روز سوم ماه می - مصادف با 13 اردیبهشت‌ماه - روز جهانی آزادی مطبوعات است که از زمان اعلام این روز به این نام در سال 1993 توسط مجمع عمومی سازمان ملل، ازسوی سازمان‌های دولتی، غیردولتی و رسانه‌یی مختلف در سراسر جهان گرامی داشته می‌شود.

به گزارش ایسنا، موضوع امسال "آزادی اطلاعات: حق دانستن"، تبادل آزاد اخبار دقیق و متوازن در میان ملت‌ها و حق مردم برای مطلع شدن از دقت و روشنی فیلترینگ اطلاعات در سراسر جهان را ترویج می‌کند. این رویداد بهترین فرصت برای پرداختن به خبرنگاران و گزارشگرانی است که در راه انتشار اخبار و اطلاعات، زندگی خود را از دست داده‌اند.

بان کی مون - دبیر کل سازمان ملل - در پیامی به ‌مناسبت روز جهانی آزادی مطبوعات امسال با محکومیت کشته شدن خبرنگاران، از دولت‌ها خواسته از کسانی که در رسانه‌ها کار می‌کنند، حمایت کرده و تحقیق و مجازات کسانی که مرتکب جنایت علیه خبرنگاران می‌شوند را شامل این حمایت کنند.

از آنجا که کار خبرنگاران برای آزادی مطبوعات بسیار اساسی است، همه ساله از کسانی که زندگی‌شان را در این راه از دست داده‌اند یا در راه دفاع از حق مطلع شدن متحمل مرارت‌های دیگری شده‌اند، تقدیر می‌شود.

یونسکو هم که نهاد علمی، آموزشی و فرهنگی سازمان ملل است، جایزه‌ای را در سال 1997 و به یادبود گیلرمو کانوایساسا، دبیر روزنامه ال اسپکتادور کلمبیا ایجاد کرد.

کانو که به مبارزه علیه قاچاقچیان مواد مخدر برخاسته بود، در سال 1986کشته شد و عاملان قتل وی هرگز مجازات نشدند. جایزه آزادی مطبوعات گیلرموکانوی امسال به مانیکا گونزالس، خبرنگاری از کشور شیلی رسید.

این جایزه به شخص، سازمان یا موسسه‌ای داده می‌شود که مشارکت قابل توجهی برای ترویج یا دفاع از آزادی مطبوعات داشته است.

اما بررسی گزارش‌های سازمان‌های رسانه‌یی متعددی همچون کمیته پشتیبانی از خبرنگاران، انجمن جهانی روزنامه و ناشران خبری، خبرنگاران بدون مرز و سازمان‌های دیگر نشان می‌دهد که خبرنگاران برای پوشش خبر حتی در زمان صلح با خطر مرگ روبه‌رو هستند و دشمنان مطبوعات هیچ تردیدی در استفاده از خشونت برای خاموش کردن خبرنگاران ندارند.

در حالیکه فدراسیون بین‌المللی خبرنگاران (IFJ) در گزارشی سال 2007 را که در آن 171 خبرنگار و کارکنان رسانه‌یی در جریان ناآرامی‌های سیاسی، جنگ و حمله به آزادی مطبوعات در سراسر جهان کشته شدند، سال تراژدی انسانی بی‌حد و حصر نامید، سال بعد آمار سازمان خبرنگاران بدون مرز که شامل شمار خبرنگاران و کارکنان رسانه‌یی کشته شده به هنگام انجام وظیفه است، نشان داد که شمار خبرنگاران کشته شده در سال 2008 با رسیدن به 60 نفر به کم‌ترین میزان در پنج سال گذشته رسیده است. اما گزارشی که همین سازمان برای سال 2009 منتشر کرد نشان داد 76 خبرنگار در سال 2009 در جهان کشته شدند که در مقایسه با آمار سال 2008 تلفات آن‌ها افزایش یافته است.

البته در گزارش خبرنگاران بدون مرز خاطرنشان شده که کاهش شمار خبرنگاران وابسته به رسانه‌های سنتی که در سال 2008 کشته یا دستگیر شدند به معنی بهبود وضعیت آزادی مطبوعات نبوده بلکه با تحول رسانه‌های مکتوب و تصویری در سال 2008 و تبدیل شدن بلاگ اسفر به پدیده جهانی، هجوم به رسانه‌ها به طور فزاینده برروی اینترنت تمرکز یافت.

در این سال فضای اینترنت شاهد کشته شدن یک وبلاگ‌نویس، دستگیری 59 نفر و حمله فیزیکی به 45 نفر بود و 1740 وب‌سایت مسدود یا تعطیل شدند.

همچنین بر اساس آمارهای جهانی در سال 2009 هزار و 456 خبرنگار نیز مورد حمله فیزیکی قرار گرفتند، در حالی که آمار ثبت شده در سال قبل آن 929 مورد بود. از سوی دیگر در حدود 157 خبرنگار از ترس کشته یا زندانی شدن تحت شرایط خطرناک، از کشور محل زندگیشان گریختند.

در حالیکه در سال‌های گذشته عراق و مکزیک خونبارترین کشورها برای خبرنگاران بودند، در سال 2009 یکی از بدترین حوادث ثبت شده توسط خبرنگاران بدون مرز در فیلیپین روی داد که طی آن حدود 30 خبرنگار در یک روز کشته شدند. در آفریقا نیز بالاترین شمار خبرنگاران کشته شده در یک کشور با 9 نفر به نام سومالی به ثبت رسید.

بنا بر گزارش سازمان دیده‌بان مطبوعات، جنگ‌ها و انتخابات مورد اختلاف از جمله گزارش‌های خطرناکی بودند که خبرنگاران در سراسر جهان پوشش دادند. همچنین سرکوبی در اینترنت افزایش یافت و شمار کشورهایی که سانسور در آن‌ها وجود دارد از 37 کشور در سال 2008 تقریبا دو برابر شده و به 60 کشور در سال 2009 رسید.