خبرآنلاین، پل مارکس، ترجمه: محبوبه عمیدی: انتشار بیش از 90هزار سند از اسرار جنگ شش‌ساله آمریکا در افغانستان که بخشی از آنها محرمانه هستند، این روزها ویکی‌لیکس را در صدر خبرها قرار داده است. اما بد نیست به این پرسش هم پاسخ داده شود که چقدر امکان ردیابی کسانی که باعث درز این اطلاعات شده‌اند وجود خواهد داشت یا افشاکنندگان این اطلاعات چقدر شانس ناشناس‌ماندن خواهند داشت؟
ویکی‌لیکز چیست؟
حدود چهار‌سال پیش مجموعه‌ای از فعالان مخالف سانسور اطلاعات، وکلا و متخصصان شبکه تلاش کردند با استفاده از اینترنت و روش‌های پیچیده حفظ هویت، فضایی را برای افشای اطلاعات محرمانه خلق کنند. آنها می‌خواستند ارسال اسناد محرمانه و اطلاعات حساسیت‌برانگیز به این سایت به سادگی ورود داده‌های تازه به ویکی‌پدیا و بدون نیاز به هر هویتی باشد.
در واقع ویکی‌لیکس سازمانی متشکل از گروه‌هایی با هدف واحد در سراسر جهان است که توسط ژولین اسانژ، یکی از طرفداران آزادی اطلاعات که زمانی هکر بوده، بنیانگذاری شده است. او و همکارانش که اغلب وکیل هستند برای حفظ هویت افشاکنندگان از راهنمایی کارشناسانی مانند بن لوری که از پیشگامان تعریف پروتکل امنیتی اس.اس.ال «لایه سوکت‌های امن» برای انتقال امن اطلاعات از طریق اینترنت است، بهره می‌برند.
چه قابلیتی باعث می‌شود افشاگران ناشناس باقی بمانند؟
ویکی‌لیکس علیرغم اهداف افشاگرانه‌اش از فناوری برای ناشناس‌ماندن افراد استفاده می‌کند که تور نام دارد و متعلق به پنتاگون است. تور یا The Onion Router را می‌توان شبکه‌ای به حساب آورد که به کاربران امکان ارسال اطلاعات به صورت ناشناس را می‌دهد.
شبکه تور از حدود 1000 سرور داوطلب در سراسر جهان برای ارسال امن اطلاعات استفاده می‌کند. برای انتقال اطلاعات به فضای آنلاین کافی است کاربر نرم‌افزاری را که پردازنده تور نامیده می‌شود دانلود کند و از طریق آن اطلاعات مورد نظر را به شبکه ارسال کند. سرورهای تور به شیوه‌های تصادفی و با استفاده از لایه‌های متعدد رمزگذاری‌شده این اسناد را به مقصد نهایی که در اینجا وب‌سایت ویکی‌لیکس است، منتقل خواهند کرد.
ویکی‌لیکس برای ادامه فعالیت و دور‌ماندن از دسترس شرکت‌ها و دولت‌هایی که نمی‌خواهند اطلاعات به بیرون درز کنند، توسط سروری در کشور سوئد که پشتوانه قانونی نیرومندی برای آزادی اطلاعات دارد، میزبانی می‌شود. امکان مشابهی نیز در جزیره ایسلند ایجاد شده است. علاوه بر این ویکی‌لیکس دارد از نقاط افشا‌نشده متعددی در سراسر جهان پشتیبانی می‌شود که در صورت از کار افتادن یکی از سرورها وظیفه پشتیبانی را به عهده خواهد گرفت.
تاکنون چه اطلاعاتی توسط این وب‌سایت به بیرون درز کرده است؟
90هزار سند منتشر شده از جنگ افغانستان تنها بخشی از 1.2 میلیون سند انتشار‌یافته توسط این سایت است. از دیگر اسناد منتشر‌شده می‌توان به فساد دولتی در کنیا، طراحی بمب اتمی که هیروشیما را ویران کرد و قواعد نظامی تدوین‌شده برای زندان گوانتانامو در کوبا اشاره کرد. برخی از اسناد هم به افشای حساب‌های مالی اعضای فراماسونری پرداخته‌اند.
ویدیوی تازه‌ای نیز توسط این وب‌سایت منتشر شده که نشان می‌دهد یکی از حملات هلکوپترهای نظامی آمریکا به بغداد در سال 1386/2007 باعث کشته‌شدن 12 نفر شده که دو روزنامه‌نگار رویترز نیز جزء این کشته‌شدگان بوده‌اند.
آیا می‌شود بدون نگرانی از شناخته‌شدن اسرار را در ویکی‌لیکس افشا کرد؟
در حقیقت نه! همانطور که تیم برنرزلی، مخترع وب گفته است: «اینکه هیچ ردی از خودتان به جا نگذارید بسیارمشکل است. صادقانه بگویم باید برای ورود به این بازی خطر کنید».
در حال حاضر بردلی مانینگ، تحلیلگر اطلاعات مستقر در عراق که مظنون به انتشار فیلم حمله هلکوپتر نظامی به ساکنان بغداد است، توسط ارتش آمریکا دستگیر شده است. در این مرحله روشن نیست که آیا او مظنون به همکاری در انتشار سایر اطلاعات محرمانه نیز تلقی می شود یا نه؟ البته دستگیری مانینگ بیش از اینکه حاصل ردیابی منابع خبری ویکی‌لیکس توسط ارتش آمریکا باشد، نتیجه تماسی از سوی یک منبع ناشناخته است.
