تبلیغات در مدیانیوز

 
راهنمای آنلاین روزنامه‌نگاران
 
دوره‌های دانشگاهی رسانه و ارتباطات
 

--------------------------------------------
mevlana rumi
Jalaluddin Mohammad (Rumi), the Persian Sufi poet and Mystic
--------------------------------------------
مطالعات فرهنگی و رسانه‌ای
مطالعات فرهنگی، مطالعات رسانه‌ای، مطالعات ارتباطی
--------------------------------------------

 

آخرین اخبار


- گوگل ۳۲ نام دامنه را تصاحب کرد
- پرونده اکتا به دیوان دادگستری اروپا ارجاع شد
- اعتراض به خودکشی تعدادی از کارگران اپل در چین
- قوانین تبلیغات انتخابات مجلس شورای اسلامی
- فناوری‌های تشخیص چهره به کمک تبلیغات می‌آیند
- این هرم وارونه نمی‌ماند: پاسداشت ۴۰ سال روزنامه‌نگاری حسین قندی
- حمله هکرها به بازار بورس آمریکا در حمایت از جنبش وال‌استریت
- رئیس گوگل 1.5 میلیارد دلار سهامش را می‌فروشد
- تولید تبلت ۲۰۰ دلاری توسط ارتش پاکستان
- مایکروسافت چرخه زندگی ویندوزها را طولانی می‌کند

 

گروه خبری: interview

تاریخ ارسال: جمعه، 28 خردادماه 1389  

 

«اینترنت، خدای بسیاری از آدم‌ها شده است»

 
 

گفت‌وگو با دکتر محمد سلطانی‌فر درباره‌ی شبکه‌های اجتماعی 

 
 

هفته‌نامه‌ی پنجره، سعید کیایی - پشت میز شلوغی نشسته بود، که فکر نمی‎کنم میز خودش بوده باشد، جایی برای ما نبود که بنشینیم. دانشجو‎ها در رفت و آمد بودند و کارمندان دانشگاه مشغول انجام کار‎های خود. اساتید هم انگار جلسه‎ای داشتند که تازه تمام شده بود. با اصرار شیرینی به ما تعارف کرد و تا شیرینی را برنداشتیم، صحبت از مصاحبه و قراری که با هم داشتیم، نکرد. بعد کارهایش را با عجله تمام کرد و سراغ کلاس خالی را گرفت که در آن کلاسی تشکیل نشود، تا برویم و با خیال راحت گفت‎وگو کنیم.

دکتر محمد سلطانی‎فر، مدرس دانشگاه در حوزه ارتباطات و دبیر علمی اولین کنفرانس بین‎المللی روابط عمومی الکترونیک بوده و دارای ده‎‎ها مقاله ارایه شده در نشریات و کنفرانس‎‎ها و دوره‎‎های آموزشی در زمینه ارتباطات و روابط عمومی است. او از نزدیک با فضای حاکم بر شبکه‎‎های اجتماعی در ارتباط است و نظراتی درباره آنان دارد. مطالعات او در این زمینه موجب شد تا به سراغش برویم و درباره مسائل مختلفی که اطراف شبکه‎‎های اجتماعی در ایران وجود دارد گفت‎وگو کنیم. او پتانسیل استفاده از شبکه‎‎های اجتماعی را برای ایجاد فضا و مطالعه بسیار زیاد می‎داند.

در یکی دو سال اخیر بحث شبکه‎‎های اجتماعی در ایران، با مسائل سیاسی پیوند خورده است و شاید این باعث شده نگاه به این شبکه‎‎ها در رسانه‎‎های داخلی، کمی مخاطره‎آمیز و نگران‎کننده باشد. به‎نظر شما برجسته کردن مخاطرات این شبکه‎‎ها چقدر واقعی و چقدر تابع تغییرات سیاسی است؟

به هر تحول جدید ارتباطی که وارد کشور ما شده با دیدی مخاطره‎آمیز نگاه شده است و بعد مجبور به پذیرش آن شده‎ایم. این نوع نگاه چند دلیل دارد؛ اول این‎که ما آن را نمی‎شناسیم، دوم این‎که هرچیزی که نمی‎شناسیم را به دید خطر نگاه می‎کنیم و بعد سراغش می‎رویم، سوم این‎که هیچ‎گونه مطالعه قبلی روی آن نداریم، چهارم این‎که تولید کننده آن نیستیم و چون از غرب می‎آید به این تحول جدید هم با همان نگاهی که به دشمن می‎نگریم، نگاه می‎کنیم. از طرف دیگر، کسانی که روی این جریان‎‎ها سوار می‎شوند افراد روشنفکر و نخبگان ما هستند. اما بالاخره یا به‎ناچار یا بر اساس آگاهی که پیدا می‎کنیم، مجبور به پذیرش آن می‎شویم. این مسئله از زمانی‎که برق آمد، وجود داشت. ابتدا با برق مخالفت کردند، همین‎طور با رادیو، تلویزیون و بعد از انقلاب با ویدئو، که چقدر آدم‎‎ها را به‎خاطرش شلاق زدیم، دستگاه‎هایشان را در ملاء عام گرفتیم و برخورد‎های این‏چنینی. حتی همین 7 – 8 سال قبل من یادم هست که برخی گفتند اینترنت حرام است، امروز می‎بینیم که تمام کار‎های دولتی برمبنای اینترنت برنامه‎ریزی می‎شوند، برای مثال به همین طرح‎‎های درحال اجرا و ثبت نام کنکور می‎توانم اشاره کنم. مدت‎‎ها هم هست که می‎گویند ماهواره حرام است و باید قطع شود اما می‎بینیم امروز سکوتی که در مقابل ماهواره در حال شکل‎گیری است به نوعی علامت رضایت است.

راجع به شبکه‎‎های اجتماعی، تمام این دلایلی که گفتم صدق می‎کند، و از طرف دیگر، این شبکه‎‎ها بستری شدند برای تفکراتی که با دوران تولد شبکه‎‎های اجتماعی همراه شد. این تفکر که از آن صحبت می‎کنم، یک‎سری زد و بند‎های سیاسی بود که این امکان را به ما می‎داد تا به جای روزنامه‎‎ها در این فضای جدید بنویسیم. طبیعی بود که به همین دلیل این فضا‎ها دشمن تلقی شوند.

شبکه‎‎های اجتماعی در نگاه من مثل اینترنت و ماهواره، ویدئو، تلویزیون، رادیو و برق است. نه دشمن است و نه خطرناک. ابزاری است که هر بستری را می‎توانیم در آن قرار دهیم و از آن استفاده کنیم.

در ایران از سوی دیگر با توجه به دلایلی که گفتم، فرصتی ایجاد می‎شود که روزنامه‎نگارانی که روزنامه‎هایشان بسته شده به این شبکه‎‎ها رو بیاورند و بنویسند، یا مثلا کسانی که می‎خواهند کار‎های سیاسی‎شان را دنبال کنند و این فضا برای‎شان در جای دیگر فراهم نیست، به شبکه‎‎های اجتماعی رو بیاورند و در این شبکه‎‎ها خودشان را تعریف کنند. این مسائل را بگذارید کنار آمار‎هایی که از استقبال مردم از این شبکه‎‎ها داریم؛ آمار نشان می‎دهد که این شبکه‎ها، شبکه‎‎های دارای مخاطبان زیادی هستند که تعداد این مخاطب‎‎ها باعث هراس می‎شوند. این مجموعه دلایل ریز و درشت است که در وحله اول، کسی که با این شبکه‎‎ها مواجه می‎شود، شاید با نگاهی مخاطره‎آمیز به آنها نگاه کند.

در کنار مخاطرات احتمالی، به‎نظر شما فرصت‎‎هایی که این شبکه‎‎ها برای ما ایجاد می‎کنند چه چیز‎هایی می‎توانند باشند؟

بحثی که امروز به‎وجود آمده، بحث چالش هویتی است. یکی از کار‎هایی که این شبکه‎‎ها می‎خواهند انجام دهند این است که هویت‎‎های جایگزین برای مخاطبان‎شان تعریف کنند. اگر بتوانیم از این شبکه‎‎های اجتماعی برای القا و قوت بخشیدن به هویت‎‎هایی درست استفاده کنیم، بهره‎برداری مناسبی انجام داده‎ایم. مثلا طرح یک میلیون امضا برای خلیج‎فارس یا ثبت جهانی نوروز، و کار‎هایی از این دست، بحثی است که امروزه وجود دارد و اگر ما به‎جای کنار گذاشن آن‎‎ها هشیارانه وارد فضای استفاده از آن‎‎ها شویم، نه تنها برای ما ضرر ندارد بلکه می‎تواند جا‎هایی منفعت هم داشته باشد. اما این، تیغ دو طرف برنده هم هست، و بستگی به این دارد که شما چقدر از این فرصت استفاده کنید. من گمان می‎کنم ما به دلیل نداشتن آگاهی و تجربه کافی تا به حال در مواجهه با این تکنولوژی‎‎ها، بیشتر به خودمان صدمه زده‎ایم. چون نمی‎رویم از آن استفاده کنیم، ابتدا سعی داریم که محدودش کنیم.

این شبکه‎‎ها امکانات مثبت بسیاری می‎توانند برای ما داشته باشند. امروزه اینترنت به غلط و به دلیل نداشتن سواد رسانه‎ای، خدای بسیاری از آدم‎‎ها شده است، و هرچیز که در اینترنت می‎بینند را وحی مُنزل می‎دانند. ما می‏توانیم اطلاعاتی که مردم نیاز دارند و به دلیل بی‎اعتمادی به بعضی رسانه‎‎ها به آنها دست نیافته اند را در اینترنت به‎عنوان رسانه مکمل منتشر کنیم. می‎توانیم داده‎هایمان را روی اینترنت بگذاریم، بخشی از افشاگری‎هایمان را آن‎جا انجام دهیم. کسی هم محدودیتی نمی‎گذارد که شما چه آموزه‎ای در معرض دید می‎گذارید.

این «ما»ی حاکمیتی که شما می‎گویید تناقضی با فضای شهروندی که باید شبکه‎‎های اجتماعی داشته باشند ایجاد نمی‎کند؟

انسان حریص به چیزی می‎شود که از آن منع شود، از سوی حکومت یا هر جای دیگری باشد. این مسئله از سوی حکومت منع می‎شود، اگر ر‎ها بشود اشتیاقی که مردم دارند که با فیلترشکن‎‎ها و دور زدن‎‎ها وارد شوند از بین می‎رود. اما اگر تشویق شوند، کمک می‎کند که خود این قضیه شکل بگیرد، و مردم فقط به‎خاطر این‎که بروند و بی.بی.سی و توییتر و فیس‎بوک و... را ببینند، وارد اینترنت نمی‎شوند؛ مردم خودشان را مخیر می‎دانند و جا‎های دیگر را هم می‎بینند. در حالت دوم که در دنیا مرسوم است، دولت به شکل غیر مستقیم، از سوی تشکل‎‎های مردم‎نهاد و یا به طرق مختلف جشنواره وبلاگ‎‎ها و شبکه‎‎های اجتماعی راه می‎اندازد. مثلا چند وقت قبل در سوئد جشنواره وبلاگ‎نویسان ضدالکل راه‎اندازی شده بود و دولت در دل تشکل‎‎های مردم‎نهاد از این افراد حمایت کرده بود که شکل دولتی هم پیدا نکند. ما هم می‎توانیم از این فعالیت‎‎ها داشته باشیم.

اگر از بعد داخلی شبکه‎‎های اجتماعی فراتر رویم، در دنیا هم این شبکه‎‎ها با انتقاداتی مواجه هستند. نگاه انتقادی درباره این رسانه‎‎های جدید به چه صورتی است؟

از هربرت شیلر تا نیل پستمن که نگاه کنیم و خیلی‎‎های دیگر، از مکتب فرانکفورت بگیریم و بیاییم تا حال حاضر، همیشه نگاه انتقادی به مسیر فرهنگی وجود داشته است و خیلی‎‎ها هم معتقدند تفکر انتقادی جذب‎کننده این رسانه‎‎ها است. بعضی هم با نگاهی شک‎آلود معتقدند این نگاه‎‎ها در جریان خود این فعالیت‎‎ها شکل می‎گیرد. حتی اگر نگاه مثبت هم داشته باشیم و بگوییم رسانه‎‎ها خط نمی‎گیرند که انتقاد کنند و رسانه‎‎ها دارای انتقاد هستند، در نهایت خود منتقدان هم می‎دانند که با خیل عظیمی که به‎سوی این رسانه‎‎ها می‎آیند، راه به‎جایی نمی‎برند. نیل پستمن دو سال قبل فوت کرد با انبوهی از دست‎نوشته‎‎هایی که در نقد جعبه جادویی تلویزیون داشت و آخرش هم گفت من فقط انتقاد می‎کنم، هیچ کاری نمی‎شود کرد. وقتی توییتر ظرف یک سال و سه ماه به پنجاه و خرده‎ای میلیون کاربر می‎رسد در حالی‎که تلویزیون بعد این همه سال به 50 میلیون کاربر رسیده است هر قدر هم که نق بزنیم، راه به‎جایی نمی‎بریم.

در اجلاس تونس سال 2005 نقد‎هایی به اینترنت شد که بخشی از آن هم به‎واقع درست بود؛ مثلا این‎که چرا کلید اینترنت نهایتا باید در آمریکا باشد. و اگر یک روز آمریکا خواست آن را قطع کند، هرقدر که این اتفاق خیلی بعید است بیفتد مگر این‎که جنگ جهانی بخواهد شکل بگیرد که آن هم شرایطش فراهم نیست، چه اتفاقی خواهد افتاد؟ نقد دیگری که آن‎جا از طرف چپ‎‎های جدید مطرح شد، این بود که صرفا به‎خاطر این‎که اینترنت آمریکایی است با آن مخالفت کردند، در جواب می‎گویم این حرف کاملا اشتباه است و دلیلی ندارد که با آن مخالفت شود. این حرف مثل همان تفکرات مکتب فرانکفورت است که در سال‎های 60 -70 داشتند. در اجلاس 2005 انتقاد می‎کردند که چرا بالغ بر 90 درصد مردم آمریکا کاربر اینترنت هستند اما در آفریقا این رقم نزدیک یک درصد است. در حالی‎که این قیاس بی‎ربط است چون همان آفریقایی که پول برای اسلحه 200 دلاری می‎دهد می‎تواند پول برای کامپیوتر 80 دلاری بدهد و از آن استفاده کند. در ثانی وقتی ما با تکنولوژی مثل وایمکس جهانی که در راه است، روبه‎روییم، حتی اگر این حرف‎‎ها درست هم باشد، دیگر معنایی پیدا نمی‎کند. ما در دنیایی هستیم که کسی منتظر تعلل ما نمی‎شود.

از جمله مباحثی که در نگاه انتقادی به رسانه‎‎های جدید وجود دارد، نقش سرگرم‎کنندگی آن‎هاست. جایگاهی که شبکه‎‎های اجتماعی در سرگرم کردن افراد دارند، چطور است؟

سرگرمی نقش برجسته‎ای دارد و نگاه انتقادی نمی‎تواند جلوی آن را بگیرد. فرانکفورتی‎‎ها چه کار توانستند بکنند وقتی‎که آواتار به آن فروش می‎رسد، در حالی‎که داستان خاصی ندارد و تماما بر پایه کامپیوتر است؟ یا تایتانیک تماما ضداخلاق است و خانم شوهرداری که به همسرش خیانت می‎کند را نشان می‎دهد، توانستند جلوی دو میلیارد فروشش را بگیرند؟

من می‎گویم به این نق‎‎ها ورود نکنیم، چون راه به‎جایی نمی‎بریم. ما باید توجه کنیم که اگر مردم کارکرد سیاسی از آن می‎گیرند و به این بخش این تکنولوژی توجه بیشتر می‎کنند، حتما ما در این بخش ضعفی داشته‎ایم. یا اگر مردم به بخش‎‎های سرگرمی این تکنولوژی توجه بیشتری می‎کنند حتما ما در این بخش کم‎کاری داشته‎ایم. باید جلوی این ضعف‎‎های خودمان را بگیریم.

مگر می‎شود سرگرمی را از زندگی جدا کرد؟ یک‎چهارم زمان زندگی ما با سرگرمی شکل می‎گیرد. فراموش نکنیم در میدان رقابت برای تولید سرگرمی، وقتی شما میدان را خالی کنید، دیگری وارد می‎شود.

 
 

ارسال مطلب به:

Cloob del.icio.us  Digg Socializer  
 

 

 

 رسانه‌های جمعی | رسانه‌های اجتماعی | رسانه‌های دیجیتال | رسانه‌های شخصی | روزنامه‌نگاری | علوم ارتباطات | زندگی رسانه‌ای | تبلیغات | سازمان‌های رسانه‌ای | رویدادها

صفحه اول |
راهنمای روزنامه‌نگاران | راهنمای دانشگاه و آموزش | رسانه‌های اجتماعی | برچسب‌ها | پیوندها | نقشه ‌سایت | تبلیغات | درباره ما | RSS

 
 
صفحه اول
رسانه‌های جمعی
رسانه‌های دیجیتال
رسانه‌های شخصی
رسانه‌های اجتماعی
سازمان‌های رسانه‌ای
رویدادهای رسانه‌ای
زندگی رسانه‌ای
علوم ارتباطات
روزنامه‌نگاری
تبلیغات
 
خبرنامه

با وارد کردن ایمیل و مشترک شدن در خبرنامه، مطالب روزانه ارسال می‌شود

 

 

 

 
info-at-medianews.ir Feed Google Plus Twitter Facebook FriendFeed