دویچوله، طاهر شیرمحمدی - رسانه‌های ترکیه وارد مرحله جدیدی از فعالیت خود شده‌اند. از اول فروردین، کانال تلویزیونی جدیدی بنام "آواز" به چهار زبان آسیای مرکزی و ترکی آذری راه اندازی شد. کانال فارسی نیز قرار است تا اواخرسال جاری شروع به کار کند.
علاوه بر آن اخیرا نیز وبگاه رادیو و تلویزیون ترکیه به ۳۱ زبان دنیا راه اندازی شد. فعالیت رسانه‌ای ترکیه در داخل کشور نیز گسترش یافته و کانال‌های مخصوص کودکان، موسیقی، ورزش و کانال‌های خبری بر تعداد شبکه‌های تلویزیونی این کشور افروده شده است.
تغییر سیاست رسانه‌ای ترکیه
در سال‌های اخیر تغییرات زیادی در عرصه‌ی مطبوعات و رادیو و تلویزیون ترکیه رخ داده و گسترش شبکه‌های رادیو و تلویزیون این کشور نظر کارشناسان رسانه‌ای را جلب کرده است.
معاون بخش فارسی "رادیو صدای ترکیه" خانم کارمن ساغبیل می‌گوید، نفوذ ترکیه در عرصه‌ی رسانه‌ای بسیار قوی شده و رفته رفته این کشور به "غول رسانه‌ای منطقه" تبدیل می‌شود. در داخل کشور نیز بیش از ۳۰۰ کانال تلویزیونی فعالیت دارند.
رادیو به زبان‌های کردی و ارمنی
گشایش کانال کردی تی آر تی ۶ در سال گذشته بخشی از سیاست رسانه‌ای "تابوزدایی" ترکیه بود. قرار است به‌زودی رادیویی نیز به زبان‌های ارمنی و کردی فعالیت خود را آغاز کند.
خانم کارمن ساغبیل، معاون بخش فارسی رادیو و تلویزیون ترکیه می‌گوید: «بخش برون‌مرزی رادیوی صدای ترکیه به ۳۱ زبان مختلف دنیا برنامه پخش می‌کند که قدیمی‌ترین بخش آن عربی است و اولین برنامه برون‌مرزی نیز به زبان عربی پخش شده است». وی در این رابطه به زبان فارسی هم اشاره می‌کند که یکی از قدیمی‌ترین بخش‌هاست.
اهمیت مسائل منطقه‌ای
کارمن ساغبیل در ادامه صحبت‌هایش توضیح می‌دهد که برنامه‌های رادیوی صدای ترکیه بیشتر به مسائل داخل این کشور و منطقه می‌پردازد. وی می‌گوید: «فرق رادیو ترکیه با رادیوهای دیگر برون مرزی این است که به سیاست داخلی ترکیه می‌پردازد و به رویدادهای منطقه‌ای بیشتر اهمیت می‌دهد. مسائل کشورهای منطقه، خاورنزدیک، آسیای میانه، کشورهای همسایه‌ی ایران، افغانستان، یونان، بلغارستان، روسیه و گرجستان در مرکز توجه ما قرار دارد و هدف ما شناساندن ترکیه در این کشورهاست».
انحصار ترکیه در عرصه رسانه‌ها
کانال تلویزیونی جدید "آواز" نیز با شروع بهار کار خود را آغاز کرد. این شبکه‌ی تلویزیونی قرار است روزانه به چهار زبان آسیای مرکزی و به زبان ترکی آذری با زیرنویس ترکی ترکیه‌ای برنامه پخش کند. قرار است برنامه‌های مذکور توسط مجریان همان کشورها به اجرا درآمده و سریال‌ها و فیلم‌های ساخت این کشورها نیز پخش شوند. صاحبن‌ظران می‌گویند، در عرصه رسانه‌ای، ترکیه رقابت شدیدی را با روسیه در کشورهای آسیای مرکزی و جمهوری آذربایجان آغاز کرده است و این کشور عرصه را بر نفوذ رسانه‌های روسیه در منطقه آسیای مرکزی و قفقاز تنگ تر کرده است.
دلیل توجه ترکیه به آسیای مرکزی
می‌پرسیم، گسترش رسانه‌ای ترکیه در آسیای میانه چه اهدافی را دنبال می‌کند؟ امین گلی، پژوهشگر ترکمن و کارشناس مسائل آسیای میانه به این پرسش چنین پاسخ می‌دهد: «به نظر من اقدام اخیر ترکیه به دلیل انتقادهایی است که در داخل این کشور می‌شود. در بازار رقابت‌های روسیه وایران، ترکیه جایگاه مناسبی در این جمهوری‌ها پیدا نکرده است. مردم به یاد دارند که تورگوت اوزال، رئیس جمهوری سابق ترکیه در سفرهایی که در سال‌های ۱۹۹۰ به این جمهوری‌ها داشت، سعی کرد تأثیر زیادی بر این کشورها بگذارد. ولی در دوران حکومت‌های بعدی مثل سلیمان دمیرل و مخصوصا در حکومت فعلی در مطبوعات ترکیه انتقاد می‌شود که نگاه ترکیه بیشتر به سوی غرب است».
سریال‌های ترکی به جای مسائل حقوق بشر
به نظر امین گلی، توسعه رسانه‌ای ترکیه در چند ماه گذشته بسیار مطلوب بوده و ساکنان جمهوری‌های آسیای مرکزی از جمله مردم ترکمنستان سریال‌های کانال‌های ترکیه را تماشا می‌کنند.
امین گلی همچنین به این مسئله اشاره می‌کند که جوانان این جمهوری‌ها تحت تأثیر فرهنگی ترکیه قرار می‌گیرند: «خوانندگان ترکمن به تقلید از آوازخوانان مشهور ترکیه برنامه‌های خود را اجرا می‌کنند. ترکیه به مسئله‌ی داخلی این کشورها از جمله حقوق بشر توجهی ندارد و به همین خاطر نیز برنامه‌های مختلف رادیو و تلویزیونی این کشور می‌توانند به آسانی محبوبیت کسب کنند».
محافل مطبوعاتی ترکیه گزارش می‌دهند که فعالیت رسانه‌ای ترکیه با موافقت و تأئید مقامات دولت‌های آسیای مرکزی انجام می‌گیرد.
کانال تلویزیونی برای ایران
بنا به گفته مسئولین سازمان رادیو و تلویزیون دولتی ترکیه،"تی آر تی"، پخش برنامه‌های فارسی تلویزیون ترکیه که قرار بود در سال ۲۰۰۹ آغاز بکار کند، به تعویق افتاده است ولی کارهای مقدماتی و ابتدایی آن در حال انجام شدن است و این شبکه احتمالا با روزی ۸ ساعت برنامه‌های خود را در سال ۲۰۱۰ آغاز خواهد کرد.
کارمن ساغبیل، معاون بخش فارسی صدای ترکیه درباره به تأخیر افتادن فعالیت کانال فارسی می‌افزاید: "دلیلش این بوده است که فعلا اولویت را به تلویزیون کشورهای آسیای مرکزی داده‌اند و به این کشورها ارجحیت داده شده است. ولی برنامه‌های فارسی و عربی ما نیز در سال ۲۰۱۰ آغاز بکار خواهد کرد».
وبسایت صدای ترکیه در اواخر سال ۲۰۰۸ آغاز بکار کرد و در مراسم گشایش آن مقام‌های رسمی ایران از جمله معاون سفیر ایران در ترکیه نیز حضور داشتند. گفته می‌شود کانال فارسی ترکیه برنامه‌های سیاسی کمتری تولید خواهد کرد و بیشتر فعالیت‌اش را بر روی برنامه‌های ورزشی، فرهنگی و سرگرم‌کننده متمرکز خواهد کرد».
در رقابت های سیاسی و اقتصادی منطقه قدرت های بزرگ نقش زیادی دارند، ولی بنظر برخی از کارشناسان با توسعه شبکه ها و کانال های ترکی در آسیای مرکزی و قفقاز، در عرصه رسانه ای ترکیه گوی سبقت را از دیگر رقیبان منطقه ای خود برده است.
