استاد دانشگاه تگزاس و واضع نظریه "برجسته‌سازی" معتقد است که رسانه‌های جمعی نقش مهمی در برجسته‌سازی مسائل زیست محیطی و در توجه قرار گرفتن مسائل و معضلات این حوزه ایفا می‌کنند.

ماکسول مک کومبز از صاحبنظران و اندیشمندان علم ارتباطات و استاد دانشگاه تگزاس امریکا است. کتاب اخیر مک کومبز "رسانه‌های جمعی و افکار عمومی" نام دارد. او استاد دانشگاه‌های کارولینای شمالی و UCLA امریکا نیز بوده است.

عمده شهرت او برای نظریه "برجسته سازی" (agenda-setting) است. کارکرد برجسته‌سازی رسانه‌ها، به تأثیر گذاشتن به آنچه مردم درباره آن فکر می‌کنند یا آنچه مهم تلقی می‌شود، می‌پردازد.

این نظریه بیان می کند که رسانه های جمعی در ایجاد اولویتهای فکری و تعیین موضوعات مهم و مورد بحث عامۀ مخاطبان، نقش اساسی ایفا می کنند. نظریۀ مذکور، پیش بینی می کند که اگر موضوعی از نظر زمان و مکان در رسانه ها برجسته شود، می تواند مخاطبان را به این اندیشه وادارد که موضوع مذکور مهم است.

شواهد تجربی این نظریه، در سال 1968، توسط "دونالد شاو" و "ماکسول مک کومبز" در طول انتخابات ریاست جمهوری آمریکا فراهم گردید. این دو اندیشمند، با طرح سؤالاتی از رأی دهندگان، دریافتند که آنچه را رأی دهندگان به عنوان ویژگی‌های نامزدهای انتخاباتی خود معرفی می کنند، همان مطالبی است که طی روزهای گذشته به صورت برجسته ای در مطبوعات ارائه شده است. یعنی رابطه ای مثبت و قوی بین اولویتهای رسانه ها و موضوعاتی که از نظر رأی دهندگان مهم بود، وجود داشت و البته این رابطه، رابطه ای علّی به حساب نمی آمد.

مسائل و موضوعات زیست محیطی و خطرات و معضلات این حوزه در نظریه‌های سنتی امنیت مورد توجه نبوده است. در سالهای اخیر و به ویژه بعد از پایان جنگ سرد و جدی شدن خطرات زیست محیطی این مسایل در "دستورکارهای سیاسی" برخی کشورها قرار گرفته است. ولی هنوز این مسایل به عنوان مسایل درجه چندم و کم اهمیت مورد توجه است. اهمیت مسأله محیط زیست و نقش آن در توسعه پایدار از یک طرف و نقش آن در زندگی انسانهای حال و آینده باعث شد تا خبرگزاری مهر نظر پروفسور ماکسول مک کومبز را درباره نقش رسانه‌ها در برجسته سازی مسایل زیست محیطی جویا شود که در ادامه می‌آید.

رسانه نقش مهمی در برجسته‌سازی مسایل زیست محیطی دارد

ماکس مک کومبز در مورد این موضوع که رسانه چه نقشی می‌تواند در برجسته سازی مسایل زیست محیطی ایفا کند به خبرنگار مهر گفت: رسانه می‌تواند دو نقش متمایز و متفاوت در سیاستگذاری‌های مربوط با محیط زیست ایفا کند. نقش اول رسانه را باید در حوزه اطلاع رسانی جستجو کرد. رسانه با انعکاس اخبار گوناگون از مسایل و خطرات زیست محیطی که متوجه شهروندان و کشور است می‌تواند گام بزرگی در برجسته سازی موضوعات زیست محیطی ایفا کند.

وی افزود: این اقدام رسانه می‌تواند توجهات را متوجه مسایل این حوزه کند و در صورت نیاز برای سیاستگذاری مورد توجه قرار گیرد.

وی خاطر نشان کرد: نقش دوم رسانه نیز ناشی از انعکاس جزئیات و کاربرد این جزئیات در عرصه سیاستگذاری است. رسانه‌ها با انعکاس جزئیات مسایل زیست محیطی می‌توانند اطلاعات وسیع و مشخصی برای عرصه سیاستگذاری و آنچه نیاز و مفید برای سیاستگذاری در عرصه محیط زیست است ایفا کنند. در مجموع باید اذعان داشت که رسانه‌ها منبع بسیار مفیدی برای سیاستگذاری در عرصه محیط زیست به شمار می‌روند.

قرار گرفتن مسایل زیست محیطی در دستور کارهای سیاسی کار دشواری است

مک کومبز تأکید کرد: موضوعی که باید به آن توجه داشت این است که قرار دادن مسایل مربوط به محیط زیست در دستور کارهای سیاسی گروه‌ها و احزاب سیاسی و دستور کار عامه مردم کار و وظیفه‌ای بس دشوار و سنگین است.

استاد دانشگاه تگزاس یادآور شد: به عنوان مثال بنده به اتفاق همکارم "جیان هو ژو" در مورد افکار عمومی و آنچه برای افکار عمومی در ایالات متحده امریکا حائز اهمیت است کار کرده‌ایم. در کار مطالعاتی بنده دوره زمانی سالهای 1954 تا 1994 مورد مطالعه قرار گرفته است. در طول این دوره زمانی مساله محیط زیست تنها دو بار به عنوان مساله و معضل اصلی و مورد توجه عامه مردم لحاظ شده است. این مسایل تنها برای چند هفته در کانون توجهات افکار عمومی قرار داشته است.

طرح مسایل زیست محیطی انسجام لازم را نداشته است

وی تصریح کرد: حال این سؤال مطرح است که چرا این اتفاق می‌افتد و این مسایل در درجه چندم اهمیت قرار دارند؟! یکی از دلایل اصلی این اتفاق این است که برخی مسایل و موضوعات مانند مسایل و موضوعات اقتصادی و مسایل بین‌المللی توسط رسانه‌ها از یک سو و گروه‌ها سیاسی از طرف دیگر مورد توجه خاصی قرار می‌گیرند. متعاقب این موضوع افکار عمومی نیز توجه خاصی به این مسایل نشان می‌دهند.

این پژوهشگر حوزه ارتباطات خاطر نشان کرد: پراکندگی و بی نظمی توجه به مسایل زیست محیطی باعث شده تا گروه‌های سیاسی و افکار عمومی اطلاع کافی و مناسبی از مسایل و معضلات زیست محیطی نداشته باشند.

وی در پایان افزود: در مقایسه با مسایل و موضوعات اقتصادی و بین‌المللی، مسایل و موضوعات زیست محیطی امور و مسایل "جدید" و نویی تلقی می‌شوند. بر این اساس مدت زمان زیادی طول خواهد کشید تا رسانه‌ها بتوانند افکار عمومی را به سوی این مسایل جذب و جلب کنند.