خبرگزاری ایسنا - سرشماری کاربران اینترنت و ارایه آماری دقیق در این زمینه از جمله مواردی است که تا امروز در کشور مورد توجه جدی و مناسب واقع نشده و این در حالی است که با توجه به نفوذ روزافزون اینترنت در زندگی مردم این سرشماری میتواند با ارائه تصویری مناسب از میزان و حوزههای نفوذ اینترنت در کشور، بستر مناسبی برای سیاستگذاری و برنامهریزی در این حوزه را ایجاد کند.
به عقیده کارشناسان، ارایه آماری دقیق از کاربران اینترنتی کشور علاوه بر آنکه در تعیین جایگاه واقعی کشور نسبت به سایر کشورهای منطقه و جهان بسیار موثر خواهد بود، با توجه به اهمیت شاخص ضریب نفوذ اینترنت و همچنین فقدان اطلاعات کافی در این زمینه برای محاسبه شاخصهای بینالمللی هم بسیار ضروری است.
سرشماری کاربران اینترنت کشور یکی از اقدامات اخیر شرکت فنآوری اطلاعات با همکاری مرکز آمار ایران است که به گفته مسوولان، با هدف تحقق اهداف مرکز توسعه و مدیریت اینترنت (متما) انجام میشود که یکی از آنها نیز طرح تعیین ضریب نفوذ اینترنت کشور بهعنوان اولین اقدام عملی در تعیین شاخصهای فنآوری اطلاعات کشور است.
به گفته کارشناسان سرشماری کاربران اینترنت، از ابتدای راهاندازی این فنآوری، در کشورهای پیشرفته بهصورت جدی و علمی انجام شده و گزارش آن نیز هر سال منتشر میشود اما از آنجا که پدیده اینترنت در حال حاضر به یک الزام مبدل شده است، کشورها یا باید برای فراگیر کردن عمومی آن تلاش کنند یا اینکه با حرکاتی کند درصدد بهره جستن از درصد ناچیزی از مزایای آن باشند.
با توجه به اینکه وجود آمار دقیق از کاربران اینترنتی در کشور برای حرکت در مسیر توسعه ضروری است، به نظر میرسد این اقدام شرکت فنآوری اطلاعات با همکاری مرکز آمار ایران نیز با توجه به اهداف اعلام شده و در راستای تحقق این امر باشد.
به عقیده تحلیلگران برای مشخص شدن ضریب نفوذ اینترنت در هر کشور باید تعریف دقیقی از یک کاربر اینترنت ارایه شود و همچنین باید تقسیمبندی درستی از کاربران، بهعنوان کاربران مبتدی تا حرفهیی نیز صورت بپذیرد که مثلا در این زمینه، در اغلب آمارگیریها درباره ضریب نفوذ اینترنت در جهان، از اقدامات میدانی کمک گرفته میشود؛ به این معنی که تعداد قابل توجهی از افراد از قشرهای مختلف، درآمدهای متفاوت و غیره به طور مستقیم مورد پرسش قرار میگیرند تا با جمعآوری اطلاعات بتوان ضریب نفوذ اینترنت را بااحتمال دقیقتری به دست آورد.
به گفته دستاندرکاران اجرایی طرح سرشماری کاربران اینترنت در کشور، استانداردهای بینالمللیای برای تعریف کاربران اینترنت وجود دارد که با استعلام رسمی و پاسخهایی که دریافت کردهاند این واژه را اینطور تعریف کردهاند:" کسی که در یک سال گذشته به عنوان مثال از ابتدای سال 87 به هر نحو و روش و با هر مدتی (مانند DailuP، تلفن همراه، استفاده از رایانههای محل کار، دانشگاه و غیره) به اینترنت وصل شده و از خدمات آن استفاده کرده باشد" در نتیجه در این طرح، کاربر اینترنت فردی است که طی 12 ماه گذشته در داخل کشور با اتصال به شبکه اینترنت از یکی از خدمات اینترنتی استفاده کرده باشد.
اما از آنجا که به عقیده کارشناسان مشخص شدن میزان ایجاد ترافیک توسط کابران در زمانهای مختلف، میتواند در کیفیت و کمیت اینترنت کشور بسیار مفید باشد و این در حالی است که هم اکنون، برآورد دقیقی در اینباره وجود ندارد، باید برنامهریزان و طراحان شبکه کشور بیش از پیش با عادات ترافیکی کاربران آشنا شوند، در این سرشماری نیز سعی شده است با پرسشهایی متنوع به این موارد توجه شود.
در پرسشنامه طرح آمارگیری از کاربران اینترنتی، علاوه بر مشخصات جغرافیایی محل سکونت کاربر، شاخصهایی چون وضعیت سواد و مدرک تحصیلی، وضعیت اشتغال و نوع شغل در بخش مشخصات عمومی کاربر و نیز محل دسترسی به اینترنت، تناوب دسترسی افراد به اینترنت در 12 ماه گذشته، متوسط تعداد دفعات استفاده از اینترنت در دورههای موردنظر، متوسط مدت زمان استفاده از اینترنت در هر دفعه، هزینههای احتمالی استفاده از اینترنت، متوسط پرداختی برای استفاده از اینترنت در 12 ماه گذشته، نوع استفاده (دریافت و ارایه اطلاعات، پستالکترونیکی، خدمات دولتی، بانکداری، کسبوکار و آموزش اینترنتی، سرگرمی) و میزان رضایت از خدمات اینترنت، نحوه دسترسی به اینترنت در محل سکونت (Dialup,wirless,ADSL) هم در بخش اطلاعات کاربران اینترنت و نیز وضعیت خانوار از نظر در اختیار داشتن رایانه و تلفن مورد توجه قرار گرفته است.
به گفته حمید علیپور - معاون گسترش فنآوری اطلاعات شرکت فنآوری اطلاعات - نتایج طرح سرشماری از کاربران اینترنت، مرداد ماه 88 منتشر خواهد شد، ضمن اینکه اطلاعات استخراج شده از این طرح در اختیار کلیه شرکتهای متولی فنآوری اطلاعات اعم از دولتی و خصوصی در سطح کشور نیز قرار خواهد گرفت.
آنچه در انجام این طرح مهم به نظر میرسد نحوه اجرا و هماهنگی آن، با اهداف مدنظر است که به عقیده برخی کارشناسان، طرح سرشماری از کاربران اینترنت که با اختصاص سرمایه میلیونی از سوی شرکت فنآوری اطلاعات و با همکاری مرکز آمار ایران در حال اجراست، در این حوزه با مشکلات و چالشهایی همراه است.
اما طرح سرشماری با انتقادهایی هم روبهروست؛ برخی تحلیلگران معتقدند در شرایطی که کیفیت و سرعت اینترنت در ایران همچنان با چالش مواجه است، بهتر است به جای پرداختن به پروژههایی مانند سرشماری، تلاش و صرف هزینه ویژهای برروی ارتقاء کیفیت اینترنت در کشور انجام شود.
برخی پژوهشگران حوزه IT هم بر این عقیدهاند از آنجا که اکثر کاربران کشور از طریق روش Dailup به اینترنت وصل میشوند؛ بنابراین نمیتوان به آمار ارایه شده از نتایج این طرح اتکا کرد؛ چرا که در حال حاضر اتصال به اینترنت از طریق Dailup در اکثر کشورهای جهان منسوخ شده است و آنها رو به خدمات پیشرفته و پرسرعتی مثل ADSL، WIMAX و ... آوردهاند.
همچنین این آمارگیری از امکان مقایسه ایران با سایر کشورها جلوگیری میکند؛ زیرا اگر در کشوری 97 درصد کاربران، از طریق ADSL به اینترنت وصل باشند در ایران این رقم به کمتر از 50 درصد میرسد، ضمن اینکه حتی در داخل کشور نیز افراد مختلف، از نظر دسترسی و سرعت اینترنت قابل قیاس با یکدیگر نیستند.
از سوی دیگر به گفته عضو کمیته راهبردی تهیه سند راهبردی فنآوری اطلاعات کشور، طبق آخرین آمار تا پایان شهریورماه سال جاری، متوسط استفاده از اینترنت 12هزارو 734 مگابیت بر ثانیه پهنای باند مصرفی اینترنت در کشور است که نسبت به چهار سال پیش حدود 3 برابر شده است.
حسین طالبی در گفتوگو با ایسنا، درباره آمار متوسط استفاده از اینترنت و تعداد کاربران در ایران با بیان این که تعداد کاربران اینترنت نیز تا پایان شهریورماه سال جاری 21 میلیون نفر بود تصریح کرد: با فرض این که در هر لحظه 100 هزار نفر با اینترنت به صورت همزمان کار کنند؛ در این صورت متوسط پهنای باندی برای هر نفر 130 کیلوبایت بر ثانیه است که این میزان برای کارهای تحقیقاتی که عمدتا از متن استفاده میکنند تا حدی کافی است اما برای تصویر و فیلم و اموری نظیر کنفرانس ویدیویی کافی نیست.
عضو شورای عالی انفورماتیک کشور با بیان این که ضریب نفوذ اینترنت در کشورمان حدود 30 درصد است، اظهار کرد: این ضریب اگر چه در مقایسه با کشورهای توسعه یافته جایگاه خوبی نیست، اما در مقایسه با کشورهای در حال توسعه، میتوان گفت ایران از جایگاه بسیار خوبی برخوردار است.
آمارهای ارائه شده در زمینه ضریب نفوذ اینترنت کشورها و قرار گرفتن ایران در رده سوم خاورمیانه در حالی است که به گفته تحلیلگران، معیار تقسیمبندی کشورها و قرار گرفتن آنها در رتبه جهانی، دیگر براساس ضریب نفوذ نیست؛ بلکه در حال حاضر این معیار براساس میزان پهنای باند هر کشور محاسبه میشود. با این اوصاف باید دید که ایران در زمینه ارائه پهنای باند در چه رتبهای قرار میگیرد.
در هر حال با توجه به اظهارنظرهای ارایه شده و از آنجاکه در رتبهبندیهای بینالمللی، آمارهایی از هر کشور براساس مراکز مخابراتی، فرصتهای دیجیتالی و توسعه IT در آن کشور ارائه میشود که این آمار در نشان دادن مقام واقعی آن کشور موثر خواهد بود.
طرح سرشماری از کاربران اینترنت، اگر با دقت مناسب انجام شود و ضریب نفوذ واقعی اینترنت در کشور را مشخص کند، همانگونه که در اهداف انجام آن ذکر شده است میتواند در جذب منابع خارجی و مشخص شدن جایگاه واقعی ایران در رتبهبندی جهانی موثر باشد و ایران را به عنوان کشوری برجسته و مکانی برای فعالیت افراد به جهان بشناساند.
ضمن اینکه مشخص شدن ضریب نفوذ اینترنت در کشور قطعا این کمک را میکند که اگر در این حوزه، پایینتر از حد استاندارد جهانی مخابرات (ITU) هستیم، با برنامهریزیهای اصولی آن را افزایش دهیم؛ بنابراین تحلیل اطلاعات به دست آمده از این سرشماری، به برنامهریزی دقیقتر و تضمین کیفیت شبکه و تناسب کمیت با تقاضا بسیار کمک خواهد کرد.