روزنامه‌ی دنیای اقتصاد، م.ر.بهنام رئوف - اختلالات تلفن همراه دیگر این روزها به عنوان یکی از قابلیت‌های این وسیله ارتباطی برای کاربران ایرانی تبدیل شده و گویا کاربران ایرانی یا با این مشکل همزیستی مسالمت آمیز پیدا کرده‌‌ یا به قول معروف در برابر این پدیده پوست کلفت شده‌اند.

اختلالاتی که طی دو هفته اخیر به خصوص در تهران به اوج خود رسیده و تقریبا هر کاربری در این شهر به نوعی مدل‌های مختلف آن را تجربه کرده است.

حتما شما هم یکی از کاربرانی هستید که طی دو هفته گذشته بلااستثناء بارها و بارها تجربه خط رو خط شدن در حین مکالمه یا قطعی‌های بی‌مورد را داشته‌اید. این مدل خط رو خط شدن‌ها هیچ تفاوتی در نوع تماس بین دو خط همراه، از ثابت به همراه یا بالعکس ندارد، اما اینکه دلیل این اختلالات چه چیزی می‌تواند باشد و اینکه چرا این داستان هیچ وقت تمام نمی‌شود، سوالی است که بارها و بارها از مسوولان اپراتورهای کشور پرسیده شده و عموما هم جواب‌های توجیه‌آمیزی به همراه وعده‌های رفع مشکل بسیاری داده شده است.

آخرین آمار

بر اساس آخرین آمار و گزارش‌ها تعداد مشترکان همراه اول از مرز 37 میلیون نفر گذشته و اپراتور دوم نیز حدود 13 میلیون مشترک دارد. مشترکان تالیا هم بین 800 تا حدود یک میلیون نفر اعلام شده است.

جمع این آمارها می‌شود چهل و یک میلیون مشترک ناقابل که درآمد هنگفتی را عاید اپراتورها و در کلان عاید شرکت مخابرات و دولت می‌کند.

درآمدی که با افزایش تعداد مشترکانش آنچنان اشک شوق را برای مدیران عامل ارائه‌دهندگان خدمات این بخش جاری می‌کند که گاهی در گفت‌و‌‌گوهایشان به گذشتن از رقبایی همچون ترکسل در منطقه به خود می‌بالند، اما ای کاش این افتخارات تنها در پول درآوردن و افزایش مشترک و قرار گرفتن در بین 50 اپراتور اول منطقه خلاصه نمی‌شد و اندکی هم داشتن استانداردهای مکالمه و ارائه خدمات ارزش افزوده واقعی با تعرفه‌های رقابتی (نه دکورهای تبلیغاتی و سرویس‌های مجازی بی‌مصرف) جایگزین دغدغه‌های فعلی این مدیران می‌شد.

اختلالات همیشگی

داستان اختلالات شبکه تلفن همراه همانطور که پیش‌تر هم گفته شد سابقه طولانی‌ای دارد، اما اوج این اختلالات درست در زمانی نمود پیدا کرد که شرکت همراه اول تصمیم به واگذاری‌های کلانی در این بخش گرفت و وارد عرصه سیم‌کارت‌های اعتباری نیز شد.
هر چند که واگذاری‌های اپراتور اول انحصار توزیع و قیمت‌های نجومی این وسیله ارتباطی را به همراه مدت زمان انتظار برای دریافت سیم‌کارت شکست و بلای جان بازار سیاه شد، اما این حلاوت برای کاربران این اپراتور نیمه دولتی با آغاز اختلالات تلخ شد. هر چند که در آن زمان گفته می‌شد که شبکه برای این تعداد مشترک ظرفیت نداشته و اصلی‌ترین برنامه اپراتورها ایجاد ظرفیت و نیز نصب تجهیزات و آنتن‌های بیشتر در کلان شهرها عنوان شد، اما با انجام پروژه‌های مختلفی که در این بخش‌ها تعریف شده بود بازهم شبکه تلفن همراه، آن شبکه استاندارد مورد نظر کاربران و بعضا نهادهای نظارتی ای چون مجلس نشد؛ چراکه وزرای ارتباطات دولت نهم و دهم طی دوره فعالیتشان بارها و بارها مجبور به حضور در مجلس شورای اسلامی و کمیسیون‌های تخصصی آن برای پاسخگویی به نمایندگان پیرامون این مشکلات شدند.

هر چند که در تازه‌ترین این حضورها رضا تقی‌پور، وزیر آی‌سی‌تی دولت دهم همانند دیگر همکارانش در سال‌های قبل قول رفع این مشکلات را به نمایندگان داده است، اما در گفت‌و‌‌گویی هم تلویحا اعلام کرده است که بعد از خصوصی شدن مخابرات مشکلات اپراتورها دیگر ربطی به وزیر ندارد!

این بار اما اختلالات تلفن همراه از سوی مدیران همراه اول افزایش 20 تا 30 درصدی بار ترافیک در هفته‌های اخیر در تهران عنوان شده است.

هر چند که این مسوولان مشکلات همیشگی‌ای همچون جانمایی برای نصب آنتن‌های بی‌تی‌اس، عدم همکاری نهادهایی مانند شهرداری و نیز مقاومت‌های مردمی در برابر نصب این تجهیزات را نیز از دیگر معضلات دست به گریبانشان عنوان می‌کنند، اما به هر حال این بار و از سوی برخی دیگر از کارشناسان کیفیت تجهیزات چینی به کار رفته در شبکه طی چند سال گذشته به عنوان عامل اصلی این اختلالات عنوان می‌شود. معاون سابق وزارت ارتباطات استفاده از تجهیزات باکیفیت، اعمال مدیریت فنی مناسب و به‌کارگیری نیروی انسانی توانمند را از جمله عواملی می‌داند که می‌تواند در افزایش کیفیت شبکه ارتباطات سیار موثر واقع شود.

کمال محامدپور که در دولت قبلی معاونت وزیر در بخش آموزش، پژوهش و امور بین‌الملل وزارتخانه و نیز سرپرستی مرکز تحقیقات مخابرات را به عهده داشت و عموما هم تا همین یک سال پیش از عملکرد خود و دیگر همکارانش حمایت می‌کرد، اما این بار و در حالی که در دولت فعلی سمتی ندارد در گفت‌و‌‌گو با موبنا با بیان اینکه برای ایجاد ارتباطی باکیفیت باید مدیریتی مناسب پیاده شود، اظهار داشت: البته مدیریت در این حوزه شامل مدیریت فنی و سایر مدیریت‌ها به حساب می‌آید. وی با اشاره به اینکه آن مدیریتی که مربوط به ارائه سرویس می‌شود مرتبط با بخش مدیریت فنی است، گفت: شبکه باید کاملا مناسب طراحی شود و تجهیزات مورد استفاده از کیفیت قابل قبولی برخوردار باشد. او می‌گوید که به طور قطع عمده تجهیزات به کار گرفته شده در شبکه ارتباطات سیار از شرکت‌های چینی خریداری می‌شود و احتمال اینکه هم تجهیزات و هم طراحی شبکه با اشکالاتی مواجه باشد، وجود دارد. محامدپور تصریح می‌کند که بهینه‌سازی شبکه، موضوعی مهم است که نزدیک دو سال است توسط مسوولان پیگیری می‌شود. به گفته وی، موفق نبودن بهینه‌سازی شبکه تلفن همراه در کشور از اثرات آن قابل مشاهده است. به دلیل اینکه اگر بهینه‌سازی مناسب انجام می‌شد، باید شبکه و سرویس مناسب در اختیار مشترکان قرار گرفته می‌شد، ولی همچنان کاربران در این زمینه معترض هستند. در همین حال مسعود شفیعی، عضو هیات علمی دانشکده برق دانشگاه امیرکبیر درباره اختلالات شبکه تلفن همراه معتقد است که تجهیزات مخابراتی از کشور چین به کشور ما وارد می‌شود و باید دید که این انتقال فناوری در چه سطحی انجام می‌گیرد. به گفته وی، تجهیزات مخابراتی در کشور چین دارای رتبه‌بندی است و باید مسوولان برای استفاده از تجهیزات مناسب این شبکه آموزش لازم را ببینند تا بتوانند انتخاب درستی در این مورد داشته باشند. به نظر می‌رسد اکثر تجهیزات که در شبکه استفاده می‌شود دارای نقص است و باید تولیدکنندگان در مورد مشکلات این تجهیزات پاسخگو باشند.

انگشت اتهام به سوی ونک‌نشینان

به باور کارشناسان مشکلات این روزهای شبکه تلفن همراه عمدتا مربوط به تجهیزات چینی به کار رفته در شبکه است. چینی‌هایی که به قدری بازار ایران برای آن‌ها جذاب و درآمدزا است که ساختمان اصلی نمایندگی خود را دقیقا چند پلاک بالاتر از ساختمان مرکزی همراه اول در خیابان ونک گرفته‌اند تا شاید رفت و آمد مدیران و کارشناسانشان به این نهاد راحت‌تر و کم‌هزینه‌تر باشد.

رییس کمیته تحقیق و تفحص از عملکرد مخابرات در مجلس شورای اسلامی نیز چندی پیش و در گفت‌و‌‌گویی استفاده گسترده مخابرات از تجهیزات نامرغوب چینی را عامل اختلالات شبکه تلفن همراه عنوان کرده و گفته است: براساس شواهد به دست آمده استفاده از تجهیزات نامرغوب چینی برای توسعه شبکه تلفن همراه علت عمده اختلالات این شبکه است که اگر شرکت مخابرات تا پایان سال این تجهیزات را از شبکه حذف نکند یا درصدد اصلاح وضع موجود برنیاید، این موضوع به عنوان یک سوال جدی از وزیر مطرح خواهد شد.

نادر قاضی‌پور با تاکید بر اینکه خرید این دستگاه‌ها از طریق مراجع ذی‌صلاح و تایید مراجع مربوطه نبوده و بخشی از دستگاه‌های وارداتی چینی و نامرغوب است که در حال حاضر مورد استفاده قرار می‌گیرد، تصریح کرد: متاسفانه بحث اختلال شبکه در تمام ساعات روز و به صورت تناوبی ادامه دارد بنابراین نمی‌توان علت آن را وجود ترافیک زیاد شبکه در طول روز عنوان کرد، زیرا اگر این گونه باشد این اختلال باید در ساعاتی از روز افزایش یابد و در ساعات شب کاهش پیدا کند اما ادامه این اختلال در همه ساعات شبانه روز قطعا به یک عامل فنی که همان تجهیزات نامرغوب چینی است بازمی‌گردد. به اعتقاد عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی بحث اختلالات شبکه به عنوان یک سوال جدی از وزیر ارتباطات مطرح خواهد شد.

وی ادامه داد: البته این موضوع در طرح تحقیق و تفحص از عملکرد شرکت مخابرات لحاظ نشده بوده است؛ اما در این رابطه‌بندی به گزارش تحقیق و تفحص از عملکرد مخابرات اضافه شد. از طرفی این موضوع در کمیسیون صنایع و معادن نیز مورد بحث قرار گرفته است و چنانچه تا پایان سال اختلالات شبکه برطرف نشود به عنوان یک سوال از وزیر مطرح خواهد شد.

به گفته وی متاسفانه مخابرات به موازات افزایش تعداد مشترکان هیچ گام مناسبی برای ارتقای سطح کیفی خدمات تلفن همراه برنداشته در حالی که این حق مردم است که وقتی برای استفاده از یک فناوری هزینه پرداخت می‌کنند بتوانند بهره‌برداری مناسبی از آن داشته باشند نه این که موقعیت به قدری حاد و نامناسب باشد که عطایش را به لقایش ببخشند.

با این حال به‌کارگیری از تجهیزات بی‌کیفیت چینی از سوی مدیران مخابرات تکذیب شده است. داوود زارعیان، مدیرکل روابط‌عمومی شرکت مخابرات ایران با رد استفاده تجهیزات نامرغوب و بدون کیفیت چینی در شبکه تلفن همراه، توسعه شبکه، وجود بار ترافیکی در برخی از مناطق و وضعیت جغرافیایی شهر تهران را از جمله دلایل برخی اختلالات در این شبکه عنوان کرد.

وی با بیان اینکه ورود کالاهای مخابراتی نامرغوب و غیراستاندارد از کشور چین به کشورمان اصلا درست نیست، می‌گوید: محصولات مخابراتی چین در بخش تلفن همراه، ثابت و دیتا در بیش از 120 کشور جهان استفاده می‌شود و تولیدکنندگان این کشور در بسیاری از کشورها نمایندگی دارند.

او می‌گوید: شرکت‌های چینی در سال 2009 حدود 40 میلیارد دلار صادرات تجهیزات مخابراتی داشته‌اند که یک دهم این مقدار نیز مربوط به کشور ما نبوده است پس نمی‌توان گفت تجهیزات چینی مشکل اختلالات شبکه تلفن همراه کشور است. مدیرکل روابط‌عمومی شرکت مخابرات ایران در مورد استفاده از تجهیزات تولید داخل در شبکه تلفن همراه نیز معتقد است این تجهیزات با رعایت نکات لازم در مورد استانداردسازی در شبکه استفاده خواهند شد.

به هر حال، طی چند سال گذشته قراردادهای بی‌شماری به منظور توسعه شبکه تلفن همراه چه با تولید‌کنندگان داخلی با عنوان تولید تجهیزات شش میلیون خط تلفن همراه و چه در فازهای گوناگون توسعه‌ای شبکه منعقد شده که هنوز هیچ خبری از اتمام آن‌ها منتشر نشده است؛ اما اینکه چرا بیشترین دلیل برای این اختلالات متوجه تجهیزات چینی شده است پاسخی است که به نظر می‌رسد مخابراتی‌ها این بار باید با دقت و با شواهد و قراین مکتوب و تخصصی در مورد آن به مجلسی‌ها و کاربران خود توضیح دهند.

رشد ترافیکی دلیلی تازه!

مدیرکل بهینه‌سازی شبکه ارتباطات سیار با تاکید بر اینکه اسفند ماه پرترافیک‌ترین ماه برای شبکه همراه اول است، گفت: در این ماه از سال شبکه همراه اول رشد 20 تا 30 درصدی ترافیک ارتباطات را تجربه می‌کند.

مجید مختارنیا در گفت‌و‌‌گو با «موبنا» در مورد وضعیت فعلی شبکه همراه و بروز برخی اختلالات در این شبکه اظهار داشت: میزان استفاده از شبکه تلفن همراه در ایام پایانی سال افزایش می‌یابد و این مساله ترافیک شبکه را از حد معمول بالاتر می‌برد.
وی با بیان اینکه ظرفیت مراکز BSC همراه اول در حال توسعه است، از نوسازی و آپ گرید این مراکز در بخش‌های اریکسون و نوکیا خبر داد و گفت: ترافیک شبکه همراه اول در تهران حادتر از دیگر شهرها است و این مساله باعث بروز برخی اختلالات در زمان پرترافیک می‌شود. مدیرکل بهینه‌سازی شبکه ارتباطات سیار گفت: همراه اول در حال توسعه و آپ گرید شبکه و ارتقای نودهای شبکه به‌طور همزمان است تا مشکلات اختلال و قطعی مکالمه کاهش یابد. به گفته وی حدود 5/5 میلیون مشترک همراه اول در شهر تهران هستند.

هرچند که بسیج همگانی در اپراتورهای کشور در دو سال گذشته باعث شده بود که در ایام نوروز و تعطیلات، شبکه همراه ترافیکی روان و با کمترین اختلالات داشته باشد؛ اما با این حال با اختلالاتی که اخیرا در شبکه‌های تلفن همراه به وجود آمده است به نظر می‌رسد که نوروز امسال باب طبع کاربران ایرانی نباشد البته ان‌شاءالله که این گونه نباشد!