همشهری، حمید ضیایی‌پرور - کمبود محتوای دیجیتال فارسی قابل دسترس برای کاربران اینترنت، یکی از مشکلات مهم در فضای سایبر ایرانی است.

تا‌کنون تلاش‌های زیادی برای توسعه تولید محتوای فارسی در محیط وب انجام شده است، با وجود این براساس گزارش مرکز تحقیقات مخابرات ایران، حجم وب فارسی در خوش‌بینانه‌ترین حالت، معادل یک هزارم محتوای وب جهانی است،

این در حالی است که نهادهای بزرگی در ایران مانند دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها، کتابخانه‌ها و حوزه‌های علمیه دارای گنجینه‌های بسیار غنی از محتوا و اطلاعات و دانش هستند که هنوز به‌صورت دیجیتال در نیامده و در دسترس عموم قرار نگرفته است.

اما در سایر کشورها راه‌اندازی پروژه‌های بزرگ انتشار محتوا، دارای سابقه طولانی است، مثلا گوگل با راه‌اندازی پروژه گوگل‌بوک، اقدام به خرید و انتشار صدها میلیون جلد کتاب روی سرویس کتابخانه آنلاین خود کرده یا اروپیانا، کتابخانه بزرگ دیجیتال اروپا، امکان دسترسی شهروندان اروپایی به ده‌ها میلیون سند، کتاب و فیلم و آثار فرهنگی را فراهم کرده است.

در ایران پروژه‌هایی مانند کتابخانه دیجیتال ایران تحت نظارت کتابخانه ملی ایران یا پرتال ملی ایران تحت نظارت سازمان صدا و سیما با موفقیت همراه نبوده است؛ چرا که این پروژه‌ها هرگز دسترسی کاربران را به محتوای فول تکست کتاب‌ها و اسناد فراهم نکرده‌اند.

اکنون با حرکت قابل تقدیری در عرصه تولید و انتشار محتوا مواجه شده‌ایم که درصورت تحقق اهداف آن می‌تواند به منزله انقلابی در انتشار محتوای دیجیتال در وب فارسی تلقی شود: پرتال کنسرسیوم صاحبان محتوای کشور.

در نخستین نشست چه گذشت؟

کنسرسیوم صاحبان محتوای کشور با برگزاری نخستین نشست، کار خود را رسما آغاز کرد که با فعالیت این کنسرسیوم از سال آینده پژوهشگران ایرانی می‌توانند به حجم قابل توجهی از اطلاعات متنوع فارسی دسترسی داشته باشند.

به گزارش مهر، نخستین نشست «کنسرسیوم صاحبان محتوای کشور» با حضور روسای دستگاه‌ها، کتابخانه‌ها، مؤسسات و مراکز مهم اطلاع رسانی کشور به‌منظور بررسی ضرورت تشکیل چنین نهادی و همچنین برخی راهکارها و شیوه‌های اجرایی
یکشنبه شب برگزار شد.

این نشست با اهدافی چون ایجاد بستر مناسب برای دسترسی پژوهشگران به محتوای ملی به‌ویژه محتوای فارسی، امکان ارائه و دسترسی آسان به انواع اطلاعات، تشویق به حفظ و نگهداری دیجیتال منابع اطلاعاتی، حفظ مالکیت مادی و معنوی صاحبان محتوا و افزایش آگاهی جهانی از منابع با ارزش دانش ملی برگزار شد.

در این مراسم دکتر علیرضا‌طالب‌پور، رئیس دبیرخانه موقت این طرح با اشاره به لزوم وجود عزم ملی برای تسهیل دسترسی پژوهشگران ایرانی به محتوای ملی کشور از تلاش‌های علمی پژوهشگران و دانش پژوهان قدردانی کرد و افزود: با راه‌اندازی این طرح، خلأ نگران‌کننده تجمیع اطلاعات در فضای مجازی از طریق این درگاه برای همه پژوهشگران، فعالان عرصه علمی و دانشجویان کشور مرتفع خواهد شد.

با این نشست عملا کنسرسیوم صاحبان محتوا فعالیت رسمی خود را آغاز کرد و می‌توان امیدوار بود که در سال آینده پژوهشگران ایرانی به راحتی بتوانند از طریق پرتال این کنسرسیوم به حجم قابل‌توجهی از اطلاعات متنوع فارسی دسترسی داشته باشند.

نشست بعدی روسای اعضای کنسرسیوم در تیر ماه سال آینده برگزار خواهد شد و تا آن زمان کمیته‌های تخصصی فنی و محتوایی و همچنین جلسات ماهانه نمایندگان هر کدام از اعضا، راهکارهای اجرایی تحقق اهداف کنسرسیوم را بررسی خواهند کرد.

پرتال طرح کنسرسیوم صاحبان محتوای کشور

علیرضا طالب‌پور، مدیرعامل مؤسسه تبیان با تشریح و تبیین جزئیات کنسرسیوم صاحبان محتوای کشور زمان راه‌اندازی پرتال این طرح را تیرماه سال آینده اعلام کرد.

علیرضا طالب‌پور، مدیرعامل مؤسسه فرهنگی و اطلاع‌رسانی تبیان و رئیس دبیرخانه موقت «کنسرسیوم صاحبان محتوای کشور» درباره جزئیات این طرح گفت: طرح ایده کنسرسیوم صاحبان محتوای کشور به 2سال پیش بازمی‌گردد و هدف اصلی آن این است که فضایی فراهم شود تا پژوهشگران و علاقه‌مندان امکان دسترسی ساده‌تر، سریع‌تر و صحیح‌تری به اطلاعات جامع و یکپارچه داشته باشند.

وی ادامه داد: اینکه پژوهشگری برای دسترسی به اطلاعات مورد نظرش ناگزیر به خریداری منابع مختلف یا جست‌وجو در سایت‌های مختلف و پراکنده شود روش ایده‌آلی نیست و در دیگر مناطق جهان همچون آمریکا و اروپا نیز امکاناتی فراهم شده که محتوا را تجمیع شده در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌دهد.

مدیرعامل تبیان در توضیح بیشتر صحبت‌هایش بیان کرد: در مراجع بین‌المللی با حفظ کپی‌رایت و استانداردهای لازم بستری فراهم می‌شود که با صاحبان محتوا قرارداد بسته شود و یا با تشکیل کنسرسیوم‌هایی امکان دسترسی یکپارچه به اطلاعات در سطح گسترده ایجاد شود.

طالب‌پور اضافه کرد: طرح کنسرسیوم صاحبان محتوای کشور اینگونه است که صاحبان محتوا می‌توانند درصورت تمایل به‌صورت رایگان و در غیراین صورت با در نظرگرفتن هزینه‌ای برای دسترسی و استفاده از اطلاعاتشان در این طرح شرکت کنند و با ورود آثارشان به این سامانه الکترونیک، امکان دسترسی به آن را در فضای مجازی ایجاد کنند.

وی با اشاره به اینکه راه‌اندازی و عملیاتی کردن چنین سامانه‌ای نیازمند زیرساخت‌های قوی تجارت و مدیریت الکترونیک است درباره توانایی‌های مؤسسه تبیان به‌عنوان مجری طرح گفت: در تفاهمی که مؤسسه‌هایی چون کتابخانه ملی، کتابخانه مجلس، دفتر تبلیغات اسلامی قم، معاونت طرح و برنامه دانشگاه تهران، مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، سازمان کتابخانه و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران و مرکز نشر دانشگاهی با مؤسسه تبیان داشتند این مؤسسه به‌دلیل داشتن زیرساخت‌های فنی و نرم‌افزاری وظیفه تجهیز و راه‌اندازی این سامانه را برعهده گرفته است.

طالب‌پور زمان افتتاح رسمی سایت را پایان سال 89 اعلام کرد و افزود: با توجه به اینکه مؤسسه‌هایی که در راه‌اندازی این سایت مشارکت دارند هر کدام دارای محتوای قابل توجهی هستند اگر حداقل داشته‌های آنها نیز در پرتال قرار گیرد آنچه از ابتدا در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌گیرد محتوای قابل توجهی خواهد بود و البته این میزان تا پایان سال دیگر کامل‌تر خواهد شد.

انواع محتوا

کی نوش عمادی، مسئول پیگیری کنسرسیوم صاحبان محتوای کشور نیز گفت: در فضای مجازی با مجموعه‌ای از محتواهای دیجیتال مواجه هستیم که تعداد آنها چندین برابر محتوای مکتوب و سخت‌افزاری است.وی محتوای دیجیتال را شامل فیلم، عکس، تصویر و هر محتوایی که در فضای مجازی قابل ارائه باشد،

دانست و اظهار داشت: در حال حاضر کاربران برای دسترسی به محتوای مورد نظر باید عضو آن سایت باشند، از این‌رو با پیشنهادی که داده شد این کنسرسیوم راه‌اندازی شد تا کاربران با ورود به درگاه آن به راحتی به این اطلاعات دسترسی داشته باشند و از سوی دیگر با قرار دادن اطلاعات متنوع در این درگاه، کاربران به اطلاعات متنوعی دسترسی داشته باشند.

مؤسسان کنسرسیوم صاحبان محتوای کشور

نشست کنسرسیوم صاحبان محتوای کشور با حضور علی‌اکبر اشعری، مشاور فرهنگی رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی، حجت‌الاسلام والمسلمین رسول جعفریان، رئیس کتابخانه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، حجت‌الاسلام والمسلمین سید حسن ربانی، مدیر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، دکتر سعید عاملی، معاونت طرح و برنامه دانشگاه تهران، سید محمد کاظم موسوی بجنوردی، رئیس مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی،

محمد هادی زاهدی، رئیس سازمان کتابخانه و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، دکتر سید امید فاطمی، رئیس پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران، دکتر محمد مهدی طهرانچی، مدیر مرکز نشر دانشگاهی و دکتر علیرضا طالب‌پور، مدیرعامل مؤسسه فرهنگی و اطلاع‌رسانی تبیان برگزار شد.