در شرایطی که روزنامههای بزرگ و معتبر در اروپا و آمریکا به دنبال رکود اقتصادی و کاهش درآمد تعطیل شده یا در مرز تعطیلی قرار دارند، نشریههای رایگان نیز از این روند بینصیب نماندهاند و بحران مالی جهانی تهدید بزرگی برای ادامه حیات آنها به وجود آورده است.
به گزارش ایسنا، روزنامههای رایگان با آغاز به کار مترو در سال 1995 در استکلهم، به شهرهای سراسر جهان گسترش یافته و برای کسب و کار رسانههای چاپی جریان رشد بیسابقهای را فراهم ساختند.
به گفته پیت بیکر، استاد هلندی که این کسب و کار را مورد پیگیری قرار داده، تا سال گذشته تیراژ روزانه نشریات رایگان به بالای 40 میلیون در سراسر جهان افزایش یافت. در برخی از کشورها مانند اسپانیا مردم بیشتری روزنامههای رایگان را نسبت به نشریاتی که برای آنها پول پرداخت میکردند، میخواندند.
با این حال از زمان عمیقتر شدن بحران اقتصادی در پاییز گذشته، کسب و کار روزنامه رایگان دچار سقوط آزاد شد. تیراژ روزنامههای رایگان در اروپا که بیش از دو سوم تیراژ جهانی روزنامهها را به خود اختصاص داده بود بیش از 10 درصد کاهش یافت و دهها روزنامه رایگان تعطیل شدند.
در حالی که روزنامههای پولی نیز با مشکل روبهرو شدهاند، روزنامههای رایگان از رکود اقتصادی لطمه شدیدتری دیدهاند زیرا آنها کاملا به تبلیغات متکی هستند که از درآمد فروش در روزنامهفروشیها و اشتراکها نیز ناپایدارتر است.
به گفته تحلیلگران، درآمد تبلیغات در بسیاری از روزنامههای رایگان در ماههای اخیر در مقایسه با یک سال قبل، بیش از یک سوم کاهش یافته است.
ناشران روزنامههای رایگان در واکنش به این مساله هزینهها را کاهش داده و موقعیت خود را تثبیت میکنند. مترواینترنشنال که از استکهلم به بیش از صد شهر جهان توسعه یافت، ماه گذشته موافقت کرد روزنامههایش در فیلادلفیا و نیویورک و همچنین 51 درصد از سهامش در نشریه متروبوستون را بفروشد (49 درصد دیگر از سهم متروبوستون متعلق به نیویورک تایمز است)؛ مترواینترنشنال همچنین به دنبال خریداری برای نشریههایش در ایتالیا و پرتقال است.
این ناشر روزنامه پیش از این فعالیت خود را در اسپانیا که در آن روزنامههای رایگان تا زمانی که شمار زیادی آنها ظاهر شوند رونق یافته بودند، تعطیل کرد.
به گفته مدیر مالی مترواینترنشنال، هنگامی که رقابت فرا میرسد شماره یک ماندن بسیار مهم است و اگر شماره یک یا دو نیستید باید از بازار خارج شوید.
بنا بر اظهار تحلیلگران، بازارهای معدودی میتوانند بیش از یک یا دو نشریه رایگان را پشتیبانی کنند زیرا این نشریات معمولا به دست مخاطبان مشابهی میرسند که بیشتر جوانان و مسافران شهری هستند.
تبلیغکنندگان ترجیح میدهند در یک شهر خاص در بزرگترین روزنامه فضای تبلیغاتی خریداری کنند و بقیه را برای کسب درآمد اندک به مبارزه وا میدارند.
شاید فوق العادهترین نمونه مربوط به اشباع بیش از اندازه بازار روزنامه های رایگان، جنگ بزرگ روزنامههای دانمارک در سالهای 2006 تا 2008 باشد.
این جنگ زمانی آغاز شد که شرکت رسانهیی ایسلندی Dagsbrun در سال 2006 با یک گرایش رادیکال به دانمارک آمد؛ این شرکت شروع به چاپ روزنامهای به نام Nyhedsavisen کرد که توزیع نمیشد بلکه بدون هیچ قیمتی به درب صدها هزارخانه تحویل داده میشد.
ناشران نشریات رایگان در واکنش به این اقدام شروع به ارایه خدمات تحویل نشریه خود کردند و نشریات پولی متعددی نیز در تلاش برای دفاع از قلمرو خود شروع به انتشار ضمیمههای متعدد و جدید رایگان کردند و همچنانکه صندوقهای پست در سراسر دانمارک پر از روزنامه میشد، تیراژ روزنامههای رایگان در این کشور به بیش از دو میلیون رسید.
به گفته تحلیلگران، تحویل روزنامه به درب منزل بسیار گرانتر از حد انتظار ناشران بوده و فراوانی این روزنامهها نرخ تبلیغات را به میزان بسیار اندک 10درصد نرخ چاپ کاهش داد. با کند شدن اقتصاد در سال گذشته نشریات رایگان از جمله Nyhedsavisen شروع به خارج شدن از این کسب و کار کردند.
اکنون تنها سه نشریه بزرگ در دانمارک باقی مانده اند که دو عنوان از آنها متعلق به مترواینترنشنال است. تیراژ نشریات رایگان به کمتر از 600 هزار نسخه سقوط کرده و زخمهای ناشران روزنامههای پولی تسکین مییابد.
بازسازی مترواینترنشنال با هدف جبران کاهش سرمایه نقدی صورت میگیرد. این شرکت همچنین به سرمایهداران روی آورده تا سرمایه بیشتری جمع کند. در این بین نشریههای جدیدی را در نقاطی مانند روسیه، آمریکای لاتین و آسیا که نشریههای رایگان کمتری نسبت به اروپای غربی وجود دارد، منتشر میکند.
در حالی که تبلیغات افت کرده، روزنامههای رایگان همچنان مزایایی دارند که ناشران را به سمت این کسب و کار جلب میکند. کسانی که نشریههای رایگان را در مسیر رفتن به محل کار انتخاب میکنند مورد توجه بازاریابان هستند زیرا آنها پول برای خرج کردن دارند ولی نسبت به خرید روزنامه رغبت ندارند.
نشریه مترو آسوشیتدنیوزپیپر که ارتباطی با مترواینترنشنال ندارد به کمک یک قرارداد انحصاری تنها نشریهای است که در قطار زیرزمینی لندن توزیع میشود.
قرارداد توزیع این نشریه در سال آینده تجدید میشود و بنابر پیشبینی تحلیلگران، رقیبان احتمالی از جمله نیوزکورپ که نشریه رایگان عصرگاهی در لندن منتشر میکند، وارد رقابت شوند.
تنها موردی که ناشران نشریات رایگان را متمایز میکند گرایش آنهاست. به عنوان مثال مترواینترنشنال سرمایهگذاری اندکی در اینترنت به عمل آورده است.
این در حالی است که ناشران نشریههای رایگانی مانند 20دقیقه در فرانسه و اسپانیا نقطه نظر متفاوتی داشته و اعلام کردهاند ماهیت متضادی بین نشریههای رایگان چاپی و مدل رایگان برای اخبار در اینترنت وجود دارد. در حالی که فعالیتهای اینترنتی این دو نشریه ضررده بود نسخههای چاپی آنها تا زمان عمیقتر شدن بحران اقتصادی سودده بود.