کامپیوتری سازمان سیا صفحه مربوط به رئیس جمهوری ایران، محمود احمدی نژاد، را تغییر داده‌اند. «اسکنر ویکی‌پدیا» را جمعی از محققان آمریکایی ابداع کرده بودند که ویرایش‌های انجام شده در ویکی‌پدیا را ردیابی و فهرست می‌کرد. با استفاده از این ابزار همچنین مشخص شد واتیکان هم مدخل‌های مربوط به رهبر گروه شین‌فین را به‌نفع خود ویرایش کرده است.
مسدود شدن در چین
چالش با دولت چین در سال‌های گذشته از جمله مهم‌ترین مناقشات ویکی‌پدیا بوده است. ویکی‌پدیا سه‌بار در سال‌های ۲۰۰۴ و ۲۰۰۵ به‌طور کامل در چین فیلتر شده و در حال حاضر هم دسترسی به برخی بخش‌هایی از آن ممکن نیست. بیشترین حساسیت درباره بخش‌های چینی و انگلیسی ویکی‌پدیا و مطالب مربوط به حوادث میدان تین‌آن‌من و وضعیت تایوان و تبت وجود دارد.
سیاستمدار آلمانی علیه ویکی‌پدیا
در سال ۲۰۰۸ نسخه‌ی آلمانی ویکی‌پدیا به‌دنبال شکایت یک قانون‌گذار وابسته به حزب چپ آلمان و دستور یک دادگاه ایالتی تعطیل شده بود. این سیاستمدار آلمانی مدعی بود اطلاعات نادرستی درباره او در ویکی‌پدیا منتشر شده است. تنها با تصحیح مقاله‌ی مورد اشاره و حذف شدن بخش‌های مورد اعتراض، این سیاستمدار آلمانی شکایت خود را پس گرفت و مسدود بودن ویکی‌پدیای آلمانی برطرف شد.
ماهنامه‌ی دنیای کامپیوتر و ارتباطات
پرونده ویکی‌ها، شماره ۹۲، مردادماه ۱۳۸۹
